RADA
Z przepisów wynika, że przekazanie to nie podlega VAT. Organy skarbowe uznają jednak tę czynność za podlegającą opodatkowaniu VAT, jeżeli przy nabyciu przekazywanych nagród (lub ich wytworzeniu) przysługiwało firmie prawo do odliczenia VAT lub jeśli nie są to prezenty o małej wartości. Niemniej jednak w ostatnim czasie wydane zostały wyroki, w których uznano, że nie są to czynności objęte zakresem VAT. Gdy nie opodatkujemy tych czynności, swoich praw musimy bronić przed sądem, gdyż urzędy nie zmieniły swojego stanowiska.
UZASADNIENIE
Organizowana przez firmę akcja promocyjna ma na celu zwiększenie sprzedaży jej produktów. Z tego względu, z punktu widzenia regulacji ustawy o VAT, posiada ona cechy stanowiące integralną część kampanii reklamowej w szerokim jej rozumieniu. Reklama to ogół działań danego przedsiębiorstwa polegających na promocji sprzedaży, kreowaniu oraz rozwijaniu popytu na jego produkty. Jej istotnym elementem jest rozpowszechnianie informacji o firmie, jej produktach, miejscach i możliwościach nabycia towarów lub usług - stanowiąc jednocześnie zachętę do nabywania tych towarów lub usług. Pełni ona dwie podstawowe funkcje.
Po pierwsze informuje o produktach firmy (towarach lub usługach). Po drugie zachęca i nakłania potencjalnych klientów do ich nabycia. Jest zatem czynnością podlegającą opodatkowaniu VAT.
Stanowisko takie reprezentują obecnie organy skarbowe. Potwierdzają go również w większości sądy, chociaż ostatnio zostały wydane również przeciwne orzeczenia.
Organy skarbowe uznają, że przekazywanie odbiorcy - w ramach kampanii reklamowej towarów lub świadczenia usług (w trakcie imprez reklamowych) - nawet jeśli towary te lub usługi rozpatrywane odrębnie nie zawierałyby w sobie treści reklamowych - podlega VAT.
Potwierdza to również orzecznictwo ETS, uznając, że pojęcie usług reklamowych obejmuje również wszelką działalność promocyjną, tzn. taką, której celem jest informowanie odbiorców o istnieniu firmy oraz jakości oferowanych produktów lub usług w celu zwiększenia ich sprzedaży.
Reklamą jest więc każde działanie (bez względu na jej formę) mające na celu zachęcenie potencjalnych klientów do zawarcia umowy na oferowane towary czy korzystanie ze świadczonych usług.
Zakres opodatkowania VAT przekazania przez firmę nagród rzeczowych w ramach akcji promocyjnej mającej na celu zwiększenie sprzedaży należy rozpatrywać w aspekcie art. 5 ust. 1 pkt 1 i art. 7 ust. 2 i 3 ustawy o VAT. Na podstawie tych przepisów nieodpłatne przekazanie nagród rzeczowych będzie podlegało VAT, jeżeli firmie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, w całości lub w części, przy ich nabyciu.
Wyjątkiem od tej zasady jest przekazanie drukowanych materiałów reklamowych, prezentów o małej wartości i próbek, zdefiniowanych regulacja art. 7 ust. 4 i 7 ustawy o VAT, które wyłączone zostały z zakresu opodatkowania VAT przepisem art. 7 ust. 3 cytowanej ustawy. Obowiązek opodatkowania nieodpłatnie wręczanych nagród w ramach akcji promocyjnej i udokumentowania tej czynności fakturą wewnętrzną uzależniony jest zatem od wartości przekazanych towarów i prowadzenia stosownej ewidencji określonej w przywołanych przepisach. Przedstawiona zasada opodatkowania przekazywanych towarów nieodpłatnie w ramach akcji promocyjnych funkcjonuje od chwili akcesji.
Stanowisko takie reprezentują zarówno organy skarbowe, jak i sądy (m.in. NSA w uchwale podjętej w składzie siedmiu sędziów z 28 maja 2007 r., sygn. akt I FPS 5/06), w której sąd uznał, że każde nieodpłatne przekazanie towarów, jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego związanego z nabyciem tych towarów, stanowi dostawę i podlega opodatkowaniu, bez względu na to, czy przekazanie tych towarów było związane z prowadzonym przedsiębiorstwem, czy nie; uchwała została podjęta na podstawie stanu prawnego obowiązującego do 31 maja 2005 r.
Istotne natomiast w omawianej sytuacji jest to, że w ostatnim czasie zapadły również dwa wyroki na podstawie obecnego stanu prawnego (po 1 czerwca 2005 r.), w których sądy orzekły, że nieodpłatne przekazanie towarów promocyjnych związane z prowadzonym przedsiębiorstwem nie jest czynnością opodatkowaną VAT. Wynikiem tego jest niejasne brzmienie regulacji art. 7 ust. 2 wprowadzonej od 1 czerwca 2005 r., która budzi od początku wiele wątpliwości:
1) w wyroku WSA we Wrocławiu z 3 kwietnia 2007 r., sąd stwierdził m.in., że „(...) Obecnie zestawiając brzmienie art. 7 ust. 2 ustawy z ust. 3 nie powinno ulegać wątpliwości, że opodatkowaniu podlega wyłącznie nieodpłatne przekazanie towarów należących do przedsiębiorstwa na cel inny niż związany z prowadzoną działalnością. Natomiast ze znowelizowanych przepisów art. 7 ust. 3-7 ustawy wynika, że nie podlega opodatkowaniu nieodpłatne przekazanie, mające charakter darowizny, wszelkich towarów na cele związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa podatnika.
Godzi się w tym miejscu zauważyć, iż analiza porównawcza art. 7 ust. 2 ustawy o VAT oraz art. 5(6) VI Dyrektywy prowadzi do wniosku, że przepisy polskiej ustawy są bardziej liberalne, ponieważ nie traktują nieodpłatnego przekazania towarów na cele związane z prowadzonym przedsiębiorstwem jako opodatkowanej dostawy. Gdy tymczasem, sięgając wprost do Dyrektywy, czynność taką należałoby opodatkować. Jednak w sytuacji konfliktu pomiędzy podatnikiem i polskim organem prawo do odwołania się do postanowień Dyrektywy ma wyłącznie podatnik, a nie państwo. Państwo bowiem jest zobowiązane do zapewnienia wykonania zobowiązań wynikających z regulacji wspólnotowych, a jeżeli zrobiło to nieprecyzyjnie, nie może obciążać konsekwencjami podatnika.
Wykładnia proeuropejska nie powinna mieć miejsca wtedy, gdy będzie to prowadziło do rezultatów sprzecznych z efektami wykładni językowej.
Brzmienie literalne art. 7 ust. 2 i 3 ustawy VAT od 1 czerwca 2005 r. nie daje żadnych możliwości wywiedzenia z niego, że nieodpłatne przekazanie przez podatnika towarów na cele związane z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem podlega opodatkowaniu VAT jako zrównane z odpłatną dostawą towarów. Czynienie zatem w tym wypadku wykładni prowspólnotowej, dostosowującej w tym zakresie polskie unormowanie z uregulowaniem pomieszczonym w art. 5 (6) VI Dyrektywy - prowadziłoby do niedopuszczalnej wykładni contra legem.
Zatem organy nie mogą się domagać opodatkowania tych czynności w oparciu o przepis Dyrektywy. Ani treść Dyrektywy, ani orzeczeń wydanych na jej podstawie nie może stanowić argumentu przemawiającego za rozszerzeniem obowiązku podatkowego podatnika wynikającego z prawa krajowego (...)”.
2) Podobnie orzekł WSA w Warszawie w wyroku z 17 sierpnia 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 984/07, w którym czytamy: „(...) stwierdzić trzeba, iż przepisy art. 7 ust. 2 i ust. 3 ustawy o VAT, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 czerwca 2005 r., nie dają podstaw do przyjęcia (odmiennie niż było to przed tą datą), że w warunkach określonych w tych przepisach za odpłatną dostawę towarów należy uznawać także przekazanie towarów bez wynagrodzenia na cele związane z prowadzonym przez podatnika przedsiębiorstwem. Przedmiot opodatkowania, zgodnie z art. 217 Konstytucji RP, musi wynikać z przepisów ustawowych, a skoro dany stan z przepisów tych nie wynika, to należy uznać go za pozostający poza zakresem opodatkowania.
Skoro w poddanym ocenie prawnej organów podatkowych stanie faktycznym nieodpłatne przekazanie towarów następowało na cele związane z prowadzonym przez podatnika przedsiębiorstwem, to w konsekwencji stwierdzić należało, iż tego typu czynności nie można zaliczyć do zakresu objętego art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, a tym samym nie mieszczą się one w pojęciu >sprzedaży<, o której mowa w art. 111 ust. 1 w związku z art. 2 pkt 22 ustawy o VAT (...)”.
Jak widać, sądy w wydawanych ostatnio orzeczeniach reprezentują przeciwne stanowisko.
Firma Czytelnika musi jednak mieć na uwadze, że orzeczenia wydane zostały w indywidualnej sprawie podatników i mogą nie znaleźć potwierdzenia w interpretacji omawianej regulacji stosowanej przez właściwy dla niej urząd skarbowy. Na razie organy skarbowe reprezentują generalnie zasadę, że czynności te podlegają opodatkowaniu VAT, jeżeli przy nabyciu przekazywanych towarów służyło prawo do odliczenia VAT. Jaki wpływ wydane wyroki będą miały na prezentowany przez nie pogląd oraz inne orzeczenia sądów, okaże się w przyszłości.
Być może spowoduje to również zmianę brzmienia tego przepisu przez ustawodawcę.
Zdaniem autora bezpieczniejsze dla firmy Czytelnika jest przyjęcie zasady odliczenia VAT od nabycia przekazywanych nagród oraz opodatkowanie ich przekazania, przy założeniu że akcja promocyjna jest związana ze sprzedażą towarów podlegającą opodatkowaniu VAT. Nienaliczanie VAT może spowodować, że Czytelnik swoich praw będzie musiał dochodzić przed sądem.
• art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 7 ust. 2 i 3 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 192, poz. 1382
Mariusz Darecki
ekspert w zakresie VAT