Jestem początkującym księgowym, pracuję w dużym przedsiębiorstwie działającym w branży spożywczej. Produkujemy na zapas kilka jednorodnych produktów, które następnie są sprzedawane do kilkudziesięciu klientów hurtowych. Jak w przypadku jednorodnego produktu należy przeprowadzać procesową kalkulację kosztów?
RADA
Podczas przeprowadzania kalkulacji kosztów procesów punktem gromadzenia ponoszonych kosztów jest właśnie proces. Oznacza to, że koszty materiałów i robocizny będą przypisane do określonego procesu, z którym są związane. Przykład przeprowadzania procesowej kalkulacji – w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Procesowa kalkulacja kosztów zyskuje w polskich firmach coraz więcej zwolenników. Ma ona zastosowanie przede wszystkim w przedsiębiorstwach, w których prowadzi się wiele procesów produkcyjnych, przy czym produkcja z jednego procesu stanowi nakład do następnego procesu. I taki obieg powtarza się aż do chwili powstania ostatecznego produktu. Kalkulacja procesowa kosztów jest powszechnie wykorzystywana w przemyśle spożywczym, chemicznym lub browarniczym. Końcowy produkt jest zazwyczaj jednorodny (tzn. wszystkie jednostki są identyczne i nie można ich pomiędzy sobą rozróżnić) i jest zwykle produkowany na zapas, z którego sprzedaje się go klientom.
Przykład
We wrześniu 2005 r. przedsiębiorstwo produkcyjne BMC poniosło następujące koszty w związku z każdym z trzech procesów (tabela 1). Ilości nakładu i produkcji były takie jak w tabeli 2.
Tabela 1. Koszty procesów
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.Tabela 2. Ilości nakładu i produkcji
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.Przedstawione w tabeli 2 ilości nakładu produkcyjnego nie obejmują produkcji z poprzedniego procesu. Produkcja z procesu 1 jest przenoszona do procesu 2, którego produkcja jest z kolei przenoszona do procesu 3. Po przejściu przez ten ostatni proces powstaje produkt końcowy. Rachunek procesu będzie wyglądał jak w tabeli 3.
Tabela 3. Rachunek kosztów procesu
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.Warto zwrócić uwagę na wygląd rachunku kosztów procesu. Prezentuje się on jak rachunek księgi głównej z wpisami debetowymi i kredytowymi („Wn” i „Ma”), lecz różni się od rachunków księgi głównej w rachunkowości finansowej, ponieważ zawiera inne kolumny. Po stronie debetu znajduje się kolumna na ilość oraz na wartość, a po stronie kredytu obok kolumny na ilość znajduje się kolumna przeznaczona na koszt jednostkowy. Wartość na jednostkę produkcji jest obliczana przez podzielenie kosztu przez liczbę jednostek.
Podczas przygotowywania rachunków procesu ważne jest, aby kolumnę ilości wypełniać i bilansować jako pierwszą, przed próbą wyceny jednostek. Warto również zauważyć, że łączny koszt procesu 1 został przypisany do produkcji z tego procesu, a następnie przeniesiony do procesu 2. Procedura ta została powtórzona w procesie 2. W procesie 3 produkcję stanowią ukończone produkty.
Renata Woźniak
specjalista z zakresu finansów i ubezpieczeń