Zdaniem Ministra Finansów, przedstawionym w interpretacjach indywidualnych (np. Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 10 maja 2013 r. nr ILPP2/443-149/13-2/EN, Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 17 czerwca 2011 r. nr IPPP2/443-304/11-3/MM), przedmiotową transakcję należy traktować jako odpłatną dostawę towarów podlegającą opodatkowaniu VAT.
Okoliczność, że przeniesienie własności danej rzeczy lub składnika majątkowego jest dokonywane w zamian za wygaśnięcie zobowiązania podatkowego, nie jest, zdaniem organów podatkowych, istotna. Dochodzi bowiem do przeniesienia prawa do rozporządzania rzeczą jak właściciel a odpłatność transakcji przejawia się poprzez zmniejszenie zobowiązania podatkowego zainteresowanego podmiotu.
Odmienne stanowisko możemy odnaleźć w orzecznictwie sądowym (wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 września 2012 r. sygn. akt I FSK 1663/11, z dnia 6 grudnia 2012 r. sygn. akt I FSK 141/12, z dnia 20 marca 2013 r. sygn. akt I FSK 639/12), z którego wynika, że przeniesienie własności rzeczy jako forma wygaśnięcia zobowiązania podatkowego nie podlega opodatkowaniu VAT.
Sąd powołuje się w swoich rozstrzygnięciach na uchwałę NSA z dnia 8 października 2007 r. sygn. akt I FPS 2/07. Dotyczy ona co prawda nieobowiązującej ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, ale jej istota związana jest nie z przepisami z zakresu VAT, ale mechanizmem wygaszania zobowiązań podatkowych. NSA w przedmiotowej uchwale stwierdził m. in., iż czynności skutkujące wygaśnięciem zobowiązania podatkowego nie mogą być obciążone VAT. Podatek od towarów i usług ma charakter konsumpcyjny, a podstawę opodatkowania stanowią czynności wykonywane w ramach obrotu gospodarczego. Przeniesienie natomiast własności rzeczy lub praw majątkowych jest wyłącznie wygaśnięciem zobowiązania podatkowego o charakterze publicznoprawnym, zatem nie można stwierdzić, iż czynność ta jest realizowana w ramach obrotu gospodarczego.
Faktura VAT 2014 – zmiany zasad fakturowania od 1 stycznia 2014 r.
Woda dla pracowników w firmie - rozliczenie PIT, CIT i VAT
NSA potwierdza przy tym, że omawiana czynność nie ma charakteru ekwiwalentnego, gdyż dotyczy ona zapłaty podatku, a zatem sfery administracyjnoprawnej, charakteryzującej się stosunkiem podporządkowania. Brak ekwiwalentności wyklucza w konsekwencji zaliczenie zapłaty podatku do odpłatnej dostawy towarów. Nie ma przy tym znaczenia zawarcie stosownej umowy cywilnoprawnej, gdyż jest to wyłącznie część szczególnego sposobu wygaśnięcia zobowiązania podatkowego.
Pomimo tak ukształtowanej linii orzeczniczej, jak wskazano wyżej, organy podatkowe prezentują przeciwne podejście. Dlatego nieopodatkowanie omawianego sposobu wygaśnięcia zobowiązania podatkowego może doprowadzić do sporu z administracją skarbową. Istnieją jednakże poważne argumenty, prezentowane przez sądownictwo administracyjne, by bronić stanowiska, iż przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych skutkujące wygaśnięciem zobowiązania podatkowego nie powinno podlegać opodatkowaniu VAT.