Kto rozlicza usługi oprogramowania świadczone na rzecz kontrahenta z Unii

Wyrokiem z 9 lutego 2006 r., sygn. akt III S.A./Wa 3203/05, Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził: usługa informatyczna, polegająca na wykonaniu oprogramowania, mieści się w dyspozycji przepisu art. 9 ust. 2 pkt e VI dyrektywy.

W dacie wykonania tej usługi nie istniał przepis, który pozwalałby na jej opodatkowanie tylko w kraju siedziby odbiorcy.

Spółka wykonała w maju 2004 r. usługę informatyczną. Polegała ona na sporządzeniu oprogramowania na rzecz odbiorcy z Niemiec. Czy usługi w zakresie oprogramowania rozlicza nabywca, czy też sprzedawca?

Stanowisko organów podatkowych

Pismem z 20 stycznia 2004 r. Spółka z o.o. wystąpiła o zwrot podatku VAT. Wniosek o zwrot obejmował okres od maja do grudnia 2004 r. Do wniosku dołączono deklaracje za ten okres.

W uzasadnieniu wniosku Spółka wskazała, iż przedmiotem jej działalności jest świadczenie usług informatycznych i elektronicznych. Polegają one na przetwarzaniu danych i dostarczaniu informacji (PKWiU 72.3). Do zakresu działalności wchodzą też usługi w zakresie oprogramowania (PKWiU 72.2.). Usługi te Spółka realizuje wyłącznie poza terytorium Polski. Nie wykonuje żadnej innej sprzedaży opodatkowanej w Polsce.

Stosownie do przepisu art. 27 ust. 3 i 4 ustawy o VAT usługi świadczone przez Spółkę nie są opodatkowane w kraju. Podlegają opodatkowaniu tylko w kraju, w którym nabywca posiada siedzibę, tj. w Niemczech.

W wyniku przeprowadzonej kontroli podatkowej w zakresie zasadności zwrotu VAT za okres maj – grudzień 2004 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego wydał decyzję. Określił w niej kwotę zobowiązania w podatku VAT za maj – grudzień 2004 r. W uzasadnieniu decyzji stwierdził, iż „Spółka wystawiła 31 maja 2004 r. fakturę VAT dokumentującą wykonanie usługi informatycznej w zakresie oprogramowania na rzecz kontrahenta z Niemiec. Nie wykazała podatku należnego. Ponadto umieściła na fakturze adnotację, że podatek rozlicza nabywca”.

Zdaniem Naczelnika podatek należny rozlicza sprzedawca w Polsce.

Od decyzji Strona złożyła odwołanie. Zarzuciła naruszenie art. 9 ust. 2 pkt e VI dyrektywy. Naruszenie to polegało na nieprawidłowej implementacji przepisów VI dyrektywy do przepisów krajowych w zakresie opodatkowania usług informatycznych, tj. art. 27 ust. 4 ustawy o VAT. W tym zakresie art. 27 ust. 4 ustawy jest niezgodny z VI dyrektywą.

Dyrektor Izby Skarbowej utrzymał w mocy decyzję organu I instancji.

W uzasadnieniu wskazał, iż stosownie do art. 189 Traktatu Ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą dyrektywa wiąże każde państwo członkowskie, do którego jest kierowana. Pozostawia jednak organom krajowym swobodę wyboru formy i środków. Z art. 9 ust. 1 VI dyrektywy Rady wynika, iż miejscem świadczenia usług jest miejsce, gdzie świadczący posiada siedzibę swojej działalności gospodarczej lub posiada stały zakład. W przypadku ich braku znaczenie ma miejsce zamieszkania lub pobytu.

Stosownie do art. 27 ust. 1 ustawy, w przypadku świadczenia usług miejscem ich świadczenia jest miejsce, gdzie świadczący usługę posiada swoją siedzibę. Zdaniem Dyrektora Izby Skarbowej zasadne jest zatem stanowisko organu I instancji. Zatem usługi wymienione w fakturze z dnia 31 maja 2004 r. opodatkowane są 22% stawką VAT.

W momencie wykonania usługi oraz wystawienia faktury nie istniał bowiem przepis krajowego prawa podatkowego, pozwalający podatnikowi na odstąpienie od opodatkowania na terytorium RP świadczonych przez niego usług w zakresie oprogramowania.

Spółka złożyła skargę na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej. Zarzuciła wydanie decyzji z istotnym naruszeniem przepisów prawa wspólnotowego. W szczególności chodziło o art. 9 ust. 2 pkt e VI dyrektywy.

Spółka podniosła argument, iż w swoim postępowaniu kierowała się zasadą pierwszeństwa prawa unijnego wobec prawa krajowego. Stwierdziła, iż działała w oparciu o dotychczasowe orzecznictwo ETS. Stosowała się bezpośrednio do przepisów art. 9 ust. 2 pkt e VI dyrektywy.

Stanowisko WSA

Rozpatrując skargę z 9 lutego 2006 r. o sygn. akt III S.A./Wa 3203/05, Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził, iż skarga zasługuje na uwzględnienie.

Sąd wskazał, iż sprawa ma charakter wspólnotowy. Dotyczy bowiem rozstrzygnięć wydanych na podstawie przepisów wspólnotowych.

Najważniejszym aktem prawa wspólnotowego dotyczącym VAT jest VI dyrektywa Rady z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji przepisów państw członkowskich dotyczących podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej oraz ujednolicona podstawa wymiaru podatku (77/388/EEC). Określa ona kluczowe mechanizmy funkcjonowania wspólnotowego systemu VAT. Reguluje m.in. czynności podlegające opodatkowaniu, podatników, zasady określenia miejsca opodatkowania, zwolnienia, zasady odliczania podatku naliczonego, fakturowanie.

Dyrektywa wiąże państwa członkowskie, do których jest skierowana. Pozostawia natomiast instytucjom narodowym swobodę wyboru formy i środków realizacji zamierzonego celu.

Niezgodności polskich przepisów z przepisami prawa wspólnotowego wynikają w przeważającej mierze z nieprawidłowej implementacji dyrektyw. Prawo wspólnotowe przewiduje szereg rozwiązań, mających uchronić podatników przed skutkami krajowych przepisów niezgodnych z unijnymi. Przede wszystkim podatnicy mają możliwość bezpośredniego stosowania przepisów dyrektywy. Powinni pomijać niezgodne z nią przepisy krajowe.

WAŻNE!

W myśl orzecznictwa ETS przepis dyrektywy musi być bezwzględnie obowiązujący. Jest wystarczająco precyzyjny do bezpośredniego stosowania. Przepis niezgodny z dyrektywą nie może być podstawą do wydania negatywnej dla podatnika decyzji.

Zadaniem polskiego sądu, w przypadku sprzeczności naszego ustawodawstwa z dyrektywą trzeba dokonać oceny. Należy stwierdzić, czy poszczególne jej postanowienia są precyzyjne i bezwarunkowe. Innymi słowy, czy nadają się do zastosowania w konkretnym przypadku. Szczególnie istotna będzie tu prawidłowa interpretacja przepisów dyrektywy. Przy jej dokonywaniu decydujące znaczenie będzie miało orzecznictwo ETS.

W rozstrzyganej sprawie Spółka wykonała w maju 2004 r. usługę informatyczną. Polegała ona na wykonaniu oprogramowania na rzecz odbiorcy mającego siedzibę w Niemczech. W dacie wykonania tej usługi nie istniał przepis, który pozwalałby na jej opodatkowanie tylko w kraju siedziby odbiorcy.

Dopiero od 25 czerwca 2004 r. zaczęło obowiązywać zmienione rozporządzenie Ministra Finansów z 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o VAT. W przepisie § 4a wskazano, iż w przypadku usług doradztwa w zakresie sprzętu komputerowego (PKWiU 72.1) oraz usług w zakresie oprogramowania (PKWiU 72.1), świadczonych na rzecz podatników z innego niż Polska kraju unijnego, miejscem świadczenia tych usług jest kraj, gdzie nabywca usługi posiada siedzibę, stałe miejsce prowadzenia działalności, dla którego dana usługa jest świadczona. Jeśli natomiast chodzi o zmiany w ustawie o VAT, to dopiero nowelizacją ustawy o VAT z 21 kwietnia 2005 r. ustawodawca usunął niektóre niezgodności z VII dyrektywą. Między innymi uzupełnił treść przepisu art. 27 ust. 4 pkt 3 o usługi doradztwa w zakresie sprzętu komputerowego oraz w zakresie oprogramowania.

Przenosząc poczynione przez Sąd rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy, Sąd przyznał rację Skarżącej. Uznał, iż w realiach niniejszej sprawy spełnione zostały przesłanki do bezpośredniego zastosowania przepisu art. 9 ust. 2 pkt e VI dyrektywy.

W ocenie Sądu objęta rzeczonym przepisem regulacja jest bezwarunkowa i precyzyjna. Margines swobody dotyczy wyłącznie środków jej realizacji.

Uzasadnione jest także stanowisko o nieprawidłowym, niepełnym stosowaniu przepisu art. 9 ust. 2 VI dyrektywy w polskim porządku prawnym. Przepisy art. 27 ust. 4 ustawy VAT, w stanie prawnym istniejącym w sprawie, nie wymieniały w katalogu szeroko rozumianych usług, usług konsultantów w zakresie informatyki, z wyjątkiem przetwarzania danych oraz dostarczania informacji. Podobnie rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie wykonania przepisów ustawy o VAT wskazanej regulacji wtedy nie zawierało.

Mając powyższe na uwadze, Sąd stwierdził, iż usługa informatyczna, polegająca na wykonaniu oprogramowania, mieści się w dyspozycji przepisu art. 9 ust. 2 pkt e VI dyrektywy. Jest to niezależne od tego, jak w danym państwie wspólnotowym interpretuje się to zagadnienie. Znaczenie mają niezdefiniowane pojęcia: „przetwarzanie danych” oraz „dostarczanie informacji”.

Sąd stwierdził, iż zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem art. 9 ust. 2 pkt e VI dyrektywy w związku z art. 53 i 54 Traktatu o przystąpieniu do UE oraz art. 87 ust. 4 i 5 ustawy o VAT.

Oprac.

Krystyna Dziedzic

specjalista w zakresie VAT,

wieloletni pracownik organów podatkowych