Jakie prawa i obowiązki dot. VAT ma podatnik, który został przez urząd skarbowy wykreślony z rejestru czynnych podatników VAT? Czy za okres bycia nieaktywnym podatnikiem VAT można odliczyć VAT?
Kiedy urząd skarbowy może wykreślić podatnika z rejestru czynnych podatników?
Niekiedy urząd skarbowy może dokonać wykreślenia podatnika z rejestru czynnych podatników VAT zgodnie z art. 96 ust. 9 ustawy o VAT. Taka sytuacja może nastąpić miedzy innymi w sytuacji, kiedy podatnik:
- zawiesił działalność gospodarczą na okres co najmniej 6 następujących po sobie miesięcy, lub
- zgodnie z obowiązkiem nie złożył deklaracji podatkowej za 3 kolejne miesiące lub za jeden kwartał, lub
- składał zerowe deklaracje podatkowe przez okres 6 kolejnych miesięcy lub dwóch kolejnych kwartałów (brak transakcji sprzedaży, zakupów, w tym importu towarów), lub
- wystawiał faktury (sprzedaży lub korygujące) dokumentujące czynności niedokonane, lub
- miał uzasadnione podstawy przypuszczać, że dostawcy i nabywcy biorący udział w dostawie towaru lub usługi nie rozliczają się rzetelnie z podatków, narażając skarb państwa na uszczuplenie.
Obowiązki podatnika w okresie wykreślenia z rejestru czynnych podatników VAT
Przedsiębiorca pozostając wykreślonym z rejestru czynnych podatników VAT, ale dokonując dostawy towarów lub usług podlegających VAT powinien udokumentować je fakturami z odpowiednią stawką VAT. Dostawy te podatnik ma obowiązek wykazać w plikach JPK_VAT za okresy w których dostawy te były dokonywane. Zwolnienie z obowiązku składania deklaracji VAT nie dotyczy m.in. okresów rozliczeniowych, za które podatnik jest obowiązany do rozliczenia VAT z tytułu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu (zob. art. 96 ust. 7b pkt 5 ustawy o VAT). Podatnik ma również obowiązek zapłacić VAT wynikający z dostaw towarów lub usług.
Co z odliczeniem VAT za okres wykreślenia?
W takiej sytuacji podatnicy stawiają sobie pytanie czy mają prawo do obniżenia VAT należnego o VAT naliczony od zakupu w okresie, kiedy pozostawali podatnikiem VAT nieaktywnym w rejestrze. W ustawie o VAT nie zostały sprecyzowane przepisy w tym zakresie. W takiej sytuacji z pomocą podatnikom przyszedł Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej publikując w dniu 12 września 2018 r. wyrok w sprawie C‑69/17 Siemens Gamesa Renewable Energy România SRL.
Uzasadniając swoje stanowisko Trybunał we wstępie powołał się na zasadę ogólną zgodnie z którą, prawo podatników do odliczenia od VAT, który są zobowiązani zapłacić, VAT należny lub zapłaconego z tytułu otrzymanych przez nich towarów i usług powodujących naliczenie podatku stanowi podstawową zasadę wspólnego systemu VAT ustanowionego przez prawo Unii. Jak stwierdził: System odliczeń ma na celu całkowite uwolnienie przedsiębiorcy od ciężaru VAT podlegającego zapłacie lub zapłaconego w ramach całej jego działalności gospodarczej. W konsekwencji wspólny system VAT gwarantuje neutralność wszelkiej działalności gospodarczej w zakresie obciążeń podatkowych, bez względu na cel czy rezultaty tej działalności, pod warunkiem że działalność ta, co do zasady, sama podlega opodatkowaniu VAT.
Prawo do odliczenia VAT podlega jednak wymogom lub przesłankom o charakterze zarówno materialnym, jak i formalnym.
Spełniając wymogi materialne , dany podmiot musi być „podatnikiem” w rozumieniu tej dyrektywy, oraz po drugie, towary lub usługi, które są wskazywane jako podstawa dla rzeczonego prawa, powinny być wykorzystywane przez podatnika na późniejszym etapie obrotu na potrzeby jego własnych opodatkowanych transakcji, a owe towary lub usługi powinny być dostarczone lub świadczone na wcześniejszym etapie obrotu przez innego podatnika.
Przesłanka o charakterze formalnym, art. 178 lit. a) dyrektywy 2006/112 stanowi, że podatnik w celu dokonania odliczenia musi posiadać fakturę sporządzoną zgodnie z wytycznymi tej dyrektywy.
Jak stwierdził Trybunał, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem podstawowa zasada neutralności VAT wymaga, aby prawo do odliczenia naliczonego VAT było możliwe, jeżeli zostały spełnione wymogi materialne, nawet jeśli nie zostały spełnione niektóre wymogi formalne. W szczególności identyfikacja do celów VAT, o której mowa w art. 214 dyrektywy 2006/112, oraz obowiązek zgłoszenia przez podatnika rozpoczęcia, zmiany i zakończenia działalności, przewidziany w art. 213 tejże dyrektywy, stanowią jedynie wymogi formalne do celów kontrolnych, które nie mogą podważać w szczególności prawa do odliczenia VAT, jeżeli materialne przesłanki powstania tego prawa zostały spełnione. [1]
Trybunał zatem uznał, że bezprawnym jest pozbawienie prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego podatnika, który nie figuruje w rejestrze podatników VAT w czasie kiedy dokonywał nabycia towarów lub usług na potrzeby jego własnej opodatkowanej działalności.
Katarzyna Otowska, Samodzielna Księgowa WCDF I Sp. z o.o.
[1] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:62017CJ0069