W tym przypadku nie ma obowiązku skorygowania VAT od zakupu towarów, których brak stwierdzono. Zawiniony niedobór to niedobór, który powstaje, gdy w następstwie działania lub zaniedbania obowiązków osoby odpowiedzialnej za powierzone jej mienie zostają stwierdzone braki w towarze. Wysokość roszczenia za niedobory zawinione od osoby odpowiedzialnej za powierzone jej mienie (pracownika, byłego pracownika) można ustalić na poziomie ceny rynkowej, niższej od ceny rynkowej (cenie zakupu) lub w wysokości stwierdzonego niedoboru. Jeżeli pracownik nie uzna niedoboru (nie podpisze oświadczenia o uznaniu niedoboru), sprawę należy skierować na drogę postępowania sądowego.
Z pytania wynika, że pracownik uznał niedobory, wobec czego należności z tego tytułu mogą być regulowane w inny sposób: przelewem, wpłatą do kasy, potrąceniem z niewypłaconego wynagrodzenia. Stwierdzenie w remanencie tzw. niedoborów zawinionych nie powoduje żadnych obowiązków związanych z rozliczeniem VAT. Brak jest bowiem obowiązku:
1) opodatkowania otrzymywanych rekompensat;
Przy czym należy podkreślić, że taka rekompensata nie jest odpłatnością za dostawę towarów. Nie dochodzi bowiem do przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel. Niedobory nie podlegają opodatkowaniu VAT, stąd nie powinny być dokumentowane fakturami;
2) korekty odliczonego podatku.
I tu rodzą się wątpliwości co do ewentualności korekty VAT przy zakupie towarów, których niedobory stwierdzono. Czy spełniona jest główna przesłanka odliczenia, a mianowicie związek nabytego towaru z wykonywaniem czynności opodatkowanych? Odpowiedź musi być twierdząca, gdyż związek ten bada się w momencie zakupu towaru (w celu odsprzedaży opodatkowanej). Jeżeli zakup był dokonany w celu wykonania czynności opodatkowanych, podatnik ma prawo do odliczenia podatku naliczonego. Kolejne wątpliwości związane z ewentualną korektą wiążą się z art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, który zabrania odliczenia VAT, jeżeli wydatki na nabycie towarów i usług nie mogłyby być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym. Trzeba podkreślić, że chodzi o teoretyczną możliwość zaliczenia danego wydatku do kosztów uzyskania przychodów. W przypadku niedoborów niezawinionych, które stanowią koszt podatkowy, wątpliwości nie ma. W przypadku niedoborów zawinionych w większości przypadków organy skarbowe (interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 4 września 2007 r., nr ILPP1/443-58/07-3/BD, pismo Pierwszego Urzędu Skarbowego w Radomiu z 18 stycznia 2006 r., nr 1424/1110/443/113/2005/IW), powołując się właśnie na brzmienie tego przepisu, nakazują korektę w deklaracji za miesiąc, w którym niedobór stwierdzono i zakwalifikowano jako zawiniony. Według nich wydatki związane z nabyciem towaru, którego niedobór stwierdzono, z tą chwilą przestały stanowić koszt uzyskania przychodów.
Z tą tezą trudno się zgodzić. Przede wszystkim w orzecznictwie administracyjnym wielokrotnie podkreślano niezgodność brzmienia art. 88 ust. 1 pkt 2 z prawem wspólnotowym (patrz: wyrok WSA w Warszawie z 30 kwietnia 2008 r., sygn. akt III SA/Wa 173/08).
Możliwość wprowadzenia obowiązku korekty odliczonego podatku przewiduje art. 185 dyrektywy nr 112 w sytuacji udowodnionych lub potwierdzonych przypadków zniszczenia, utraty lub kradzieży majątku. Jednak jest to wyjątek od zasady, że korekty się nie dokonuje. Ponadto ustawodawca musi taki obowiązek wprowadzić do ustawy. Ustawodawca polski nie dokonał odpowiednich zmian w ustawie. Z powyższych powodów należy uznać za prawidłową interpretację Podkarpackiego Urzędu Skarbowego z 14 lutego 2006 r. (nr PUS. II/443/217/2005/JZ), który podkreślił, że ustawa o VAT przewiduje metodę bieżącego odliczania podatku naliczonego. Dlatego też późniejsza utrata przez podatnika towaru, na skutek np. zawinionego przez pracownika niedoboru, nie ma wpływu na wcześniejsze odliczenie.
Reasumując, niedobory zawinione nie podlegają przepisom ustawy o VAT. Obciążenie pracownika z tego tytułu, wbrew stanowisku większości organów skarbowych, nie powinno rodzić obowiązku korekty VAT, gdyż przepis, na który powołują się organy podatkowe, jest niezgodny z dyrektywą UE. Dlatego radzimy bronić swoich praw przed sądem.
Paweł Dymlang
doradca podatkowy
Podstawa prawna:
• art. 5, art. 86 ust. 1 oraz art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 z późn.zm.),
• art. 185 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.