Biuro podróży korzysta ze szczególnej procedury rozliczania VAT od marży (art. 119). Czy zawarcie umowy cywilnej (zlecenia), dotyczącej np. opieki pilota, będzie przy obliczaniu marży zaliczone do usług obcych (opodatkowane marżą), czy też do usług własnych (opodatkowane na zasadach ogólnych)? Jak ustalić podstawę opodatkowania?
RADA
Nabycie usług pilota, na podstawie umowy zlecenia, należy zaliczyć do usług własnych. Podstawą opodatkowania jest kwota, jaką Czytelnik ponosi z tytułu zatrudnienia pilota, czyli kwota brutto.
UZASADNIENIE
W przypadku usług turystyki podstawą opodatkowania jest kwota marży, pomniejszona o kwotę podatku należnego. Określona w tym przepisie reguła ma charakter szczególny wobec generalnej zasady ustalania podstawy opodatkowania od kwoty należnej od nabywcy (art. 29 ustawy). Jednakże art. 119 ustawy o VAT ma zastosowanie wyłącznie do określonej grupy podatników spełniających warunki określone w tym przepisie. Możliwość zastosowania szczególnego trybu ustalania podstawy opodatkowania istnieje bowiem tylko wówczas, gdy spełnione zostaną łącznie następujące warunki:
• podatnik świadczący usługi turystyczne ma siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Polski,
• działa na rzecz nabywcy usługi we własnym imieniu i na własny rachunek,
• przy świadczeniu usług nabywa towary i usługi od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty,
• prowadzi ewidencję, z której wynikają kwoty wydatkowane na nabycie towarów i usług od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty, oraz posiada dokumenty, z których wynikają te kwoty.
Należy przy tym zauważyć, że podmiot prowadzący działalność turystyczną nie powinien być opodatkowany w ten szczególny sposób, jeśli usługi zakupione od podmiotów trzecich mają wyłącznie charakter pomocniczy w stosunku do usług własnych. Ponadto, jeżeli pośrednik turystyczny w ramach usługi turystycznej, oprócz usług nabywanych od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty, wykonuje również pewne świadczenia we własnym zakresie (czyli tak zwane „usługi własne”), obowiązany jest on do odrębnego ustalenia podstawy opodatkowania dla usług własnych i odrębnie w odniesieniu do usług nabytych od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty.
W razie więc wykonywania przez biuro podróży obok pośrednictwa także usług własnych (niebędących jednakże zasadniczą częścią świadczonych usług), biuro jest zobowiązane do prowadzenia ewidencji dokumentującej wykonywane czynności. W ewidencji należy rozróżnić, jaka część należności przypada na usługi własne oraz jaka część dotyczy usług, które zostały nabyte bezpośrednio dla korzyści turysty.
Przykład
Podatnik jest właścicielem nieruchomości mogącej stanowić zakwaterowanie dla turystów. Udostępnienie tej nieruchomości turystom będzie w takim wypadku usługą własną podatnika, inne natomiast usługi, wykonywane faktycznie przez podmioty trzecie, takie jak zapewnienie wyżywienia, ochrony i transportu, będą tylko usługami pomocniczymi w stosunku do usług własnych podatnika i nie będą powodowały obowiązku zastosowania art. 119 ustawy o VAT. Dzieje się tak dlatego, że usługa zakwaterowania jest świadczeniem zasadniczym, natomiast inne usługi nie mają tak dużego znaczenia, w związku z czym działanie podatnika nie powinno być uznane za działanie agenta turystycznego.
Przykład
Podatnik organizuje kolonie letnie dla dzieci. W tym celu pośredniczy w wynajęciu odpowiedniego ośrodka wypoczynkowego, w zapewnieniu wyżywienia, w zorganizowaniu właściwego programu kolonii, przy czym nabywa wszystkie te usług we własnym imieniu, jednakże na bezpośrednie potrzeby konkretnej kolonii dla dzieci organizowanej przez szkołę podstawową. Ponadto podatnik dokonuje transportu dzieci na kolonie własnym autobusem. W takim przypadku jedyną usługą własną podatnika jest transport autobusem. Jednak trudno powiedzieć, że taki transport jest świadczeniem zasadniczym. W związku z tym opodatkowanie świadczonych usług nastąpi w oparciu o art. 119 ustawy o VAT, a usługa transportowa zostanie odrębnie potraktowana jako usługa własna.
Odpowiadając na pytanie Czytelnika, należy stwierdzić, że usługa opieki pilota nad wycieczką powinna zostać uznana za usługę własną. Z pytania wynika bowiem, że pilot ten nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług. Ponadto jest zatrudniony przez Czytelnika na podstawie umowy zlecenia. Dlatego usługa ta nie będzie mogła być uznana za opodatkowaną marżą usługę nabywaną dla bezpośredniej korzyści turysty. Będzie natomiast musiała być zakwalifikowana jako usługa własna, wykonana przez biuro podróży Czytelnika. Należy ją opodatkować podatkiem od towarów i usług na zasadach ogólnych. Do obliczeń należy przyjąć kwotę, jaką Czytelnik ponosi z tytułu zatrudnienia pilota, czyli kwotę brutto.
Na takim samym stanowisku stanął Dyrektor Izby Skarbowej w Gdańsku w wyjaśnieniu z 23 lipca 2004 r. (PI/005-863/04/CIP/01).
• art. 119 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 179, poz. 1484
Marcin Sikora
doradca podatkowy w Kancelarii Prawno-Podatkowej Sikora i Wspólnicy spółka komandytowa