Jeśli sprzedaję towar kontrahentowi z Ukrainy, wystawiając dokument SAD z datą 28 marca 2006 r., z jaką datą i jaką stawką mam zaewidencjonować tę sprzedaż na kasie fiskalnej? Ze stawką 0% nie mogę zaewidencjonować, ponieważ towar nie został odprawiony. Jeśli nie uzyskam potwierdzenia wywozu, to nie muszę wykazywać sprzedaży w ewidencji. Czy mogę również nie ewidencjonować jej na kasie fiskalnej?
RADA
Moment obowiązku zaewidencjonowania sprzedaży w kasie rejestrującej jest, co do zasady, tożsamy z momentem, kiedy firma jest zobowiązana wykazać transakcję w ewidencji i deklaracji. Firma nie powinna zatem ewidencjonować eksportu na kasie fiskalnej w chwili wystawienia dokumentu SAD, tj. w tym przypadku 28 marca 2006 r.
UZASADNIENIE
W obecnym stanie prawnym eksport towarów na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej podlega, na równi ze sprzedażą krajową, obowiązkowi ewidencjonowania go przy zastosowaniu kas rejestrujących (art. 111 ust. 1 ustawy o VAT). Przez sprzedaż na potrzeby VAT rozumie się również eksport towarów (art. 2 pkt 22 ustawy). Z przedstawionych regulacji wynika, że w sytuacji gdy eksport towarów dokonywany jest na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, to sprzedaż ta podlega obowiązkowi zaewidencjonowania na kasie rejestrującej.
Wartość transakcji eksportowych należy rozliczyć w tych okresach rozliczeniowych, w których powstał dla nich obowiązek podatkowy w VAT. Obowiązek zaewidencjonowania sprzedaży na kasie rejestrującej powstaje zatem z chwilą powstania obowiązku podatkowego w VAT dla danej czynności. Dotyczy to również eksportu towarów. Przepisy nie określają w tym zakresie odrębnych zasad postępowania dla eksportu. Niemniej jednak, z punktu widzenia praktycznego, mogą powstać pewne trudności w zastosowaniu tej zasady. Sam fakt wystawienia dokumentu SAD z pewnością nie skutkuje obowiązkiem zaewidencjonowania eksportu na kasie rejestrującej.
Zasadniczo firma powinna zaewidencjonować eksport towarów do ukraińskiego kontrahenta (osoby fizycznej) dopiero w chwili, gdy powstanie obowiązek podatkowy w VAT dla tego eksportu. Jak jednak praktycznie tego dokonać?
Przede wszystkim należy odróżnić eksport bezpośredni (wywóz dokonywany przez dostawcę, czyli firmę, lub na jego rzecz) od eksportu pośredniego (wywóz dokonywany przez nabywcę, czyli ukraińskiego kontrahenta, lub na jego rzecz). Dla każdego z nich obowiązek podatkowy powstaje bowiem na nieco innych zasadach.
W obu przypadkach eksport towarów podlega opodatkowaniu VAT stawką 0%, przy spełnieniu jednak nieco innych warunków. W eksporcie bezpośrednim firma może ją zastosować w miesiącu wywozu towaru (zgłoszenia do procedury wywozu), jeżeli przed złożeniem deklaracji podatkowej za ten miesiąc otrzyma dokument potwierdzający wywóz towaru na Ukrainę. Jeżeli warunek ten nie zostanie spełniony, firma nie ma obowiązku ewidencjonowania sprzedaży w kasie rejestrującej w tym miesiącu (o ile posiada dokument celny potwierdzający procedurę wywozu, np. kartę 3 dokumentu SAD, jeszcze bez potwierdzenia wywozu).
Obowiązek podatkowy powstanie tylko wówczas, gdy spełniony zostanie wymagany warunek. Jeżeli nie, zostanie on przeniesiony do następnego miesiąca. W następnym miesiącu obowiązek podatkowy powstanie niezależnie od tego, czy firma otrzyma dokument potwierdzający eksport, czy też nie. Różnica będzie natomiast polegała na zastosowaniu różnej stawki opodatkowania tej sprzedaży. Stawkę 0% firma ma prawo zastosować, jeżeli otrzyma dokument wywozu (karta 3 dokumentu SAD z potwierdzeniem na odwrocie daty wywozu i nazwy urzędu celnego, który dokonał odprawy towaru) przed złożeniem deklaracji podatkowej za ten okres (czyli do 25. dnia miesiąca następnego). Gdy nie otrzyma tych dokumentów, musi zastosować stawki właściwe dla sprzedaży tego towaru w kraju, np. 22%. Otrzymanie wymaganego dokumentu przed końcem miesiąca, w którym nastąpił wywóz towaru, albo miesiąca następnego i zarejestrowanie go w kasie nie sprawi żadnego problemu. Firma zarejestruje eksport w kasie w dniu jego otrzymania.
Terminem złożenia deklaracji VAT jest 25. dzień miesiąca następującego po miesiącu, którego rozliczenie dotyczy. I tu właśnie powstaje problem z technicznym ewidencjonowaniem w kasie fiskalnej sprzedaży eksportowej, jeżeli dokumenty dotrą do firmy już w miesiącu następnym. Jak wiadomo, w kasie fiskalnej wszelkich ewidencji dokonuje się z datą bieżącą. Nie ma natomiast możliwości zaewidencjonowania sprzedaży eksportowej ze stawką 0% (lub jakiejkolwiek innej sprzedaży) z datą wsteczną, np. kwietniową, gdy firma otrzyma dokument potwierdzający wywóz już w maju. W takiej sytuacji należy postąpić w następujący sposób:
Przykład
W marcu firma wysłała towar ukraińskiemu nabywcy (osobie fizycznej). Posiada kartę 3 dokumentu SAD bez potwierdzenia wywozu towaru poza obszar celny Wspólnoty.
1. Do końca miesiąca firma nie otrzymała potwierdzenia wywozu. Nie ewidencjonuje zatem eksportu w kasie fiskalnej w marcu i w żadnej innej ewidencji na potrzeby VAT. Przepisy pozwalają na przesunięcie tego obowiązku do następnego miesiąca.
2. Jeżeli firma otrzymała potwierdzenie wywozu do 30 kwietnia, ewidencjonuje dostawę jako eksportową ze stawką 0% w kasie z datą otrzymania tego potwierdzenia.
3. Firma otrzymała potwierdzenie wywozu dopiero 10 czerwca. W takiej sytuacji, ponieważ do 25 maja nie spełniła wymaganego warunku do zastosowania stawki 0%, a dalsze przesunięcie obowiązku podatkowego nie jest już możliwe, musi zaewidencjonować sprzedaż w kasie jako sprzedaż krajową najpóźniej 30 kwietnia przy zastosowaniu stawek VAT dla sprzedaży krajowej. trzymanie dokumentów po 30 kwietnia br., a przed 25 maja br., uprawnia firmę do dokonania korekty tej sprzedaży w ewidencji pozakasowej (w rejestrze korekt) i na jej podstawie wykazania w deklaracji sprzedaży jako eksportowej. Późniejsze otrzymanie dokumentów niż do 25 maja spowoduje obowiązek wykazania w deklaracji za kwiecień sprzedaży krajowej i należnego od niej podatku. Korekty tego rozliczenia można dokonać dopiero w rozliczeniu za miesiąc faktycznego otrzymania wymaganych dokumentów uprawniających do zastosowania stawki 0% w eksporcie towarów (art. 41 ust. 9 ustawy).
Nieco inna sytuacja będzie miała miejsce w eksporcie pośrednim. Jeżeli wywozu towaru poza terytorium Wspólnoty dokona nabywca ukraiński (lub inna firma na jego zlecenie), to firmie będzie również przysługiwało prawo do zastosowania stawki 0% do tej dostawy jako eksportowej. Przed złożeniem deklaracji podatkowej za okres rozliczeniowy, w którym dokonała dostawy towarów, firma będzie musiała posiadać kopię dokumentu potwierdzającą wywóz tych towarów. Nie ma znaczenia, że dokumenty te będą wystawione na ukraińskiego nabywcę dokonującego ich wywozu. Istotne jest natomiast to, aby z dokumentów wynikała tożsamość towaru będącego przedmiotem dostawy i wywozu. W tym przypadku jednak przepisy wymagają posiadania tych dokumentów jedynie do dnia złożenia deklaracji za miesiąc dokonania dostawy.
WAŻNE!
W eksporcie pośrednim eksporter ma tylko jeden miesiąc na rozliczenie dostawy ze stawką 0%, tj. miesiąc dostawy. Jeżeli w tym czasie nie otrzyma dokumentu potwierdzającego wywóz towaru, zobowiązany jest opodatkować dostawę stawkami krajowymi.
Nie ma natomiast możliwości przesunięcia rozliczenia, w oczekiwaniu na ten dokument, do następnego miesiąca, tak jak w eksporcie bezpośrednim. Ich brak skutkuje obowiązkiem opodatkowania dostawy stawkami krajowymi. Ewidencjonowanie w kasie fiskalnej będzie analogiczne jak w poprzedniej sytuacji.
Przykład
W marcu firma dokonała dostawy ukraińskiemu nabywcy (osobie fizycznej), który wywiózł ten towar na Ukrainę. Firma zobowiązała nabywcę do dostarczenia jej kopii dokumentów wywozu.
1. Firma otrzymała kopię potwierdzenia wywozu od nabywcy 30 marca. W tym dniu zaewidencjonowała w kasie sprzedaż eksportową ze stawką 0%.
2. Do końca marca firma nie otrzymała potwierdzenia wywozu. W dniu 31 marca musiała zaewidencjonować w kasie sprzedaż ze stawkami krajowymi. Dokumenty potwierdzające eksport od nabywcy otrzymała dopiero 15 kwietnia. Na ich podstawie skoryguje ewidencję z raportu kasowego w rejestrze korekt ewidencji kasowej.
3. Kopię potwierdzenia wywozu towaru przez nabywcę firma otrzymała 30 kwietnia. W marcu zaewidencjonowała dostawę jako sprzedaż krajową i wykaże ją w deklaracji VAT. Natomiast w rozliczeniu za kwiecień dokona korekty tej sprzedaży, czyli pomniejszy jej wartość w deklaracji i wartość podatku należnego oraz wykaże sprzedaż eksportową opodatkowaną stawką 0%. Również w tym przypadku należy te wartości uwzględnić w rejestrach korekt sprzedaży krajowej.
Ewidencjonowanie dostawy eksportowej przy zastosowaniu kas rejestrujących, ze względu na ich specyfikę, wymusza nieco inny sposób postępowania niż ten, jaki jest stosowany w ewidencji poza kasą. Możliwe jednak jest i prawnie dopuszczalne osiągnięcie tego samego rezultatu.
• art. 2 pkt 8 i 22, art. 41 ust. 4, 6–9, art. 111 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 179, poz. 1484
Mariusz Darecki
ekspert w zakresie VAT