Postępowanie podatkowe może zostać zawieszone w sytuacji, gdy z uwagi na pojawienie się przeszkód faktycznych lub pranych dalsze jego prowadzenie na danym etapie jest bezcelowe. Konieczne jest, bowiem najpierw usunięcia wspomnianej przeszkody, aby sprawa główna mogła być rozpoznana rzetelnie, przy zachowaniu podstawowych zasad postępowania, jak chociażby zasada prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie, zasada informowania.
Organ może zawiesić postępowanie na każdym jego etapie, tj. zarówno w pierwszej, jaki i w drugiej instancji. Organ może skorzystać z omawianej instytucji także w postępowaniach nadzwyczajnych (wznowienie postępowania, stwierdzenie nieważności decyzji, uchylenie lub zmiana decyzji) oraz w trakcie kontroli.
Dodać trzeba, że przesłanki uzasadniające zawieszenie postępowania muszą zaistnieć po wszczęciu postępowania podatkowego. Ponadto, muszą one być usuwalne i przejściowe, gdyż jak wspomniano po ich ustaniu postępowanie będzie kontynuowane. Ordynacja zawiera katalog tych przesłanek, a dzieli się je na obligatoryjne, gdzie organ jest obowiązany zawiesić postępowanie oraz fakultatywne, gdzie kwestie zawieszenia postawia się do jego dyspozycji. Obecnie, katalog przesłanek zawieszenia postępowania został zmodyfikowany oraz rozszerzony o nowe przesłanki. Zmiany weszły w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.
Nową, obligatoryjną przesłanką zawieszenia postępowania jest sytuacja, gdy wniesiono skargę do sądu administracyjnego na decyzję uchylającą w całości decyzję organu pierwszej instancji i przekazującą sprawę do ponownego rozpatrzenia przez ten organ lub stwierdzającą nieważność. Ustawodawca wprowadził ją z uwagi na fakt, iż pomiędzy postępowaniem sądowoadministracyjnym ze skargi na decyzję kasacyjną albo stwierdzającą nieważność postępowania a postępowaniem podatkowym, prowadzonym po wydaniu rzeczonej decyzji istnieje zależność, która polega na tym, że wynik postępowania sądowoadministracyjnego będzie bezpośrednio rzutował na treść tej decyzji. Dotychczasowy stan prawny powodował, iż pomimo złożenia skargi do sądu, organ prowadził nadal postępowanie zmierzające do ponownego rozstrzygnięcia sprawy. Próbowano, uprzednio ten problem rozwiązać poprzez zastosowanie w takiej sytuacji przesłanki zawieszenia postępowania odnoszącej się do zagadnienia wstępnego. Jednakże, omawiane rozwiązanie wydaje się bardziej trafne i w sposób kompletny reguluje wskazaną sytuację.
Polecamy: Klauzula przeciw unikaniu opodatkowania – praktyczny poradnik
Polecamy: Jednolity Plik Kontrolny – praktyczny poradnik (książka)
Zmodyfikowano przesłankę obligatoryjnego zawieszenia postępowania, dotyczącą odpowiedzialności osoby trzeciej. Z tej przyczyny postępowanie zawiesza się do dnia, w którym decyzja (o której mowa w art. 108 par. 2 pkt 2 Ordynacji) stanie się ostateczna, z zastrzeżeniem art. 108 par. 3 Ordynacji, gdzie podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego stanowi deklaracja oraz 115 par. 4 Ordynacji, czyli sytuacji które nie wymagają uprzedniego wydania decyzji orzekającej o odpowiedzialności wspólnika spółki niemającej osobowości prawnej.
Ponadto, zmieniono na przesłankę fakultatywną sytuację, gdy wystąpiono na podstawie ratyfikowanych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, do organów innego państwa o udzielenie informacji niezbędnych do ustalenia lub określenia wysokości zobowiązania podatkowego, jeżeli nie ma żadnych innych okoliczności poza objętymi wystąpieniem, które mogą być przedmiotem dowodu. Zmiana ta ma umożliwić organowi podatkowemu przeprowadzenie innych dowodów w postępowaniu podatkowym w czasie oczekiwania na ww. informację, co z kolei ma skrócić czas trwania samego postępowania. Należy przypomnieć i podkreślić, iż organ skorzystać może z omawianej przesłanki tylko, jeżeli bez uzyskania danej informacji nie jest możliwe wydanie decyzji, a przedmiot zapytania musi odpowiadać zakresowi umowy.
Wprowadzono również przesłankę fakultatywną w związku z procedurą wzajemnego porozumiewania się. Z uwagi na to, iż procedura ta trwa z reguły dłużej niż samo postępowanie podatkowe, ustawodawca proponuje omawiane rozwiązanie.
W obu, wyżej wskazanych przypadkach dopuszcza się wielokrotne zawieszenie postępowania, przy czym okres łącznego zawieszenia nie może przekraczać 3 lat.
Podstawowym skutkiem skorzystania z omawianej instytucji jest oczywiście odsunięcie w czasie rozstrzygnięcia danej sprawy. Stąd należy pamiętać, iż w przypadku niezgodnego z prawem zawieszenia postępowania (nawet pomimo jego podjęcia), postanowienie o zawieszeniu postępowania nadal podlega ocenie z punktu widzenia jego legalności. Istotne będzie, bowiem w takiej sytuacji, iż doszło do wydłużenia czasu wydania decyzji, co w przypadku rozstrzygnięcia dotyczącego uprawnień podatnika stanowi istotne naruszenie jego praw (np. opóźnienie wydania decyzji administracyjnej na skutek bezpodstawnego zwieszenia postępowania, która uchylała decyzję w przedmiocie podatku dochodowego od przychodów z nieujawnionych źródeł, w efekcie przełoży się na odsunięcie w czasie zwrotu uiszczonego podatku). Ponadto, z kolei nie zawieszenie przez organ postępowania pomimo wystąpienia którejkolwiek z przesłanek, powoduje wadliwość decyzji, która może stanowić podstawę do stwierdzenia jej nieważności.
Zatem, wobec wpływu omawianej instytucji na prawidłowe przeprowadzenie postępowania podatkowego, a przede wszystkim wydanie decyzji w oparciu o stan faktyczny i prawny ustalony w sposób wyczerpujący, warto skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika. Jego wiedza i praktyka, pozwolą dokonać oceny czy organ w sposób prawidłowy korzysta z omawianej instytucji. Natomiast, w przypadku jakichkolwiek nadużyć, zastosuje on odpowiednie środki celem ich zniwelowania.