rada
Obowiązek podatkowy powstanie w momencie otrzymania odsetek przez kredytodawcę bądź w momencie upływu terminu ich zapłaty. Przy kredycie konsumenckim nakłada się na kredytodawcę obowiązek obliczenia rzeczywistej rocznej stopy procentowej na podstawie większości opłat (z wyjątkiem związanych z ubezpieczeniem i zabezpieczeniem kredytu). Ponadto w umowie powinien zostać określony całkowity koszt kredytu oraz inne elementy wskazane w uzasadnieniu.
uzasadnienie
Kredyt konsumencki to kredyt zaciągnięty na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej (np. gotówkowy lub mieszkaniowy). Jest zawierany między konsumentem a przedsiębiorcą. Kredytodawca może być w tym przypadku bankiem lub inną instytucją finansową.
Niezbędne dane jakie powinna zawierać umowa o kredyt
Umowa o kredyt konsumencki powinna zawierać:
• imię i nazwisko oraz adres osoby biorącej kredyt,
• imię i nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) udzielającego kredytu (gdy kredytodawcą jest osoba prawna - także określenie organu, który zarejestrował działalność kredytodawcy, oraz numer wpisu w rejestrze),
• wysokość kredytu,
• zasady i terminy jego spłaty,
• roczną stopę oprocentowania oraz warunki jej zmiany,
• opłaty i prowizje oraz inne koszty związane z udzieleniem kredytu, w tym opłatę przygotowawczą (za rozpatrzenie wniosku oraz przygotowanie i zawarcie umowy - jest ona elementem całkowitego kosztu kredytu) oraz warunki jej zmiany,
• informację o całkowitym koszcie kredytu i rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania,
• sposób zabezpieczenia (jeżeli umowa je przewiduje) oraz opłaty z tego tytułu,
• informację o pozostałych kosztach związanych z zawarciem umowy,
• informację o łącznej kwocie wszystkich kosztów, opłat i prowizji, do których zapłaty konsument jest zobowiązany,
• informację o uprawnieniu do przedterminowej spłaty kredytu i jej skutkach,
• informację o terminie, sposobie i skutkach odstąpienia przez konsumenta od umowy,
• informację o skutkach uchybienia postanowieniom dotyczącym zasad i terminu spłaty kredytu.
Jeżeli kredyt przeznaczony jest na nabycie określonej rzeczy lub usługi, czyli kredytobiorca jest w stanie od samego początku sprecyzować przy zaciąganiu kredytu, na jaki cel będzie on przeznaczony, umowa powinna zawierać ponadto:
• opis rzeczy lub usługi,
• cenę nabycia rzeczy (usługi), jeżeli zapłacono by gotówką, oraz cenę nabycia przy wykorzystaniu kredytu,
• część ceny, którą należy zapłacić w gotówce,
• warunki, od których spełnienia uzależnione jest przejście własności sprzedanej rzeczy na konsumenta (jeżeli umowa sprzedaży została zawarta z zastrzeżeniem własności),
• jeżeli kredyt jest dostępny wyłącznie u kredytodawcy wskazanego przez sprzedającego - informacja na ten temat.
Cechą kredytu konsumenckiego jest również to, że kredytobiorca ma możliwość korzystania z określonej kredytem sumy pieniędzy przez określony czas bądź suma ta w całości zostaje mu przekazana jednorazowo. Rozliczanie następuje poprzez spłatę określonych w umowie rat kapitałowych i odsetek. I tak, w przypadku przekazania jednorazowo całej kwoty, odsetki są liczone od tej całej kwoty. Natomiast jeśli kredytobiorca ma pozostawioną kwotę na rachunku i korzysta z niej w określonym czasie, odsetki są liczone tylko od zaciągniętego kredytu, a nie od całej kwoty postawionej do dyspozycji kredytobiorcy.
WAŻNE!
Kredyt konsumencki to kredyt zaciągnięty na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej (np. gotówkowy lub mieszkaniowy).
Czytelnik nie wskazuje w swoim pytaniu, jakiego rodzaju jest kredytodawcą. Przyjmujemy jednak, że jest jedną z instytucji finansowych, które mają uprawnienia do tego typu działalności gospodarczej, tj. udzielania kredytów konsumenckich.
Pytanie dotyczy określenia momentu powstania obowiązku podatkowego w VAT po stronie kredytodawcy.
Kiedy powstaje obowiązek podatkowy
Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi. Podstawą opodatkowania jest zaś obrót, czyli kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.
Część organów podatkowych wskazuje, że obowiązek przy kredytach powstaje w momencie przekazania środków do dyspozycji pożyczkobiorcy. Organy podatkowe traktują wszelkie pożyczki, kredyty jako efekt umowy konsensualnej, która dochodzi do skutku przez samo porozumienie. Uznają, że umowa kredytowa nie jest umową wzajemną, dlatego odsetki nie stanowią ekwiwalentu. Mają one charakter uboczny. Nie jest to jednak prawidłowe stanowisko. Nie można się z nim zgodzić. Odsetki bowiem stanowią tutaj bardzo ważną rolę.
W podobnej sprawie wypowiedział się również Wojewódzki Sad Administracyjny we Wrocławiu (sygn. akt I SA/Wr 1032/07), który nie poparł przedstawionego powyżej stanowiska jednego z organów podatkowych.
WSA uznał, że obowiązek podatkowy z tytułu udzielenia kredytu konsumenckiego powstaje w momencie zapłaty odsetek lub upływu terminu do ich zapłaty. Jest to logiczny i poparty argumentami wywód. Bowiem tak jak wskazuje przepis art. 19 ust. 1 ustawy o VAT, obowiązek podatkowy powstaje w momencie wykonania usługi, a zatem w przypadku udzielenia kredytu konsumenckiego w dniu otrzymania przez kredytodawcę odsetek bądź w dniu upływu terminu do ich zapłaty.
W uzasadnieniu wyroku WSA czytamy, że cechy pożyczki lub kredytu konsumenckiego polegają nie tylko na wydaniu pieniędzy do dyspozycji usługobiorcy, ale też na umożliwieniu korzystania z kwoty przez określony czas. Rozliczenie następuje w określonych terminach poprzez spłatę rat kapitałowych i odsetek. W związku z tym wynagrodzeniem kredytodawcy są odsetki zapłacone lub których termin płatności minął. Ostatecznie Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu stwierdził, że obowiązek podatkowy z tytułu udzielenia kredytu konsumenckiego powstaje z momentem otrzymania odsetek przez kredytodawcę lub upływu terminu do ich zapłaty.
PRZYKŁAD
Spółka GAMA zajmująca się udzielaniem kredytów konsumenckich udzieliła kredytu Janowi Kowalskiemu. Podpisała umowę 29 stycznia 2008 r. Całą kwotę, na jaką opiewał kredyt, czyli 25 000 zł, przekazała Janowi Kowalskiemu 15 lutego 2008 r. Spłata odsetek miała się rozpocząć od marca 2008 r. Według umowy kredytobiorca miał dokonywać spłaty do 20 dnia każdego miesiąca. Pierwszej spłaty odsetek Jan Kowalski dokonał 18 marca. W tym dniu powstał obowiązek podatkowy u kredytodawcy. Gdyby Jan Kowalski nie spłacił odsetek do 20, wówczas obowiązek podatkowy i tak by powstał tego dnia, gdyż tak wynikało z umowy.
• art. 19 ust. 1, art. 29 ust. 1 i 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 192, poz. 1382
Ewa Michalak
ekspert w zakresie VAT