Czy mogę odpisać w koszty 2006 r. kwotę należności zasądzonej, ale już nieściągalnej? Na nieściągalność tej należności posiadam pismo od komornika, ponieważ w 2005 r. minęło 10 lat od wydania wyroku. Pismo od komornika wpłynęło do naszej firmy jeszcze w 2005 r. Dlatego nie wiem, czy należy to wykazać w księgach bieżącego roku, czy zrobić korektę 2005 r.
RADA
Sposób księgowania zdarzenia dotyczącego roku poprzedniego zależy od tego, czy zostało ono ujawnione przed czy po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego oraz od jego istotności. Jeżeli jednostka stwierdzi, że wartość przedawnionej należności, która ma zostać spisana w koszty, jest istotna, należy zastosować sposób ewidencji przewidziany dla błędu podstawowego. W przeciwnym razie zdarzenie to powinno zostać zaksięgowane w 2006 r.
UZASADNIENIE
Sposób ujęcia w księgach rachunkowych zdarzenia dotyczącego 2005 r., które nie zostało w 2005 r. zaewidencjonowane, a informacje o tym powzięto dopiero w 2006 r., należy rozpatrywać w kontekście przepisów ustawy o rachunkowości dotyczących zdarzeń po dniu bilansowym.
Polskie prawo bilansowe nie przewiduje możliwości zmiany już zatwierdzonego sprawozdania finansowego, nawet gdy jednostka oceni, że jest to zdarzenie istotne, które w sposób znaczący mogłoby wpływać na zaprezentowane w nim informacje. Niemożliwa jest zatem, sugerowana w pytaniu, korekta sprawozdania za 2005 r.
Jak zaewidencjonować zdarzenia ujawnione po sporządzeniu sprawozdania finansowego, ale przed jego zatwierdzeniem
Jeżeli po sporządzeniu rocznego sprawozdania finansowego, a przed jego zatwierdzeniem, jednostka otrzymała informacje o zdarzeniach, które mają istotny wpływ na to sprawozdanie finansowe, powinna je odpowiednio zmienić. Jednocześnie powinna dokonać odpowiednich zapisów w księgach rachunkowych roku obrotowego, którego sprawozdanie finansowe dotyczy.
Jeżeli uprzednio na należność nie były dokonane odpisy aktualizujące, korekta polega na zaksięgowaniu w ciężar „Pozostałych kosztów operacyjnych” roku obrotowego, tj. 2005 r., wartości należności przedawnionej:
Wn „Pozostałe koszty operacyjne”,
Ma „Należności od odbiorców”.
W przeciwnym przypadku tylko niezaktualizowana część wierzytelności będzie obciążać koszty.
Przykład 1
Spółka posiada wierzytelność w wysokości 10 000 zł, która w 2005 r. uległa przedawnieniu. W 2003 r. dokonano odpisu aktualizującego tę wierzytelność w wysokości 80% jej wartości, tj. w kwocie 8000 zł.
Ewidencja w 2003 r.:
Wn „Pozostałe koszty operacyjne” 8 000
Ma „Odpisy aktualizujące wartość należności” 8 000
Spisanie należności w 2005 r.:
Wn „Pozostałe koszty operacyjne” 2 000
Wn „Odpisy aktualizujące wartość należności” 8 000
Ma „Rozrachunki z odbiorcami” 10 000
Jak zaewidencjonować zdarzenia ujawnione po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego
Jeżeli jednostka otrzymała informacje o zdarzeniach, które mają istotny wpływ na sprawozdanie finansowe, po zatwierdzeniu sprawozdania, to skutki tych zdarzeń ujmuje się w księgach rachunkowych roku obrotowego, w którym spółka te informacje otrzymała.
W tej sytuacji korekta błędu polega na zaksięgowaniu w ciężar „Pozostałych kosztów operacyjnych” roku następnego (tj. 2006 r.) wartości należności przedawnionej. Należy jednak pamiętać o ewentualnych odpisach aktualizujących, które zmniejszają wartość należności zaliczonej w koszty.
Jak postępować w przypadku wykrycia błędu podstawowego
Jeżeli w danym roku obrotowym lub przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego za ten rok obrotowy jednostka stwierdziła popełnienie w poprzednich latach obrotowych błędu podstawowego, oznacza to, że sprawozdania finansowego za rok lub lata poprzednie nie można uznać za rzetelne i jasno przedstawiające sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy jednostki. W takim przypadku kwotę korekty spowodowanej usunięciem tego błędu odnosi się na kapitał (fundusz) własny i wykazuje jako „Zysk (strata) z lat ubiegłych”.
Przy takiej kwalifikacji księgowanie odbywa się za pośrednictwem konta „Rozliczenie wyniku finansowego”. Korekta błędu podstawowego wykazywana jest w pasywach bilansu, w pozycji A.VII „Zysk (strata) z lat ubiegłych”.
Oznacza to zwiększenie straty lub zmniejszenie zysku z lat ubiegłych o wartość spisanej należności, bez wpływu na wynik roku bieżącego, tj. 2006 r. Uzupełnienie tej informacji należy zamieścić w „Dodatkowych informacjach i objaśnieniach” w pozycji o znaczących zdarzeniach dotyczących lat ubiegłych, ujętych w sprawozdaniu finansowym roku obrotowego.
Jednostki, których sprawozdania finansowe podlegają corocznemu badaniu, wykazują ponadto informację o korektach błędów podstawowych w zestawieniu zmian w kapitale (funduszu) własnym w pozycji I „Kapitał (fundusz) własny na początek okresu (BO) – korekty błędów podstawowych”.
W sytuacji gdy uprzednio dokonano odpisów aktualizujących wartość należności, ta część wierzytelności zostanie odniesiona w ciężar konta „Odpisy aktualizujące wartość należności”, a pozostała zostanie zaksięgowana po stronie Wn konta „Rozliczenie wyniku finansowego” – w analityce: „Zysk/strata z lat ubiegłych”.
Kiedy mówimy o błędzie podstawowym
Za błąd podstawowy uważa się takie błędy, które w sposób znaczący wpływają na sprawozdanie finansowe poprzedniego lub poprzednich okresów sprawozdawczych. Wpływ ten powinien być na tyle istotny, że w jego następstwie nie można uznać tych sprawozdań za prawidłowe. Przy ustalaniu, czy dane zdarzenie można uznać za błąd podstawowy, należy kierować się kryterium istotności błędu, które jest decydujące z punktu widzenia danej jednostki. Poziom istotności jednostka ustala samodzielnie. Gdy ujawnionych jest kilka zdarzeń jednostkowo nieistotnych, ocenie powinna podlegać ich suma.
Przykład 2
Spółka posiada wierzytelność w wysokości 10 000 zł, która w 2005 r. uległa przedawnieniu. W 2003 r. dokonano odpisu aktualizującego tę wierzytelność w wysokości 80% jej wartości, tj. w kwocie 8000 zł. W spółce twierdzono, iż wysokość przedawnionych należności jest istotna i uznano to za błąd podstawowy.
Ewidencja błędu podstawowego dotyczącego 2005 r. w księgach 2006 r.
Wn „Rozliczenie wyniku finansowego”
– w analityce: „Zysk/strata z lat ubiegłych” 2 000
Wn „Odpisy aktualizujące wartość należności” 8 000
Ma „Rozrachunki z odbiorcami” 10 000
UWAGA!
Koszty z tytułu spisania należności przedawnionych nie stanowią kosztu uzyskania przychodów.
Przepisy podatkowe traktują przedawnienie wierzytelności jako przejaw braku dbałości podmiotu o swoje środki. Dlatego uniemożliwiają zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów spisanych należności przedawnionych. Nakazują jednocześnie zaliczyć do przychodów podatkowych należności przedawnione, jeżeli uprzednio dokonano na nie odpisy aktualizujące, uznane za koszt uzyskania przychodów, wobec uprawdopodobnienia ich nieściągalności.
• art. 54 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 267, poz. 2252
• art. 12 ust. 1 pkt 4d, art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 183, poz. 1538
Wioletta Roman