Przepisy art. 16 upsd przewidują w ust. 1 ulgę w tym podatku polegającą na niezaliczeniu do podstawy opodatkowania wartości nabytego prawa do lokalu, do łącznej wysokości nie przekraczającej 110 m2 powierzchni użytkowej.
Ulga przysługuje osobom, które łącznie spełniają warunki wymienione w pkt 1- 5 ust. 2 tego artykułu:
1) nabywca jest obywatelem polskim lub ma miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2) nie są właścicielami innego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość bądź będąc nimi przeniosą własność budynku lub lokalu na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy;
3) nie dysponują spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu lub nie są właścicielami spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym, a w razie dysponowania tymi prawami przekażą je zstępnym lub przekażą do dyspozycji spółdzielni, w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego;
4) nie są najemcami lokalu lub budynku lub będąc nimi rozwiążą umowę najmu;
5) będą zamieszkiwać w nabytym lokalu lub budynku przez 5 lat:
a) od dnia złożenia zeznania podatkowego - jeżeli w chwili złożenia zeznania nabywca mieszka w nabytym lokalu lub budynku,
b) od dnia zamieszkania w nabytym lokalu lub budynku - jeżeli nabywca zamieszka w ciągu roku od dnia złożenia zeznania podatkowego.
Zgodnie z art. 16 ust. 7 upsd nie stanowi podstawy do wygaśnięcia decyzji zbycie udziału w budynku lub lokalu na rzecz innego ze spadkobierców lub obdarowanych oraz zbycie budynku lub lokalu, jeżeli było ono uzasadnione koniecznością zmiany warunków mieszkaniowych, a nabycie innego budynku lub uzyskanie pozwolenia na jego budowę albo nabycie innego lokalu nastąpiło nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia zbycia.
Polecamy: serwis PIT
Polecamy: serwis VAT
Zdaniem niektórych organów podatkowych, aby sprzedać mieszkanie przed upływem 5 lat od jego nabycia w drodze darowizny i nie stracić ulgi z art. 16 upsd trzeba wykazać, że wystąpiła nieodzowna konieczność zmiany warunków mieszkaniowych. Muszą nastąpić jakieś wyjątkowe okoliczności.
Podatek od spadków i darowizn, ma charakter podatku jednorazowego, nadzwyczajnego, stosowanego dopiero w sytuacji, gdy dochodzi do nieodpłatnego nabycia określonych składników majątkowych i praw majątkowych.
Zdaniem sądów administracyjnych zastosowanie określonych w tym podatku przywilejów (zwolnień, wyłączeń, czy ulg) może być oceniane według odmiennych kryteriów niż w przypadku opodatkowania dochodu. Bowiem podstawowym celem tego rodzaju podatku nie powinna być realizacja funkcji dochodowej, ale realizacja różnych funkcji pozafiskalnych (por. wyrok WSA we Wrocławiu z 30 czerwca 2010 r. - sygn. III SA/Wr 86/10).
Niestety ustawodawca nie określił, jaki przyczyny uzasadniają konieczność zmiany warunków mieszkaniowych spadkobiercy lub obdarowanego.
Pozostaje aktualny pogląd NSA wyrażony w uzasadnieniu wyroku z dnia 26 sierpnia 1998 r. w sprawie oznaczonej sygnaturą akt I SA/Wr 1980/96, zgodnie z którym normy prawne zawarte w tych przepisach mają niewątpliwe charakter norm celu społecznego, nakierowanych na realizację polityki państwa w zakresie zagwarantowania obywatelom godziwych warunków mieszkaniowych.
Zdaniem sądów administracyjnych "Z koniecznością zmiany warunków mieszkaniowych mamy do czynienia przykładowo jeśli wymagają one poprawy. Uzasadnieniem zbycia lokalu będzie więc konieczność ulokowania uzyskanych w ten sposób środków w inwestycję mającą na celu poprawę warunków mieszkaniowych, a dochowanie tego przeznaczenia należy rozumieć jako warunek zachowania ulgi." (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 lutego 2005 r. sygn. akt III SA/Wa 932/04 LEX nr 163834).
Przepis art. 16 ust 7 upsd nie zawiera żadnych dodatkowych wymagań co do zaistnienia okoliczności uzasadniających konieczność zmiany warunków mieszkaniowych. W szczególności brak jest przywoływany przez organy podatkowe warunku, aby konieczność ta była spowodowana nagłą, nieoczekiwaną sytuacją życiową.
Dlatego też sądy uznają za wystarczającą w omawianym kontekście chęć nabycia większego mieszkania, by zapewnić sobie i rodzinie większą przestrzeń mieszkalną (por. wyrok WSA we Wrocławiu z 30 czerwca 2010 r. - sygn. III SA/Wr 86/10).
W takiej sytuacji sprzedaż nabytego w drodze darowizny mieszkania przed upływem 5 lat od jego nabycia nie powinna powodować ulgi z art. 16 upsd.