Prowadzę indywidualną działalność gospodarczą. Zaciągnąłem pożyczkę na zakup maszyny u holenderskiego producenta. Jak ustalić różnice kursowe, które będą zwiększały wartość początkową maszyny, a jak różnice kursowe od tej pożyczki, które mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów? Jak je zaewidencjonować w pkpir?
RADA
Naliczone różnice kursowe do dnia przekazania maszyny do używania będą korygowały wartość początkową tej maszyny. Natomiast zrealizowane różnice kursowe po przekazaniu środka trwałego do używania będą mogły być zaliczone do przychodów lub kosztów podatkowych. Dodatnie różnice kursowe należy zaewidencjonować w kolumnie 8 pkpir (pozostałe przychody), natomiast ujemne różnice kursowe - w kolumnie 13 pkpir (pozostałe wydatki). Do kosztów uzyskania przychodów nie będą mogły być jednak naliczone różnice kursowe, które zwiększyły wartość początkową środka trwałego.
UZASADNIENIE
Na podstawie art. 22g ust. 5 updof cenę nabycia oraz koszt wytworzenia koryguje się o różnice kursowe naliczone do dnia przekazania do używania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej.
Według Nowego słownika języka polskiego, PWN, Warszawa, 2003, „naliczyć”, „naliczać” to „licząc dojść do pewnej liczby; policzyć, obliczyć”, zaś „zrealizować” to „wykonać to, co się zamierzyło, zaplanowało, wprowadzić coś w czyn, w życie; urzeczywistnić, spełnić, ziścić”.
Jeżeli zatem nabycie (wytworzenie środka trwałego) było sfinansowane pożyczką, to naliczone różnice kursowe do dnia przekazania środka trwałego do używania będą zwiększały (bądź zmniejszały) wartość początkową. Natomiast naliczone różnice, które zwiększają wartość początkową środka trwałego, nie będą stanowiły kosztu uzyskania przychodu w momencie spłaty tej pożyczki. Na podstawie bowiem art. 23 ust. 1 pkt 33 updof nie stanowią kosztu uzyskania przychodu odsetki, prowizje i różnice kursowe od pożyczek (kredytów) zwiększające koszty inwestycji w okresie realizacji tych inwestycji.
WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Różnice kursowe naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania mogą zwiększać jego wartość początkową. Zostały one przez ustawodawcę wyłączone z kosztów uzyskania przychodów.
Ustawodawca nie określa sposobu ustalenia różnic kursowych od nabytych lub wytworzonych środków trwałych. Biorąc jednak pod uwagę, że wartość początkową (a zatem koszt, który w postaci odpisów amortyzacyjnych będzie zmniejszał podstawę opodatkowania) należy określić według art. 22 ust. 1 updof, tj. według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu, to należałoby zastosować kurs z dnia poprzedzającego dzień przekazania środka trwałego do używania. Na ten dzień jest bowiem ustalana wartość początkowa w oparciu o naliczone różnice kursowe. Nie wystąpi również w tym dniu kurs faktyczny, zakładając, że w tym dniu nie ma miejsca zapłata.
Na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 8 lit. a) updof nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów wydatków na spłatę pożyczek (kredytów), z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek (kredytów). Jednakże różnice kursowe od pożyczek nie są traktowane jako wydatki na spłatę pożyczek. Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 33 updof nie stanowią kosztu uzyskania przychodu odsetki, prowizje i różnice kursowe od pożyczek (kredytów), zwiększające koszty inwestycji w okresie realizacji tych inwestycji. A zatem należy uznać, że różnice kursowe (zrealizowane) po przekazaniu środka trwałego do używania mogą stanowić koszty uzyskania przychodu. W związku z tym należy uznać, że takie różnice kursowe od pożyczek mogą być zaliczane zarówno do kosztów (ujemne różnice), jak i do przychodów (dodatnie różnice).
WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Zrealizowane różnice kursowe po przekazaniu środka trwałego do używania stanowią przychody bądź koszty podatkowe.
W przypadku otrzymanych kredytów (pożyczek) dodatnie różnice kursowe powstają, jeżeli wartość kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego otrzymania jest wyższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego spłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni.
Natomiast ujemne różnice kursowe powstają, jeżeli wartość kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego otrzymania jest niższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego spłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni.
Te same zasady mają zastosowanie do rozliczania różnic kursowych do kapitałowych rat kredytów (pożyczek).
Należy zauważyć, że jeżeli przy obliczaniu wartości różnic kursowych nie jest możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty w danym dniu, przyjmuje się kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień (art. 24c ust. 2 pkt 3, ust. 3 pkt 3 i ust. 4 updof).
Przykład
14 lutego pan Nowak zakupił w Holandii maszynę za kwotę 10 000 euro. Zakup ten był sfinansowany krótkoterminową pożyczką zaciągniętą w tym dniu od producenta. W tym dniu nastąpiła też zapłata za tę maszynę. Ponieważ nie wystąpił kurs faktyczny (producent nie prowadzi kupna ani sprzedaży walut, ani w umowie pożyczki nie był określony kurs), dla ustalenia w złotych wartości zapłaty należy przyjąć kurs średni z 13 lutego. Wynosił on 3,80 zł*. Po przeliczeniu na złote zapłata wynosiła zatem równowartość 10 000 euro × 3,80 zł = 38 000 zł. 28 lutego pan Nowak przekazał ten środek do używania. Kurs średni na dzień 27 lutego wynosił 3,85 zł. Według tego kursu kwota do zapłaty wynosiłaby 10 000 euro × 3,85 zł = 38 500 zł
Naliczona ujemna różnica kursowa 38 000 zł - 38 500 zł = -500 zł będzie zwiększała wartość początkową środka trwałego (będzie zwiększała koszty w postaci odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej).
Natomiast 31 marca pan Nowak dokonał spłaty pożyczki na zakup tego środka trwałego. W tym celu nabył w tym dniu w banku 10 000 euro według kursu kupna 3,94 zł. Po przeliczeniu tej kwoty zapłacił równowartość 10 000 × 3,94 = 39 400 zł.
W tej sytuacji w stosunku do wysokości zobowiązania z dnia zaciągnięcia pożyczki wystąpi ujemna różnica kursowa w wysokości 38 000 zł - 39 400 zł = -1400 zł. Jednakże naliczona wcześniej różnica kursowa w wysokości (-500 zł) została zaliczona do wartości początkowej. W związku z tym jako zwiększająca wartość inwestycji nie może być już zaliczona do kosztów uzyskania przychodu (art. 23 ust. 1 pkt 33 updof). A zatem do kosztów uzyskania przychodów będzie mogła być zaliczona kwota: - 1400 zł - (-500 zł) = -900 zł.
Gdyby pan Nowak 31 marca zapłacił tylko pierwszą ratę od tej pożyczki w wysokości 1000 euro i w celu dokonania zapłaty nabył w banku w tym dniu kwotę 1000 euro według kursu kupna 3,94 zł, to ujemna różnica kursowa od tej raty wyniesie: 1000 euro × (3,80 zł - 3,94 zł) = -140 zł. Jednakże różnica 1000 euro × (3,80 z - 3,85 zł) = -50 zł zwiększyła już wartość początkową. W związku z tym nie może być już zaliczona do kosztów uzyskania przychodów.
A zatem do kosztów uzyskania przychodów może być zaliczona tylko ujemna różnica kursowa w wysokości: - 140 zł - (-50 zł) = -90 zł. Będzie ona zwiększała koszty uzyskania przychodu (zmniejszała podstawę opodatkowania).
Gdyby pan Nowak 30 kwietnia zapłacił drugą ratę od tej pożyczki w wysokości 1000 euro i w celu dokonania zapłaty nabył w banku w tym dniu kwotę 1000 euro według kursu kupna 3,78 zł, to dodatnią różnicę kursową od tej raty należałoby ustalić w wysokości 1000 (3,80 zł - 3,78 zł) = +20 zł. Będzie ona zwiększała przychody.
*Kursy walut są przykładowe
Dodatnie różnice kursowe ewidencjonujemy w pkpir w kolumnie 8 jako pozostałe przychody, zaś ujemne różnice kursowe w kolumnie 13 jako pozostałe wydatki.
Odsetki od pożyczki są kosztem uzyskania przychodu w momencie ich zapłaty (art. 23 ust. 1 pkt 32 updof). A zatem ich równowartość w złotych należy ustalić według kursu faktycznego z dnia zapłaty. Jeżeli kurs faktyczny nie wystąpi, równowartość w złotych należy określić na podstawie kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień zapłaty. Zakładając, że oprócz zakupu waluty na spłatę pożyczki pan Nowak kupował również walutę na zapłatę odsetek i w tym samym dniu dokonywał zapłaty, to koszt odsetek należy ustalić według kursu kupna tej waluty.
Podstawa prawna:
- art. 22 ust. 1, art. 22g ust. 5, art. 23 ust. 1 pkt 8 lit. a), pkt 32 i pkt 33, art. 24c ust. 2 pkt 3, ust. 3 pkt 3 i ust. 4 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 35, poz. 219
Krzysztof Wieluński
ekspert w zakresie podatków dochodowych