Czy dochody z tytułu pełnienia obowiązków społecznych i obywatelskich - zasiadania w radach gminnych, wolne od podatku (PIT-R) na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 17 updof, należy ująć w rozliczeniu rocznym?
RADA
Nie, jeśli wysokość dochodów z tytułu pełnienia obowiązków społecznych i obywatelskich nie przekroczyła miesięcznie 2280 zł. Dochody te są wolne od podatku w granicach powyższego limitu. Wówczas nie podlegają wykazaniu w zeznaniu rocznym.
UZASADNIENIE
Obowiązkiem opodatkowania zostały objęte wszystkie uzyskiwane dochody, z wyjątkiem tych, które od opodatkowania zostały wyraźnie zwolnione przez ustawodawcę. Katalog zwolnień jest zawarty m.in. w art. 21 updof.
Na podstawie art. 13 pkt 5 updof przychody otrzymane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w art. 13 pkt 7 ww. ustawy (tj. przychodów otrzymywanych przez osoby należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych), są kwalifikowane do źródła, jakim jest działalność wykonywana osobiście. Równocześnie w art. 21 ust. 1 pkt 17 updof zostało zawarte zwolnienie z opodatkowania diet oraz kwot stanowiących zwrot kosztów, otrzymanych przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich – do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 2280 zł.
WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Z opodatkowania zostały zwolnione diety i zwrot kosztów z tytułu pełnienia obowiązków społecznych i obywatelskich. Zwolnienie obejmuje kwoty wypłacane z tego tytułu w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 2280 zł.
Posługując się definicjami słownikowymi, należy uznać, że dieta to wynagrodzenie dzienne związane z wypełnianiem szczególnych obowiązków czy funkcji. O tym, czy dane świadczenie jest dietą w znaczeniu art. 21 ust. 1 pkt 17 updof, decyduje istota tego świadczenia, a nie jego nazwa. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 10 maja 2005 r., sygn. akt FSK 2536/04, wyraził pogląd, że dieta mieści się w zakresie pojęcia „wynagrodzenie”. Zaznaczył przy tym, że nie każde wynagrodzenie osób wykonujących czynności wymienione w art. 13 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest dietą.
Zarówno ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych, jak i inne ustawy nie definiują wyrażenia „pełnienie obowiązków społecznych i obywatelskich”. Dlatego przy wykładni omawianego przepisu należy posiłkować się poglądami wypracowanymi w orzecznictwie.
Zgodnie z treścią uzasadnienia Trybunału Konstytucyjnego do wyroku z 25 listopada 1997 r., sygn. akt U. 6/97:
(...) o pełnieniu obowiązku obywatelskiego możemy mówić wtedy, gdy dana osoba uczestniczy w zawiadywaniu sprawami państwowymi jako obywatel, zgodnie z zasadami demokratyzmu instytucji publicznych (a nie np. jako osoba odpłatnie świadcząca usługi eksperckie czy jako pracownik wykonujący swe obowiązki zawodowe). Z pełnieniem obowiązków społecznych mamy zaś do czynienia wówczas, gdy dana osoba uczestniczy w pracy instytucji (w szczególności instytucji samorządu terytorialnego lub zawodowego) jako reprezentant pewnej społeczności, biorąc udział w rozwiązywaniu problemów tej społeczności w interesie tejże (tego rodzaju funkcje należy odróżnić od usług świadczonych w celach zarobkowych).
Z pytania wynika, że dochody wykazane w PIT-R były otrzymywane w związku z zasiadaniem w radzie gminy. Należy zatem uznać, że miały one charakter wynagrodzenia za pełnienie szczególnych obowiązków lub funkcji. Tym samym mieściły się w pojęciu diety, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 17 updof. Jeśli ich wysokość nie przekroczyła miesięcznie 2280 zł, płatnik nie miał obowiązku potrącać od wypłacanych kwot zaliczki na podatek dochodowy.
Na podstawie art. 42 ust. 2 updof na płatnika został jednak nałożony obowiązek sporządzenia informacji o wypłaconych z tego tytułu kwotach na formularzu PIT-R. Nie oznacza to jednak automatycznie obowiązku ich wykazania w zeznaniu rocznym. Jeśli nie nastąpiło przekroczenie miesięcznego limitu zwolnienia, dochody te nie podlegają wykazaniu w zeznaniu rocznym.
Taką interpretację przepisów przyjmują również organy podatkowe. Przykładem może być tu postanowienie w sprawie interpretacji prawa podatkowego z 4 lipca 2005 r., nr PO/415-19/05. Naczelnik Urzędu Skarbowego w Strzelcach Opolskich, odpowiadając na pytanie podatniczki co do prawidłowości nieuwzględnienia w zeznaniu rocznym kwot wypłaconych jej przez sąd rejonowy, a wykazanych w PIT-R, stwierdził:
Jak wynika z przedłożonej informacji PIT-R, dochody uzyskiwane przez Panią wypłacone zostały w związku z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich i stanowią źródło przychodów określone w art. 21 ust. 1 pkt 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z ww. przepisem wolne od podatku dochodowego są diety oraz kwoty stanowiące zwrot kosztów, otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich – do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 2280,00 zł. Dochody osiągnięte przez Panią w poszczególnych miesiącach wynosiły: w miesiącu styczniu 2004 r. – 250,00 zł, w miesiącu lutym 2004 r. – 257,50 zł, w miesiącu marcu 2004 r. – 257,50 zł, czyli nie przekroczyły miesięcznie kwoty 2280,00 zł. Zatem stanowią kwotę wolną od podatku dochodowego. W świetle powyższego stanowisko Pani jest prawidłowe.
• art. 9 ust. 1, art. 13 ust. 5, art. 21 ust. 1 pkt 17, art. 42 ust. 2 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 183, poz. 1354
Anna Welsyng
doradca podatkowy