Do końca 2010 r. o kwalifikacji podatkowej cateringu oraz usług gastronomicznych decydowało przyporządkowanie do określonej grupy statystycznej wg PKWiU. Symbolem 55.3 ustawodawca oznaczał usługi gastronomiczne, zaś usługi przygotowywania i dostarczania posiłków podmiotom zewnętrznym posiadały symbol 55.5 – usługi stołówkowe i usługi dostarczania posiłków dla odbiorców zewnętrznych (tzw. catering).
Przyjmowało się więc, że catering jest inną czynnością niż usługa gastronomiczna. Podział ten miał istotne znaczenie w zakresie prawa do odliczenia VAT. Jak wynika bowiem z art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT, podatek naliczony z tytułu nabycia usług gastronomicznych nie podlega odliczeniu.
Również na gruncie znowelizowanej 1 stycznia 2011 r. ustawy o VAT podatnicy bardzo często mają trudności z ustaleniem stawki VAT właściwej dla wykonywanych przez nich świadczeń. Wysokość stawki zależy bowiem od tego, czy świadczenie zostanie uznane za świadczenie usług (wówczas możliwe jest zastosowanie 8 % stawki podatku), czy też za dostawę towarów (stawka to 5 % lub 23 %). Aktualne pozostaje również ustalenie prawa do odliczenia podatku naliczonego.
Ciekawe rozstrzygnięcia w tym zakresie zawarte są w wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości („ETS”) z 10 marca 2011 r. w sprawach połączonych C-497/09, C-499/09, C-501/09 i C-502/09. Rozpoznając pytanie prejudycjalne, ETS rozważał bowiem kwestię, czy usługi restauracyjne i cateringowe należy traktować jako dostawę towarów, czy też świadczenie usług.
Jak zaznaczył ETS, ustalenie czy wyżej wspomniane świadczenia należy traktować jako dostawę towarów, czy też świadczenie usług wymaga wzięcia pod uwagę wszelkich okoliczności, w jakich następuje transakcja, w celu określenia jej elementów charakterystycznych i dominujących. Element dominujący określa się - zdaniem ETS - z punktu widzenia przeciętnego konsumenta oraz z uwzględnieniem elementów świadczenia usług w stosunku do elementów dostawy.
Jak stwierdził ETS, działalność restauracyjną charakteryzuje szereg elementów i czynności, wśród których dostawa żywności jest tylko jedną ze składowych i gdzie dalece przeważają usługi.
Jakie towary i usługi są opodatkowane stawką 8% VAT
Odwrotnie jest natomiast, gdy transakcja dotyczy artykułów żywnościowych na wynos i nie wiąże się ze świadczeniem usług służących organizacji konsumpcji na miejscu w odpowiednich warunkach. Sprzedaż gotowych artykułów żywnościowych i napojów do spożycia na miejscu jest wynikiem świadczenia szeregu usług, od przygotowania posiłku do jego podania i wiąże się z zapewnieniem klientom infrastruktury obejmującej salę jadalną z pomieszczeniami przyległymi oraz meble i nakrycia.
Według ETS, przygotowanie ciepłego produktu gotowego, ogranicza się w istocie do czynności pobieżnych i sformalizowanych i zwykle nie następuje na życzenie konkretnego klienta, lecz w sposób stały i regularny, w zależności od popytu. Nie stanowi to więc przeważającego elementu transakcji i nie może samo w sobie powodować uznania tej transakcji za świadczenie usług.
Jeżeli więc, w ramach prowadzonej działalności, przedsiębiorca posiada jedynie podstawowe urządzenia (kuchenka mikrofalowa, podgrzewacz do hot-dogów, proste kontuary pozwalające ograniczonej liczbie klientów na konsumpcję na świeżym powietrzu), to elementy te stanowią jedynie świadczenia dodatkowe w minimalnych zakresie i nie zmieniają dominującego charakteru świadczenia głównego, jakim jest dostawa towarów.
Miejsce świadczenia usług dla potrzeb VAT - zasady szczególne dla niektórych usług
W odniesieniu do działalności cateringowej, zdaniem ETS, mogą wystąpić różne kombinacje świadczeń. W odniesieniu do dań gotowych dostarczanych przez przedsiębiorstwo cateringowe do miejsca zamieszkania klienta dania takie, w odróżnieniu od dań serwowanych na stoiskach i w pojazdach gastronomicznych oraz w kinach, nie są z reguły przygotowywane w sposób standardowy, lecz w większym stopniu zawierają aspekt świadczenia usług.
Ten aspekt znajduje nawet odzwierciedlenie w sformułowaniu pojęć „usługi cateringowe” oraz zwrocie „zamówione”, a nie „zakupione”.
Działalność cateringowa może też obejmować świadczenia umożliwiające konsumpcję, jak dostarczanie naczyń, nakryć, a nawet mebli, co wymaga pewnej działalności ludzkiej.
W świetle tego, że dominującym elementem cateringu jest świadczenie usług, działalność w tym zakresie będzie opodatkowana według stawki właściwej dla usług związanych z wyżywieniem (w Polsce możliwość stosowania stawki 8 %). Jeśli zaś zasadniczą częścią świadczenia jest dostarczanie dań bez usług towarzyszących - opodatkować je należy według stawki właściwej dla towaru dostarczanego (5 lub 23 %).