Zgodnie z ustawą z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. 2018.1445 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają m.in. budynki lub ich części. Podstawę opodatkowania stanowi ich powierzchnia użytkowa. Zgodnie z art. 6 ust. 1 wspomnianej wyżej ustawy obowiązek podatkowy powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstały okoliczności uzasadniające powstanie tego obowiązku. Z kolei ust. 2 tegoż artykułu przewiduje, że jeżeli okolicznością, od której jest uzależniony obowiązek podatkowy, jest istnienie budowli albo budynku lub ich części, to obowiązek podatkowy powstaje z dniem 1 stycznia roku następującego po roku, w którym budowa została zakończona albo w którym rozpoczęto użytkowanie budowli albo budynku lub ich części przed ich ostatecznym wykończeniem.
Zakończenie budowy w prawie budowlanym
Co do zasady zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (art. 54) zakończenie budowy obiektu budowlanego, na którego wzniesienie jest wymagane pozwolenie na budowę, następuje, gdy inwestor dokona zawiadomienia właściwego organu nadzoru budowlanego o zakończeniu budowy, a organ ten w odpowiednim terminie nie zgłosi sprzeciwu. Z jurydycznego punktu widzenia inwestycja jest wykonana w chwili, gdy upłynie termin do wniesienia sprzeciwu na podstawie art. 54 prawa budowlanego, bądź też w chwili, gdy decyzja o pozwoleniu na użytkowanie stanie się ostateczna (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 października 2018 r., sygn. II OSK 2178/17). Zakończenie budowy na gruncie prawa budowlanego nie jest jednak tożsame z zakończeniem budowy w rozumieniu przepisów podatkowych.
Zakończenie budowy i podatek od nieruchomości
W orzecznictwie sądów administracyjnych ukształtował się pogląd, że spełnienie wszystkich warunków wymaganych dla skutecznego złożenia zawiadomienia o zakończeniu budowy obiektu budowlanego lub wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie uznawane jest za tożsame z chwilą, w której została zakończona budowa budynku lub ich części. Zatem w prawie podatkowym inaczej niż w prawie budowlanym istotne jest zaistnienie faktycznych okoliczności zakończenia budowy, czyli powstanie budynku, a nie uzyskanie możliwości jej użytkowania.
Sądy twierdzą, że dalsze prace na placu budowy niezwiązane z budową obiektu, jak np. doprowadzenie dojazdu, chodników nie mogą wpływać na przesunięcie w czasie momentu powstania obowiązku podatkowego (wyrok z dnia 7 lutego 2019 r., sygn. I SA/Kr 1293/18). Ponadto sądy zwracają uwagę, że na potrzeby opodatkowania podatkiem od nieruchomości nie jest istotna specyfika wznoszonych obiektów budowlanych. Jak zauważył Naczelny Sąd Administracyjny, czym innym jest możliwość dysponowania czy użytkowania obiektu budowlanego dla potrzeb bieżącej działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę, a czym innym jego istnienie po zakończeniu budowy (wyrok NSA z dnia 27 listopada 2018 r., sygn. II FSK 3250/16).
Wykończenie jedynie części budynku
Dodatkowo NSA zwraca uwagę, że zgodnie z treścią art. 6 ust. 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, jeżeli okolicznością, od której jest uzależniony obowiązek podatkowy, jest istnienie budowli albo budynku lub ich części, obowiązek podatkowy powstaje z dniem 1 stycznia roku następującego po roku, w którym budowa została zakończona albo w którym rozpoczęto użytkowanie budowli albo budynku lub ich części przed ich ostatecznym wykończeniem. NSA jest więc zdania, że rozpoczęcie użytkowania części budynku powoduje powstanie obowiązku podatkowego w stosunku do całego budynku (wyrok NSA z dnia 4 września 2018 r., sygn. II FSK 2344/16).
Wyrok NSA, sygn. II FSK 1456/17
W ostatnim wyroku z dnia 2 kwietnia 2019 r. (sygn. akt. II FSK 1456/17) NSA wskazał, że kwestia zakończenia budowy może co do zasady nastąpić z momentem skutecznego złożenia zawiadomienia o zakończeniu budowy lub wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie. Zdaniem Sądu z punktu widzenia ustawy o podatkach i opłatach lokalnych przesłanka zakończenia budowy ziści się również w sytuacji, w której spełnione zostaną określone w art. 57 ust. 1-3 ustawy – Prawo budowlane warunki upoważniające inwestora do złożenia zawiadomienia o zakończeniu budowy lub wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie, nawet w sytuacji, gdy ten zaniechał realizacji obowiązku wystąpienia z nim. Zatem stanowisko NSA potwierdza przytoczoną wyżej wykładnię momentu zakończenia budowy na potrzeby podatkowe.
Polecamy: Podatki i opłaty lokalne. Podatek leśny. Podatek rolny. Komentarz
Konsekwencje
Opodatkowanie podatkiem od nieruchomości zwłaszcza budynków używanych do prowadzenia działalności gospodarczej jest często bardzo istotnym wydatkiem dla przedsiębiorców. Co do zasady opodatkowaniu podlegają budynki od kolejnego roku po zakończeniu budowy. Oznacza to, że jeżeli zakończenie budowy nastąpiło np. w grudniu 2018 r., to podatnik będzie zobowiązany uiścić podatek już za cały rok 2019. Z kolei, jeżeli jednak zakończenie budowy nastąpiłoby w styczniu 2019 r., zobowiązanie będzie można uiszczać dopiero za 2020 r., co z perspektywy podatnika oznacza, że jeden miesiąc różnicy w zakończeniu budowy powoduje oszczędność za podatek za cały rok. W konsekwencji, biorąc pod uwagę bogate orzecznictwo sądów administracyjnych oraz brak powiązania między ustawą – Prawo budowlane a ustawą o podatkach i opłatach lokalnych, warto skonsultować budowę nieruchomości z doradcą podatkowym jeszcze przed jej zakończeniem, a najlepiej już na etapie planowania.