Komisja uznała, że ułatwienia w prowadzeniu handlu, będące zasadniczym elementem polityki handlowej rozszerzonej Unii Europejskiej w zdobywaniu nowych rynków, spowodowały pojawienie się międzynarodowej przestępczości gospodarczej i finansowej, która przynosi szkodę finansowym interesom Wspólnot Europejskich.
Jak podano w uzasadnieniu, wśród nadużyć finansowych i innych nielegalnych działań szkodzących finansowym interesom Wspólnoty, działania sprzeczne z przepisami prawa celnego i rolnego stały się, ze względu na wysokość środków finansowych, głównym obszarem działalności organizacji przestępczych. Cło przywozowe, dopłaty rolne oraz VAT od produktów importowanych pobierane przez państwa członkowskie na etapie dopełniania formalności celnych generują prawie jedną czwartą wpływów do budżetu wspólnotowego. W związku z tym dużym „polem działania” dla grup przestępczych jest unikanie kontroli i zapłaty należnych opłat lub też bezpodstawne korzystanie z obniżek lub zawieszenia opłat.
Po stronie wydatków UE przedmiotem zainteresowania organizacji przestępczych jest wspólnotowy budżet obejmujący zwroty cła za produkty rolne i produkty przetworzone, w odniesieniu do których administracje celne prowadzą kontrole celne związane z eksportem i wywozem poza wspólnotowy obszar celny. Ponadto przestępcy starają się obchodzić przepisy antydumpingowe. Nawet jeżeli takie wykroczenia nie mają bezpośredniego wpływu na budżet wspólnotowy, mogą mieć szkodliwe konsekwencje dla gospodarki, rynku pracy i zdrowia konsumentów, a zatem przynosić szkody pośrednie.
Aby móc lepiej zwalczać wykroczenia w tym zakresie i uzupełnić środki „zapobiegawcze” związane z lepszą organizacją kontroli celnych, Wspólnota Europejska przyjęła rozporządzenie Rady (WE) z 13 marca 1997 r. w sprawie wzajemnej pomocy między organami administracyjnymi państw członkowskich i współpracy między państwami członkowskimi a Komisją w celu prawidłowego stosowania przepisów prawa celnego i rolnego.
Rozporządzenie stanowi podstawę prawną dla wniosków o pomoc przekazywanych między organami w celu zwalczania nieprawidłowości i nadużyć finansowych związanych z wyżej wymienionymi przepisami wspólnotowymi, które mają finansowy wpływ na budżet Wspólnot lub też wpływ na wspólnotową politykę handlową. W ramach tego instrumentu prawnego stworzono również specjalną bazę danych pod nazwą System Informacji Celnej (SIC), którą uruchomiono 24 marca 2003 r. System umożliwia zainteresowanym organom administracyjnym ostrzeganie europejskich partnerów o zagrożeniach dotyczących nielegalnych operacji, dzięki przekazywaniu danych wykorzystywanych do celów obserwacji, analizy, dyskretnego nadzoru lub specjalnych kontroli.
Uzasadnienie potrzeby wprowadzenia zmian
Komisja uznała, że wobec rozszerzania się granic UE, podmioty zajmujące się zwalczaniem nadużyć finansowych mają nowe potrzeby, do których realizacji niezbędne są nowe podstawy prawne. Ponadto, w chwili przyjmowania rozporządzenia (WE) nr 515/97 w Traktacie nie było odrębnego artykułu poświęconego wspólnotowej współpracy celnej. Ogólny obowiązek współpracy nałożony na państwa członkowskie w art. 5 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, a także koordynacja działań państw członkowskich z tytułu ochrony interesów finansowych również nie dawały Wspólnocie uprawnień do podejmowania środków, także w zakresie wspólnotowej współpracy celnej. Wniosek zmieniający dotyczący rozporządzenia wprowadza takie regulacje poprzez ustanowienie podstawy prawnej dla identyfikującej bazy danych rejestru celnego (FIDE) na poziomie wspólnotowym oraz dla projektów prowadzonych zgodnie z potrzebami wyrażanymi przez państwa członkowskie i Komisję Europejską, z myślą o wzmacnianiu współpracy między organami administracyjnymi uprawnionymi do nadzorowania prawidłowego stosowania przepisów prawa celnego i rolnego.
Przewidywane zmiany
- Ujednolicenie definicji przepisów prawa celnego z definicją zawartą w Konwencji Neapolitańskiej II.
- Definicja przepisów prawa celnego określona w rozporządzeniu (WE) nr 515/97 zostanie zrównana z definicją ustaloną na podstawie art. K 3 Traktatu o Unii Europejskiej dotyczącego wzajemnej pomocy i współpracy między organami administracji celnej (tzw. Konwencja Neapolitańska II), tak aby wzmocnić spójność między instrumentami wspólnotowymi a instrumentami wynikającymi z Tytułu VI Traktatu o UE w odniesieniu do ścigania operacji sprzecznych ze wspólnotowymi przepisami prawa celnego.
- Przepisy celne będzie się stosować do przywozu i wywozu towarów z obszaru celnego Wspólnoty, nawet jeżeli są one zwolnione z cła lub objęte zerową stawką celną.
- Organy celne będą mieć możliwość wymiany informacji pozwalającej na szybkie sprawdzenie w innym państwie członkowskim, przy zastosowaniu numeru identyfikacji podatkowej VAT, czy przedsiębiorstwo z siedzibą w tym państwie członkowskim rzeczywiście istnieje lub czy nadal prowadzi działalność.
- Ponadto organy celne, które są także odpowiedzialne za dopełnianie formalności i/lub pobieranie VAT i/lub akcyzy w ramach wypełniania formalności celnych, uzyskają możliwość zapobieżenia i wykrycia, poprzez skuteczną współpracę celną, fikcyjnego eksportu wysoko opodatkowanych produktów do krajów trzecich.
- Obecny instrument wymiany informacji w poszczególnych przypadkach zostanie uzupełniony o instrument automatycznej i/lub usystematyzowanej wymiany informacji niewymagającej uprzedniego wniosku kierowanego do docelowego państwa członkowskiego.
- Powstanie europejski zbiór danych. Celem tego zbioru będzie gromadzenie do celów analizy danych używanych zazwyczaj w handlu międzynarodowym, tak aby przed bezpośrednimi kontrolami towarów móc wykryć działania mogące naruszać przepisy prawa celnego i rolnego. W ramach tego zbioru Komisja będzie uprawniona do całkowitego lub częściowego transferu zawartości baz danych (za przyzwoleniem podmiotów mających prawa do tych informacji, nieodpłatnie lub odpłatnie, w poszanowaniu przepisów dotyczących praw własności intelektualnej). Europejski zbiór danych ma być udostępniany oficerom łącznikowym państw członkowskich przypisanym do stałej jednostki koordynacyjnej, a także właściwym organom.
- Przewiduje się także uproszczenie procedur odnośnie informacji udzielanych państwom trzecim.
- Utworzenie identyfikującej bazy danych rejestru celnego, aby zoptymalizować skuteczność mechanizmów współpracy; za właściwe uznano wyposażenie władz administracyjnych państw członkowskich w bazę umożliwiającą lepsze ustalanie adresatów wniosków o pomoc administracyjną. Taki jest cel bazy FIDE, która zawiera numery referencyjne zakończonych lub prowadzonych dochodzeń, rozpoczętych w poszczególnych państwach członkowskich.