Czy można zarachować w pozostałe przychody operacyjne nieotrzymane do końca roku sprawozdawczego dopłaty bezpośrednie do gruntów? Jesteśmy gospodarstwem rolnym w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Jest to istotna kwota, której brak spowoduje, że wynik finansowy będzie ujemny.
RADA
Pomimo że nie otrzymali Państwo fizycznie kwoty dopłat bezpośrednich do gruntów, nie ma powodów, by niewykazywać tych dopłat w sprawozdaniu finansowym jako przychodów roku 2005. Sytuacja może być bardziej skomplikowana, gdy do czasu zamknięcia ksiąg rachunkowych nie otrzymają Państwo decyzji (od kierownika biura powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa) o przyznaniu dopłat. Wówczas należałoby oszacować tę kwotę, mając na uwadze przepisy ustawy o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych. Szczegóły w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Na wstępie należy stwierdzić, że dopłaty bezpośrednie do gruntów za 2005 r. powinny zostać uwzględnione jako przychody 2005 r. Wynika to z nadrzędnej zasady rachunkowości (zasady memoriału – art. 6 ust. 1), według której w księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz, przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty. W związku z tym naturalne jest twierdzenie, że dopłaty niejako przynależą do 2005 r. i powinny stanowić przychody przeciwstawiane ponoszonym w 2005 r. kosztom.
Sytuacja 1
Jednostka występująca o dopłaty bezpośrednie do gruntów rolniczych otrzymała do dnia zamknięcia ksiąg rachunkowych (za 2005 r.) decyzję o przyznaniu dotacji za 2005 r.
Z punktu widzenia ustawy o rachunkowości dopłaty bezpośrednie do gruntów powinny być traktowane jako otrzymywane nieodpłatnie środki pieniężne na inne cele niż nabycie lub wytworzenie środków trwałych, środków trwałych w budowie albo wartości niematerialnych i prawnych. W ten sposób otrzymane środki ustawa o rachunkowości nakazuje wykazywać jako pozostałe przychody operacyjne (art. 3 ust. 1 pkt 32).
Ewidencja księgowa w takim przypadku będzie następująca:
1. Otrzymanie decyzji o dopłacie (ewidencja w księgach rachunkowych 2005 r.):
Wn konto 240 „Pozostałe rozrachunki” – w analityce „Rozrachunki z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa”,
Ma konto 760 „Pozostałe przychody operacyjne” – w analityce „Płatności bezpośrednie do gruntów rolnych”.
2. Wpływ w 2006 r. środków pieniężnych na rachunek bieżący (ewidencja w księgach rachunkowych 2006 r.):
Wn konto 131 „Bieżący rachunek bankowy”,
Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki” – w analityce „Rozrachunki z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa”.
Sytuacja 2
Jednostka występująca o dopłaty bezpośrednie do gruntów rolniczych nie otrzymała do dnia zamknięcia ksiąg rachunkowych (za 2005 r.) decyzji o przyznaniu dotacji za 2005 r.
Sytuacja w takim przypadku się nieco komplikuje, gdyż zasada ostrożności (art. 7 ust. 1 ustawy o rachunkowości) nakazuje w zakresie wyniku finansowego zaliczanie do pozostałych przychodów operacyjnych i zysków nadzwyczajnych wyłącznie pozycji, których zapłata nie budzi wątpliwości. Zatem powstaje problem, czy w przypadku braku decyzji kierownika biura powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa o przyznaniu dopłat można mimo wszystko przychody te przyporządkować do 2005 r. Wydaje się, że tak. Przemawia za takim właśnie sposobem postępowania możliwość realizacji nie tylko zasady memoriału, ale także zasady ciągłości (według której dane 2005 r. będą porównywalne z danymi lat poprzednich, a następnie lat przyszłych). Ujęcie dopłat bezpośrednich za 2005 r. w księgach 2005 r. wydaje się naturalne, tym bardziej gdy jednostka w poprzednim roku (tj. 2004 r.) kwotę przychodów z tytułu dopłat ujęła w sprawozdaniu finansowym za 2004 r. W tym momencie należy wskazać na jeszcze jedną (najistotniejszą) przesłankę, by przychody takie zaliczyć do 2005 r. Ustawa o rachunkowości wskazuje, że przy stosowaniu wszystkich wskazanych zasad rachunkowości powinna być zapewniona rzetelność danych rachunkowych i ich przedstawienie w sposób jasny, tak by przedstawiona sytuacja majątkowa i finansowa oraz wynik finansowy nie pozostawiały niedomówień (art. 4 ust. 1 ustawy o rachunkowości). Niehonorowanie tych wymogów podawałoby w wątpliwość całą moc dowodową i przydatność informacyjną prowadzonej w jednostce rachunkowości.
W celu uniknięcia w latach przyszłych takiej sytuacji wskazane jest, by kierownik jednostki podjął decyzję o sposobie ujęcia dopłat bezpośrednich i by ta sprawa została uregulowana w zasadach (polityce) rachunkowości.
Co zatem zrobić, gdy nie mamy decyzji o dopłatach? Można bardzo wiarygodnie oszacować kwotę dopłat na podstawie złożonego wniosku (ich wysokość w danym roku kalendarzowym ustalana jest jako iloczyn deklarowanej przez producenta rolnego powierzchni gruntów rolnych i stawek płatności na 1 ha gruntu rolnego). Dla celów dokładności szacunku oczywistą rzeczą jest sprawdzenie, czy sporządzony przez jednostkę wniosek był rzetelny, tj. sporządzony zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa oraz ze stanem faktycznym.
• art. 3 ust. 1 pkt 32, art. 4 ust. 1, art. 5 ust. 1, art. 6 ust. 1, art. 7 ust. 1 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 267, poz. 2252
• ustawa z 18 grudnia 2003 r. o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych – Dz.U. z 2004 r. Nr 6, poz. 40; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 148, poz. 1551
Paweł Muż
ekonomista, księgowy