RADA
Tak. Mogą Państwo w uzasadnionym przypadku wypłacić pracownikowi zapomogę, nawet jeżeli spółka nie tworzy ZFŚS. Zapomogi wypłacane pracownikom przez zakłady pracy w przypadku klęsk żywiołowych lub indywidualnych zdarzeń losowych zaliczane są do świadczeń socjalnych.
UZASADNIENIE
Analizując skutki owych świadczeń na gruncie podatku dochodowego, należy ustalić dwie kwestie - czy podlegają one opodatkowaniu jako przychód u pracownika oraz czy są kosztem uzyskania przychodów u pracodawcy.
Od 1 stycznia 2004 r. zapomogi wypłacone w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci korzystają ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych, niezależnie od źródła ich finansowania, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł (art. 21 ust. 1 pkt 26 updof).
PRZYKŁAD
Długoletniemu pracownikowi spółki X woda zalała mieszkanie. Zniszczeniu uległa większość mebli, sprzętu RTV i AGD, ubrań itd. Spółka X przyznała i wypłaciła pracownikowi zapomogę w wysokości 5000 zł. Spółka nie tworzy ZFŚS.
Księgowanie wypłaty zapomogi:
Wn konto 405"Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia" - w analityce konto kosztów niestanowiących kosztów uzyskania przychodów 5 000,00 zł
Ma konto 101"Kasa krajowych środków pieniężnych", ew. Ma konto 130 "Bieżący rachunek bankowy" - wypłata zapomogi po potrąceniu zaliczki na podatek dochodowy (w omawianym przypadku 19%) 4 483,20 zł
Ma konto 226"Rozrachunki z US z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych" 516,80 zł
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Ze zwolnienia od podatku dochodowego korzysta jedynie kwota 2280 zł, natomiast pozostała część zapomogi 5000 zł - 2280 zł = 2720 zł podlega opodatkowaniu. Pracodawca powinien więc potrącić od owej kwoty podatek dochodowy na zasadach ogólnych.
Można dodać, że zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe podstawy wymiaru składek nie stanowią m.in. przychody z tytułu zapomóg losowych w przypadku klęsk żywiołowych, indywidualnych zdarzeń losowych lub długotrwałej choroby (§ 2 ust. 1 pkt 22).
Niestety, wydatku z tytułu wypłaconej pracownikowi zapomogi spółka nie będzie mogła zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów, ponieważ nie są nimi wydatki pracodawcy na działalność socjalną, o której mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Przepisy te (czyli ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych) za działalność socjalną uznają usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form krajowego wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, a także udzielanie pomocy materialnej - rzeczowej lub finansowej oraz zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową (art. 2 ust. 1).
Kosztem uzyskania przychodów są jedynie świadczenia urlopowe wypłacone zgodnie z przepisami o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (art. 23 ust. 1 pkt 42 updof). Do kosztów uzyskania przychodów można także zaliczyć (jak wynika z art. 23 ust. 1 pkt 51 updof) wydatki na utrzymanie zakładowych obiektów socjalnych - chyba że wydatki te zostały pokryte ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Podobne regulacje zawarte są w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, m.in. w art. 16 ust. 1 pkt 45 updop.
l art. 21 ust. 1 pkt 26, art. 23 ust. 1 pkt 42, art. 23 ust. 1 pkt 51 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 183, poz. 1354
l art. 16 ust. 1 pkt 45 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 183, poz. 1353
l art. 2 ust. 1 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych - j.t. Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 249, poz. 2104
l § 2 ust. 1 pkt 22 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - Dz.U. Nr 161, poz. 1106; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2434
Tadeusz Waślicki
Autor jest biegłym rewidentem