Otrzymujesz darowiznę od rodziców, zapis w testamencie albo dziedziczysz dom po bliskiej osobie? Wiele osób nie wie, że aby uniknąć podatku, trzeba wypełnić odpowiedni formularz – SD-Z2. Wyjaśniamy, kiedy i w jakich sytuacjach trzeba go złożyć, aby nie narazić się na dodatkowe koszty.
- Co to w ogóle jest formularz SD-Z2?
- Termin jest najważniejszy – masz 6 miesięcy na złożenie SD-Z2
- Kiedy formularza SD-Z2 w ogóle nie trzeba składać?
- Dlaczego dokumentacja jest tak ważna?
- Jak wygląda sam formularz SD-Z2?
- Co grozi za brak zgłoszenia SD-Z2?
- Podsumowanie
Co to w ogóle jest formularz SD-Z2?
Formularz SD-Z2 to oficjalne zgłoszenie nabycia rzeczy lub praw majątkowych, które należy złożyć w urzędzie skarbowym w przypadku spadku albo darowizny. Jego znaczenie jest szczególne, ponieważ stanowi podstawę do zastosowania zwolnienia z podatku od spadków i darowizn, przysługującego m.in. osobom z najbliższej rodziny. Dzięki temu prawo podatkowe chroni obdarowanych przed dodatkowymi kosztami związanymi z przekazywaniem majątku.
W praktyce oznacza to, że jeśli dziecko otrzymuje mieszkanie od rodzica, albo małżonek dziedziczy majątek po śmierci współmałżonka, może uniknąć płacenia podatku. Warunek jest jeden – zgłoszenie musi być dokonane na formularzu SD-Z2 i dostarczone do urzędu skarbowego w ustawowym terminie. Bez tego nawet najbliższe relacje rodzinne nie uchronią przed koniecznością zapłaty należności podatkowych.
Termin jest najważniejszy – masz 6 miesięcy na złożenie SD-Z2
Najczęściej zadawane pytanie brzmi: kiedy właściwie wypełnia się druk SD-Z2? Ustawodawca przewidział jasną zasadę – formularz trzeba złożyć w ciągu sześciu miesięcy od powstania obowiązku podatkowego. To brzmi urzędowo, ale sprowadza się do tego, że liczy się konkretna data związana z nabyciem majątku. W przypadku darowizny takim momentem jest dzień, w którym faktycznie przekazano pieniądze albo przeniesiono własność. W spadkach sprawa jest trochę bardziej skomplikowana – liczy się dzień, w którym uprawomocni się orzeczenie sądu stwierdzające nabycie spadku albo gdy zostanie sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia. Od tej daty zaczyna biec półroczny termin na złożenie zgłoszenia.
Jeśli więc na przykład wyrok sądu potwierdzający Twoje prawa do spadku uprawomocnił się 10 stycznia, to do 10 lipca musisz dostarczyć do urzędu druk SD-Z2. W przypadku darowizny – jeśli tata przelał Ci większą kwotę na konto 1 lipca, to do 1 stycznia następnego roku musisz złożyć zgłoszenie.
Kiedy formularza SD-Z2 w ogóle nie trzeba składać?
Nie każda darowizna czy spadek wiąże się z koniecznością wypełniania dokumentów. Są sytuacje, w których SD-Z2 w ogóle nie będzie potrzebny. Najczęstszy przykład to darowizny dokonywane u notariusza. Jeśli rodzic przekazuje Ci mieszkanie i spisywana jest umowa notarialna, to notariusz sam wysyła odpowiednie zgłoszenie do urzędu skarbowego. W takim przypadku obdarowany nie musi robić już nic.
Kolejnym wyjątkiem są sytuacje, w których wartość nabytego majątku nie przekracza kwoty wolnej od podatku. Dla najbliższej rodziny to obecnie ponad 36 tysięcy złotych w ciągu pięciu lat od jednej osoby. Jeśli więc rodzic przekaże Ci w ciągu kilku lat łącznie np. 20 tysięcy złotych, nie ma potrzeby zgłaszania tego do skarbówki. Problem pojawia się dopiero, gdy łączna kwota przekroczy ustawowy limit – wtedy musisz złożyć SD-Z2, aby zachować prawo do zwolnienia.
Kwoty wolne od podatku określa art. 9 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Zgodnie z którym „opodatkowaniu podlega nabycie, od jednego zbywcy, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:
- 36 120 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej,
- 27 090 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowe,
- 5 733 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowe.
Jeżeli nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych od tego samego zbywcy następuje więcej niż jeden raz, do czystej wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się czystą wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych dotychczas od tego samego zbywcy w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok.”
Po przekroczeniu tych limitów należy zgłosić darowiznę i rozliczyć podatek według aktualnej skali podatkowej. Została ona określona w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 28 czerwca 2023 r.
Kwoty nadwyżki w zł | Podatek wynosi | |
ponad | do | |
1) od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej | ||
| 11 833 | 3% |
11 833 | 23 665 | 355 zł i 5% od nadwyżki ponad 11 833 zł |
23 665 |
| 946 zł 60 gr i 7% od nadwyżki ponad 23 665 zł |
2) od nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej | ||
| 11 833 | 7% |
11 833 | 23 665 | 828 zł 40 gr i 9% od nadwyżki ponad 11 833 zł |
23 665 |
| 1893 zł 30 gr i 12% od nadwyżki ponad 23 665 zł |
3) od nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej | ||
| 11 833 | 12% |
11 833 | 23 665 | 1420 zł i 16% od nadwyżki ponad 11 833 zł |
23 655 |
| 3313 zł 20 gr i 20% od nadwyżki ponad 23 665 zł |
Dlaczego dokumentacja jest tak ważna?
W przypadku darowizn pieniężnych obowiązują szczególne zasady, na które trzeba zwrócić uwagę. Przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn przewidują, że aby móc skorzystać ze zwolnienia podatkowego, przekazanie środków musi być odpowiednio udokumentowane. W praktyce oznacza to przelew bankowy, przekaz pocztowy albo inną formę transferu, którą urząd skarbowy może łatwo zweryfikować.
Przekazanie gotówki „do ręki” bez żadnego potwierdzenia nie spełnia wymogów ustawowych i automatycznie pozbawia prawa do zwolnienia. Nawet jeśli wypełnisz formularz SD-Z2, urząd może zakwestionować zgłoszenie i naliczyć podatek. Dlatego najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest zawsze dokonywanie darowizn pieniężnych przelewem lub w innej udokumentowanej formie.
Jak wygląda sam formularz SD-Z2?
Sam dokument SD-Z2 składa się z kilku części, w których wpisujesz podstawowe dane o sobie, o osobie przekazującej majątek i o samym przedmiocie darowizny czy spadku. Na początku zaznaczasz urząd skarbowy, do którego kierujesz zgłoszenie. Potem wpisujesz swoje dane osobowe, dane darczyńcy lub spadkodawcy, a następnie określasz tytuł nabycia – czy jest to darowizna, spadek, zachowek czy inny zapis. W dalszej części wskazujesz, jakie dokładnie rzeczy lub prawa zostały Ci przekazane – czy są to pieniądze, nieruchomość, samochód, akcje, czy może coś innego. Trzeba również wpisać wartość rynkową majątku. Na końcu pojawia się pytanie o stopień pokrewieństwa – to bardzo istotne, ponieważ od tego zależy prawo do zwolnienia.
Dokument można wypełnić na papierze i dostarczyć do urzędu skarbowego osobiście lub listownie, ale coraz więcej osób korzysta z wersji elektronicznej. Formularz SD-Z2 jest dostępny w systemie e-Deklaracje na stronie podatki.gov.pl i można go podpisać profilem zaufanym. To często najszybsza i najbezpieczniejsza droga.
SD-Z2 darowizna spadek podatek
INFOR
Co grozi za brak zgłoszenia SD-Z2?
Najpoważniejszym skutkiem niezłożenia SD-Z2 jest utrata prawa do zwolnienia podatkowego. Oznacza to, że nawet jeśli jesteś dzieckiem, małżonkiem czy rodzicem i teoretycznie masz prawo do zwolnienia, to przez brak zgłoszenia urząd skarbowy naliczy Ci podatek od całej wartości darowizny lub spadku. Wysokość podatku może być znacząca, dlatego ryzyko jest duże. Dodatkowo urząd może naliczyć odsetki i zastosować sankcje za spóźnienie.
Jest jednak pewne złagodzenie – jeśli dowiesz się o nabyciu majątku później, np. po kilku miesiącach, bo wcześniej nic o tym nie wiedziałeś, możesz złożyć SD-Z2 w ciągu sześciu miesięcy od momentu, gdy faktycznie się o tym dowiedziałeś. Trzeba jednak udokumentować ten fakt i wykazać, że wcześniej nie miałeś możliwości złożenia zgłoszenia. W praktyce urząd może to sprawdzić, więc warto zachować wszelkie dowody.
Wyobraźmy sobie Annę, która 1 lipca dostała od ojca przelew na 100 tysięcy złotych na zakup mieszkania. Ponieważ kwota przekracza limit wolny od podatku, Anna musi zgłosić to w SD-Z2. Jej termin upływa 1 stycznia następnego roku. Jeśli zrobi to na czas i dołączy potwierdzenie przelewu, nie zapłaci podatku. Jeśli się spóźni, urząd może naliczyć podatek nawet od całej kwoty.
Inny przykład to Jan, który odziedziczył dom po ojcu. Sprawa spadkowa zakończyła się 2 czerwca i tego dnia uprawomocnił się wyrok sądu. Od tej daty Jan ma sześć miesięcy na zgłoszenie – do 2 grudnia. Jeśli w tym czasie złoży SD-Z2, dom przechodzi na niego bez podatku. Jeśli zapomni, straci prawo do zwolnienia.
Darowizny, testamenty, spadki. Prawidłowe zapisy. Przykładowe wzory
Podsumowanie
Formularz SD-Z2 to dokument, który często decyduje o tym, czy nabycie spadku lub darowizny będzie wolne od podatku. Składa się go przede wszystkim wtedy, gdy wartość darowizny lub spadku od bliskiej osoby przekracza kwotę wolną. Najważniejsze są dwa warunki: zgłoszenie w ciągu sześciu miesięcy oraz odpowiednia dokumentacja, zwłaszcza przy darowiznach pieniężnych. W przypadku darowizn u notariusza obowiązek spoczywa na notariuszu, więc nie trzeba się martwić o formalności. Zaniedbanie terminu może natomiast kosztować sporo – utratę prawa do zwolnienia i konieczność zapłaty podatku. Dlatego warto znać te zasady i zareagować na czas, kiedy tylko pojawia się sytuacja spadku lub darowizny.
Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 6 grudnia 2024 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o podatku od spadków i darowizn - Dziennik Ustaw rok 2024 poz. 1837
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW z dnia 28 czerwca 2023 r. w sprawie ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn i niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz skal podatkowych, według których oblicza się ten podatek - Dziennik Ustaw rok 2023 poz. 1226