Sposób obliczenia proporcji za rok poprzedni musi wziąć pod uwagę następujące uwarunkowania:
a) czynności gminnych jednostek budżetowych, które zostały w 2012 r. opodatkowane lub zwolnione przedmiotowo, wchodzą do rachunku proporcji: należy jednak uznać za nabyte te czynności, które były wykonane na rzecz:
- innych jednostek budżetowych danej gminy (innej nie!),
- macierzystej gminy jako takiej,
b) czynności zwolnione podmiotowo gminnych jednostek budżetowych ze względu na zastosowanie art. 113 ustawy o podatku od towarów i usług muszą być opodatkowane (obliczenie statystyczne) lub uznane jako zwolnione, jeśli były przedmiotowo zwolnione: tu też pomijamy czynności na rzecz innych jednostek budżetowych danej gminy i gminy macierzystej.
Wbrew powtarzanym niekiedy poglądom gminne jednostki budżetowe nie otrzymują z zasady dotacji, subwencji i dopłat o podobnym charakterze w rozumieniu art. 29 ust.1 tej ustawy: podmiotem otrzymującym tego rodzaju dofinansowanie jest z zasady gmina.
Gminne jednostki budżetowe nie są podatnikami VAT
Jeśli dotacje te były dopłatą do konkretnych czynności gminy, w tym również czynności gminy w rozumieniu art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług, które dotychczas wykonywały gminne jednostki budżetowe oraz dotacje te miały wpływ na cenę tych czynności, wówczas gmina musi je uwzględnić w rachunku proporcji. Dotychczas często pomijano je w tym rachunku, uznając, że czynności wykonuje odrębny podatnik niż gmina. Oczywiście nie dotyczy to dotacji o charakterze inwestycyjnym, gdyż one z zasady nie są uwzględniane w rachunku proporcji.
Gmina zgodnie z poglądem wyrażonym w innej uchwale NSA z dnia 24 października 2011 r. dotyczącym art. 90 ust. od – 3 ustawy o podatku od towarów i usług nie uwzględnia w rachunku proporcji:
- czynności gminy i gminnych jednostek budżetowych w rozumieniu art. 15 ust. 6 ustawy,
- innych zdarzeń niepodlegających bezwzględnemu opodatkowaniu tym podatkiem, w tym zwłaszcza środków publicznych uzyskanych ze źródeł zewnętrznych na cele inwestycyjne.
Kończąc należy odnieść się do poglądu wyrażonego w jakimś „komunikacie” resortu finansów, który mówi o „honorowaniu” przez organy podatkowe dotychczasowych rozliczeń w tym podatku dokonywanych przez gminne jednostki budżetowe.
Pogląd ten wynika z niewiedzy na temat stanu prawnego: organy gminy na podstawie przepisów prawa są obowiązane prawidłowo obliczyć i wpłacić należne podatki, a zaniechanie tych działań jest czynem zabronionym w świetle uchwały NSA z dnia 24 czerwca 2013 r. wszystkie (dosłownie) deklaracje podatkowe w podatku od towarów i usług złożone po roku 2008 są wadliwe i trzeba je skorygować.
Na pocieszenie można tylko dodać, że rzadko wystąpią tu zaległości podatkowe. Najczęściej kwota podatku naliczonego za lata 2009-2013 jest niższa od podatku należnego gmin, a suma zwrotu różnicy wyniesie nawet 30 mld zł. Władze Samorządowe nie mają wyjścia: muszą skorygować faktury, ewidencje i deklaracje za te lata.
Prof. dr hab. Witold Modzelewski
Instytut Studiów Podatkowych