Jak praktycznie powinna rozliczać VAT od umów zleceń osoba fizyczna, podlegająca temu podatkowi. Czy musi się rejestrować, wystawiać faktury i składać VAT-7? Czy można rozliczać się w inny sposób - np. VAT odprowadza zleceniodawca fakturą wewnętrzną?
RADA
Nie ma takiej możliwości, aby VAT od umów zlecenia odprowadzał zleceniodawca na podstawie faktury wewnętrznej, dokumentującej to świadczenie. Skutki w VAT wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia obciążają zleceniobiorcę. Sposób, w jaki należy dokonywać tego rozliczenia, jest uzależniony od kilku czynników, które zostaną przedstawione w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Działalnością gospodarczą jest wszelka działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników – a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Jeżeli zatem osoba fizyczna, poza czynnościami w ramach stosunku pracy, wykonuje inne czynności podlegające opodatkowaniu, działając w tym zakresie samodzielnie, jest z tego tytułu, w świetle przepisów ustawy, uważana za podatnika VAT.
Z działalności gospodarczej zostały wyłączone czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2–9 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami, tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich. Ma to zastosowanie również do usług twórców i artystów wykonawców, w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wynagradzanych w formie honorariów za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw artystycznego wykonania albo ich wykonanie, w tym również wynagradzanych za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi.
Dotyczy to zatem takich umów zlecenia (i innych), które polegają na braku samodzielności lub zawierają postanowienia o ograniczeniu samodzielności wykonującego (mają zbliżony charakter do umowy o pracę). Wyłączeniu z zakresu opodatkowania VAT podlegają tylko te umowy zlecenia, które spełniają warunki co do więzów prawnych łączących strony umowy.
WAŻNE
Czynności wykonywane osobiście przez osobę fizyczną na podstawie umowy zlecenia w ramach samodzielnie prowadzonej działalności gospodarczej oraz te świadczenia wykonywane na podstawie umowy zlecenia, z których będzie wynikało, iż wykonywane są samodzielnie, podlegają opodatkowaniu VAT.
Jeżeli taka sytuacja ma miejsce w Pani przypadku, to na podstawie ustawy jest Pani uznana za podatnika VAT. Oznacza to w praktyce, że jeżeli nie jest Pani podatnikiem VAT z tytułu wykonywania innych czynności, tylko świadczy usługi na podstawie umowy zlecenia, to może Pani korzystać ze zwolnienia podmiotowego. Ze zwolnienia można korzystać do czasu przekroczenia kwoty obrotu równowartości 10 000 euro w skali roku w przypadku podatnika rozpoczynającego wykonywanie czynności. Jeżeli natomiast przekroczy Pani kwotę limitu obrotu, to powstanie obowiązek dokonania rejestracji na potrzeby VAT i stanie się Pani czynnym podatnikiem tego podatku. W związku z tym będzie Pani zobowiązana do opodatkowania wykonywanych czynności i rozliczania tego podatku z urzędem skarbowym poprzez składanie comiesięcznych deklaracji VAT-7.
Niezależnie od tego, czy będzie Pani mogła korzystać ze zwolnienia podmiotowego, czy też nie, ciężar dokumentowania świadczonych usług będzie zawsze spoczywał na Pani jako wykonawcy usługi. Z tą jednak różnicą, że będąc podatnikiem VAT czynnym jest Pani zobowiązana dokumentować wykonywane czynności fakturą VAT, natomiast do momentu otrzymania tego statusu – rachunkiem.
W żadnym przypadku nie jest możliwe dokumentowanie świadczonych przez Panią usług fakturą wewnętrzną przez usługobiorcę i rozliczanie przez niego podatku od tego świadczenia. Takiej sytuacji przepisy o VAT nie dopuszczają. Wprawdzie w niektórych przypadkach istnieje możliwość dokumentowania przez podatnika VAT wykonanych czynności fakturą wewnętrzną, ale jest to możliwe wyłącznie przy wykonywanych przez niego określonych czynnościach lub nabyciu tych świadczeń od podmiotów zagranicznych lub kontrahentów unijnych (dotyczy to importu usług). Zakres czynności podlegających dokumentowaniu fakturą wewnętrzną określa przepis art. 106 ust. 7 ustawy i należą do nich czynności nieodpłatnego przekazania przez podatnika towarów lub świadczenia usług wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, dostawy towarów, dla których podatnikiem jest ich nabywca oraz w przypadku importu usług.
• art. 15 ust. 1–3, art. 109 ust. 7, art. 113 ust. 1, 9 i 13 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 143, poz. 1199
Mariusz Darecki
specjalista w zakresie VAT