Czy w związku z likwidacją działalności gospodarczej w sporządzonym remanencie likwidacyjnym trzeba ująć kasę fiskalną? Jeżeli tak, to jaką przyjąć wartość po trzech latach jej użytkowania? Czy musi być oddany odliczony podatek VAT od tej kasy? Czy mam też ująć w remanencie lady chłodnicze (likwidowany jest sklep rybny), które nie zostały zakupione przez firmę, ale przejęte w formie aportu po poprzedniej firmie? Są one stare, czy mam przyjąć w remanencie ich aktualną wartość rynkową?
W związku z likwidacją działalności opodatkowaniu VAT podlega kasa fiskalna, ze względu na skorzystanie z prawa odliczenia podatku naliczonego przy jej zakupie. Natomiast lada chłodnicza nie podlega opodatkowaniu VAT w remanencie likwidacyjnym, ponieważ wniesiono ją aportem do firmy przez właściciela (wspólnika).
Obecna ustawa o VAT zawiera uregulowania dotyczące opodatkowania przy likwidacji działalności gospodarczej w art. 14. Zgodnie z nimi opodatkowaniu podlegają towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów. Zapis ustawowy uległ zmianie w stosunku do stanu prawnego przed 1 maja 2004 r. W ówczesnej ustawie z 8 stycznia 1993 r. w świetle art. 6a opodatkowaniu VAT w przypadku likwidacji działalności podlegały towary własnej produkcji oraz towary, które po nabyciu nie zostały sprzedane.
Obie ustawy uzależniają opodatkowanie w remanencie likwidacyjnym od posiadania na ten dzień towarów, w stosunku do których podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony. To ustawowe sformułowanie ma decydujący wpływ na odpowiedź na zadane pytanie. Warto również określić, co ustawodawca uważa za towary. Wprowadzone zmiany i definicje przedstawia tabela.
Z treści pytania należy wywnioskować, że na dzień likwidacji pozostały podatnikowi kasa fiskalna oraz lady chłodnicze. Rozważmy najpierw sprawę kasy fiskalnej. Podatnik skorzystał z przysługującego mu prawa odliczenia od podatku należnego kwoty wydatkowanej na zakup kasy fiskalnej. Możliwość taka jest jednak objęta w art. 111 ust. 6 ustawy z 11 marca 2004 r. między innymi warunkiem 3-letniego okresu używania kasy. Warunek zwrotu kwot odliczonych lub zwróconych podatnikowi z tytułu zakupu kasy przy likwidacji działalności obowiązywał także w stanie prawnym przed 1 maja 2004 r. Był on jednak uregulowany nie ustawą, lecz rozporządzeniem w sprawie kas rejestrujących. Wobec tego należy uznać, że niezachowanie okresu 3-letniego używania kasy fiskalnej na potrzeby działalności jest przyczyną zwrotu kwot odliczonych lub zwróconych podatnikowi.
Drugi środek trwały pozostały na dzień likwidacji to lada chłodnicza. W stosunku do niej rodzi się pytanie zasadnicze, czy opodatkowaniu na dzień likwidacji podlegają środki trwałe? Problem ten był sporny także w poprzednim stanie prawnym. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 19 marca 1999 r. (sygn. akt III S.A. 5049/98) stwierdził, że opodatkowaniu na mocy art. 6a ustawy z 1993 r. o VAT podlega wartość nieodsprzedanych środków trwałych. Podatnik na dzień zaprzestania działalności posiadał towary handlowe i środki trwałe nabyte w czasie prowadzenia działalności, w stosunku do których przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony. Podatnik ten nie sporządził spisu z natury towarów na dzień zaprzestania działalności, a ponadto nie opodatkował towarów handlowych i środków trwałych należnym podatkiem VAT.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.Ustawowe podłoże takiego wyroku pozostaje nadal aktualne, ponieważ znajduje swoje uzasadnienie w jednoznacznej definicji ustawowej pojęcia towar. Środki trwałe należą do rzeczy ruchomych. Nie ma zatem podstaw do wyłączania z obowiązku opodatkowania na dzień likwidacji środków trwałych pozostałych w firmie. Nie należy wyłączać opodatkowania środków trwałych ze względu na to, że nie były przeznaczone do dalszej sprzedaży (nie były przedmiotem dostawy towarów – art. 14 ust. 1). Bardzo często w praktyce gospodarczej środki trwałe będące własnością firmy stają się przedmiotem obrotu, a towary przeznaczone do sprzedaży z zaistniałych przyczyn – środkami trwałymi. Jednak lada chłodnicza stanowi wyjątek od tej reguły, ponieważ została wniesiona w aporcie do firmy. Jej nabycie nie wiązało się zatem z odliczeniem podatku naliczonego. Na dzień likwidacji korzysta więc ona z ustawowego zwolnienia z opodatkowania VAT na mocy art. 14 ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług.
• art. 14 ust. 1 i 4, art. 111 ust. 6 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – Dz.U. Nr 54, poz. 535
• art. 6a ust. 1 i art. 65a ust. 4 ustawy z 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług – Dz.U. Nr 11, poz. 50; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 109, poz. 1162 – uchylona z dniem 1 maja 2004 r.
Anna Wyrzykowska
doradca podatkowy