Powodem kłopotów kupców i samorządowców jest jak zwykle ten sam źle sformułowany przepis ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Komplikuje on życie nie tylko kupcom handlującym w tak popularnych dziś halach targowych. Problem mają także organy samorządu, które nie wiedzą, czy mają prawo pobierać opłatę w tych miejscach czy nie. Sytuacja powoli się jednak normuje za sprawą orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Kaskadowy przepis
Sporna regulacja to art. 15 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. z 2006 r. nr 121, poz. 844 ze zm.). Zgodnie z jego treścią opłatę targową pobiera się od osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, dokonujących sprzedaży na targowiskach.
Ustawa zawiera definicję targowiska. Są nim wszelkie miejsca, w których jest prowadzony handel. Problem pojawia się w ust. 2a art. 15 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, który stanowi, że opłacie targowej nie podlega sprzedaż dokonywana w budynkach lub częściach budynków, z wyjątkiem targowisk pod dachem oraz hal używanych do targów, aukcji i wystaw.
W jednym z orzeczeń NSA zwrócił uwagę na szczególnie skomplikowaną konstrukcję omawianego przepisu. Zdaniem NSA, przedstawione przepisy mają niezwykle skomplikowaną konstrukcję (zasada, wyjątek od zasady oraz wyjątek od tego wyjątku). To w sposób oczywisty utrudnia ocenę, w jakich sytuacjach osoby dokonujące sprzedaży obowiązane są do zapłacenia opłaty targowej. Dotyczy to w szczególności znajdującego się w końcowej części ust. 2 w art. 15 wyrażenia z zastrzeżeniem ust. 2a. Sugeruje ono, że przepis ust. 2a zawęża zakres niezwykle pojemnego, obejmującego wszelkie miejsca, pojęcia targowisko.
Gdy tymczasem przepis ten ogranicza działanie ustanowionej w ust. 1 art. 15 ustawy zasady powszechności pobierania opłaty targowej od każdej sprzedaży na targowiskach (wyrok NSA z 1 lutego 2007 r., sygn. akt II FSK 1289/06, niepublikowany.)
Zobacz również: Stawki maksymalne podatków i opłat lokalnych na 2013 rok
Zobacz również: Stawki maksymalne podatków i opłat lokalnych na 2012 rok
Prawo budowlane
W kolejnym orzeczeniu NSA nie zgodził się, że o tym, czy budynek został wyłączony z grupy budynków, w których handel nie podlega opłacie targowej, powinna decydować treść dokumentów dotyczących danego budynku. W jego ocenie o zwolnieniu nie przesądza też okoliczność, czy budynek został wybudowany i przekazany do użytku jako targowisko pod dachem czy też hala używana do organizacji targów, aukcji i wystaw (wyrok NSA z 26 lutego 2008 r., sygn. akt II FSK 1627/06, niepublikowany).
Co prawda z przytoczonej w art. 1a pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych definicji budynku wynika, że o uznaniu danego obiektu za obiekt budowlany, a w konsekwencji za budynek, należy rozstrzygać w oparciu o przepisy prawa budowlanego - potwierdził NSA. Jednak w jego ocenie to nie znaczy, że zastosowanie się do tych przepisów i opartych na nich rozstrzygnięciach organów budowlanych musi mieć prymat bezwzględny, nawet gdyby stało to w oczywistej sprzeczności z normą prawa podatkowego.
Jak zauważył dalej sąd w art. 15 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych uregulowany został zakres podmiotowo-przedmiotowy opłaty targowej. Zasadą jest, że opłata targowa może być pobierana w każdym miejscu, w którym prowadzony jest handel. Z treści art. 15 ust. 1 i 2 ustawy wynika, że dokonywanie sprzedaży, jak i prowadzenie handlu oznaczają to samo, jak i to, że targowiskami są miejsca prowadzenia handlu niezależnie od ich charakteru prawnego czy też przeznaczenia. Każde miejsce, w którym prowadzony jest handel, stanowi bowiem targowisko. Wyjątkiem od tej zasady (nie podlega opodatkowaniu opłatą targową) jest sprzedaż dokonywana w budynkach lub częściach budynków. Wyjątkiem zaś od tego wyjątku (podlega opodatkowaniu opłatą targową) jest sprzedaż na targowiskach pod dachem oraz sprzedaż w halach używanych do targów, aukcji i wystaw.
Wykładnia językowa pozwala przyjąć, że opłacie targowej podlega sprzedaż prowadzona w budynku lub jego części, który to budynek lub jego część pozostaje równocześnie targowiskiem pod dachem lub halą używana do aukcji, targów i wystaw.
Tworząc podatkowy stan faktyczny, kształtujący obowiązek podatkowy w opłacie targowej w przypadku sprzedaży w budynkach lub ich częściach będących targowiskiem pod dachem lub halą używana do targów, aukcji i wystaw, ustawodawca wskazał na kryterium, które te budynki winny spełniać. W ocenie sądu w jednym i drugim przypadku mają one charakter funkcjonalny. Przy czym w pierwszym przypadku charakter obiektu odnoszony jest stale do funkcji, jaką spełnia (targowiska), w drugim zaś charakter obiektu (hala) odnoszony jest do jednego z możliwych sposobów jego wykorzystania (używanie do targów, aukcji i wystaw). W obu wymienionych przykładach niezbędne jest ustalenie, czy przedmiotowy obiekt budowlany jest budynkiem lub jego częścią, a następnie, czy ten budynek lub jego część jest targowiskiem pod dachem lub halą używaną do targów, aukcji i wystaw. Przy czym, jak podkreślił NSA w pierwszym etapie ustaleń, przepisy prawa budowlanego będą miały bezpośrednie zastosowanie w drugim etapie wymienionych ustaleń jedynie charakter pomocniczy.
Hala używana do targów
Z orzecznictwa NSA wynika, że o tym, czy można zastosować wyłączenie hal targowy z opłaty targowej, decyduje to, czy są one faktycznie używane do targów, aukcji i wystaw (por. m.in. wyrok NSA z 1 lutego 2007 r., sygn. akt II FSK 1507/06, niepublikowany). Sąd podkreślił, że ustawodawca posłużył się formułowaniem używanych, a nie np. przeznaczonych. Wskazuje to, że nie chodzi o przewidywany (w tym celu go wzniesiono) sposób używania obiektu, lecz o faktyczne - i to nie jednorazowe - jego wykorzystanie na cele wskazane w art. 15 ust. 2a ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Pojecie targów oznacza imprezy służące pokazywaniu, zaprezentowaniu oferty handlowej, prowadzeniu negocjacji, a przy okazji dokonywaniu sprzedaży. W konsekwencji sąd przyjął, że sprzedaż dokonywana w hali, w której nie są organizowane imprezy w postaci targów, aukcji i wystaw, nie podlega opłacie targowej.
WŁAŚCIWOŚĆ ORGANÓW
Organem podatkowym właściwym w sprawach podatków i opłat lokalnych jest wójt (burmistrz, prezydent miasta).
KTO PŁACI OPŁATĘ TARGOWĄ
Opłatę targową pobiera się od dokonujących sprzedaży na targowiskach:
• osób fizycznych,
• osób prawnych,
• jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej.
Opłatę targową pobiera się niezależnie od należności przewidzianych w odrębnych przepisach za korzystanie z urządzeń targowych oraz za inne usługi świadczone przez prowadzącego targowisko.