Pomyłka przy rejestracji firmy, zaległość podatkowa i wniosek o umorzenie - sprawa pana Henryka
Sprawa ta toczy się przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Łodzi (sygn. akt I SA/ Łd 866/15) i to do niej przystąpił Rzecznik Praw Obywatelskich.
Zobowiązanie podatkowe skarżącego wynika z błędu popełnionego w 2009 r. przy rejestracji jednoosobowej działalności gospodarczej. Wypełniając obowiązujący wówczas formularz EDG-1 pan Henryk był przekonany, zgodnie z zasadą „jednego okienka”, iż wypełniony druk EDG-1 jest także oświadczeniem o wyborze opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Przez cały okres działalności gospodarczej skarżący dokonywał terminowej płatności ryczałtu.
Organy podatkowe nie podzieliły jego stanowiska - wysokość zobowiązania podatkowego za rok 2009 określiły na prawie 40 tys. zł plus odsetki za zwłokę. Następnie sądy administracyjne oddaliły skargi podatnika.
Pan Henryk wniósł o udzielenie ulgi w postaci umorzenia powstałej zaległości podatkowej, powołując się na ważny interes podatnika – trudną sytuację finansową i życiową. Organy podatkowe przyznały, że ważny interes podatnika w sprawie występuje – jednakże przyznaniu ulgi sprzeciwia się interes publiczny i odmówiły umorzenia zaległości wraz z odsetkami.
Umorzenie zaległości podatkowych - przesłanki
Ordynacja podatkowa przewiduje, iż w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym organ podatkowy może umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe wraz z odsetkami za zwłokę.
Przy rozpoznawaniu spraw o udzielenie ulgi organ działa w granicach uznania administracyjnego. Nie oznacza to jednak dowolności organu.
Skargi dotyczące stosowania tej instytucji są często kierowane do Rzecznika Praw Obywatelskich – sprawa pana Henryka nie była pierwsza, organy przyjmują bowiem prymat interesu publicznego nad interesem podatnika i uzależniają udzielenie ulgi od wystąpienia nadzwyczajnych zdarzeń o charakterze losowym.
Polecamy: Umowy terminowe – jak zawierać i wypowiadać (książka)
Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich obie przesłanki – ważny interes podatnika i interes publiczny - mają charakter równorzędny. Do udzielenia ulgi nie jest konieczne wystąpienie obu przesłanek łącznie.
Nie jest także zasadne ograniczenie stosowania instytucji umorzenia zaległości podatkowej wyłącznie do zdarzeń nadzwyczajnych lub losowych – organ powinien brać pod uwagę także uwarunkowania ekonomiczne i rodzinne.
Podobnie przesłanka interesu publicznego powinna być szeroko interpretowana – jest to nie tylko interes fiskalny, ale także potencjalne wydatki np. z zakresu pomocy społecznej oraz okoliczności powstania zaległości podatkowej. Czy zasadna jest bowiem odmowa umorzenia zaległości podatkowej, która może pozbawić rodzinę środków niezbędnych do minimum egzystencji, a w konsekwencji – skutkować koniecznością uzyskania pomocy państwa w innej formie?
Kolejną kwestią pojawiającą się w tym kontekście jest sądowa kontrola decyzji uznaniowych.
Zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem sąd nie rozstrzyga o tym, czy organ powinien był umorzyć zaległość, lecz bada wyłącznie, czy organ podatkowy wydał decyzję z zachowaniem przepisów postępowania. Zdaniem Rzecznika wyłączenie badania merytorycznej zasadności rozstrzygnięcia może utrudniać realizację prawa do sądu i kontroli sądowej decyzji administracyjnych.
Źródło: Rzecznik Praw Obywatelskich