Spółka w 2002 r. naliczyła odsetki i rozliczyła je w ramach potrącenia należnego zobowiązania. Nota odsetkowa nie została zaakceptowana. Jednostka, której naliczono odsetki, wystąpiła do sądu, uznając, że odsetki były nienależne. W grudniu 2004 r. sąd oddalił pozew na korzyść spółki. Proszę o informację, czy w rozliczeniu podatku dochodowego za 2002 r. należało przyjąć odsetki, uznając je za otrzymane, czy odsetki te należało przyjąć do opodatkowania dopiero w 2004 r., tj. w momencie oddalenia pozwu jednostki, której odsetki naliczono.
Przychód z potrącenia wierzytelności z tytułu odsetek z zobowiązaniem spółki powstaje w roku, w którym nastąpiło prawnie skuteczne potrącenie, czyli w 2002 r.
Gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym (art. 498 § 1 Kodeksu cywilnego). Potrącenia dokonuje się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie to ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe.
A zatem dla dokonania potrącenia (kompensaty) nie jest wymagana zgoda jednej ze stron, lecz może ono być dokonane przez złożenie oświadczenia drugiej stronie, niezależnie od tego, czy wyraża ona na to zgodę. W opisanym przypadku potrącenie dokonane w 2002 r. było prawnie skuteczne, pomimo iż było potem przedmiotem sporu sądowego.
Tym samym należy również uznać przychód z odsetek powstały w 2002 r. W tym bowiem roku, w związku z potrąceniem wierzytelności z tego tytułu z zobowiązaniem spółki, nastąpiło faktyczne ich otrzymanie. Natomiast w przypadku gdyby sąd stwierdził, że spółce nie przysługiwały odsetki, wówczas potrącenie nie byłoby prawnie skuteczne i nie powodowałoby powstania przychodu.
• art. 498 i 499 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny – Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 48, poz. 462
• art. 12 ust. 4 pkt 2 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 78, poz. 684
Krzysztof Wieluński
specjalista w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych