Ustalanie pochodzenia towarów wymaga precyzyjnego określenia, jakie surowce zostały wykorzystane do wytworzenia produktu gotowego oraz jakiego były pochodzenia. Często występują sytuacje, gdy ustalenie tego jest bardzo trudne, a niekiedy wręcz niemożliwe. Dzieje się tak np. wtedy, gdy towar na magazynie o tych samych parametrach produkcyjnych, ale innym kraju pochodzenia, jest składowany pod jednym magazynowym indeksem.
Podstawowa zasada magazynowania
Zgodnie z art. 58 Rozporządzenia UE 2015/2446, co do zasady towar na magazynie powinien zostać rozróżniony nie tylko parametrami technicznymi, ale również krajem pochodzenia, jeżeli tylko warunki ekonomiczne magazynu na to pozwalają.
Natomiast, jeżeli przedsiębiorstwo nie ma warunków ekonomicznych, aby zapewnić rozdzielenie towaru również pod względem pochodzenia, wówczas należy wystąpić do organu celnego o „księgowe rozróżnienie”.
Księgowe rozróżnienie
Procedura księgowego rozróżnienia została wpisana we wszystkie umowy o wolnym handlu, jakie podpisała Unia Europejska oraz w akt delegowany do unijnego kodeksu celnego (rozporządzenie 2015/2446), a wywodzi się z art. 20a Decyzji nr 4/2000 Rady Stowarzyszenia RP—UE (dz. Urz. 64/2001 poz. 645).
Procedura księgowego rozróżnienia ma zastosowanie tylko w odniesieniu do sytuacji, gdy:
- Oddzielne magazynowanie towarów pochodzących i niepochodzących pociąga za sobą znaczne koszty;
- Oddzielne magazynowanie towarów pochodzących i niepochodzących pociąga za sobą utrudnienia wynikające z właściwości tych materiałów;
- Wytwarzanie towarów oznacza obróbkę lub przetworzenie wykraczające poza tzw. minimalne przetworzenie;
- Materiały użyte do produkcji, które mają różne pochodzenie, są identyczne lub zamienne – jednakowe, co do rodzaju, jakości handlowej, z takimi samymi cechami technicznymi i fizycznymi (w produkcie finalnym nie da się rozróżnić materiałów niepochodzących i pochodzących w wyrobie gotowym).
Warunki do wniosku o procedurę księgowego rozróżnienia
W celu skorzystania z procedury księgowego rozróżnienia trzeba wystąpić do organu celnego z wnioskiem o wydanie upoważnienia do księgowego rozróżnienia i spełnić określone przepisami prawa warunki.
Podstawowym warunkiem, który musi zostać spełniony jest przedstawienie dowodów wskazujących na poniesiony duży nakład finansowy w celu oddzielnego magazynowania towarów pochodzących i niepochodzących. Również można zapewnić, aby w dowolnym czasie liczba produktów uzyskanych, które mogą być uznane za pochodzące z Unii, nie różniła się od liczby możliwej do uzyskania przy zastosowaniu metody fizycznego oddzielenia magazynowanych materiałów. W niektórych przypadkach również może się okazać, że dowodem będzie wskazanie bezzasadności rozróżniania danego surowca na kraje pochodzenia, bo jego wartość, waga lub kod taryfy celnej nie mają wpływu na ustalenie pochodzenia całego wyrobu gotowego.
W celu złożenia wniosku posługujemy się przepisami prawa celnego, które reguluje postępowanie w sprawach celnych.
Załączniki do wniosku o księgowe rozróżnienie
Przedsiębiorca (eksporter, producent) do wniosku powinien przedstawić:
- Oświadczenie, że prowadzona księgowość firmy oparta o przepisy obowiązujące w kraju prowadzenia działalności gospodarczej, dostosowana jest do spełnienia wymogów procedury rozróżnienia księgowego.
- Potwierdzenie, iż w dokumentacji księgowej wskazany zostanie dokument, na podstawie którego dokonano wprowadzenia ww. towarów do magazynu, np. daty i numeru faktury handlowej zawierającej szczegółową specyfikację towarów z rozróżnieniem krajów pochodzenia.
- Oświadczenie, że wyprowadzone towary odsaldowane będą wg. najwcześniej zarejestrowanego dokumentu księgowego.
- Informacje o ilości ubytków materiałów pochodzących, które wystąpią w procesie magazynowania i wytworzenia produktu gotowego.
- Informacje o współczynnikach zużycia poszczególnych surowców na jednostkę produktu (BOM).
- Oświadczenie o okresie rozrachunkowym nie dłuższym niż rok.
- Informację o rodzaju magazynowanych surowców z podziałem na kraje pochodzenia.
- Wnioskowane daty obowiązywania upoważnienia.
Upoważnienie do księgowego rozróżnienia
Upoważnienie wydawane jest w formie decyzji przez właściwego naczelnika urzędu celno skarbowego. Również ten organ odpowiedzialny jest za kontrolę przebiegu procesu księgowego rozróżnienia. Upoważnienie może zostać cofnięte w każdym przypadku nieprawidłowego jego wykorzystania lub niespełnienia przez jego posiadacza warunków, aby takie upoważnienie mogło dalej działać. W przypadku cofnięcia upoważnienia organy celno skarbowe mają obowiązek zweryfikować dowody pochodzenia, wystawione przy użyciu księgowego rozróżnienia.
Warunki procedury księgowego rozróżnienia
Procedura księgowego rozróżnienia stanowi ułatwienie dla prowadzących magazynowanie razem towarów takiego samego rodzaju i takiej samej jakości handlowej, pochodzących i niepochodzących.
Za warunki niezbędne do prawidłowego stosowania procedury księgowego rozróżnienia uznać należy:
- Ilość towarów pochodzących uzyskana w wyniku przetworzenia danego produktu nie była większa niż ilość wyprodukowana w warunkach fizycznego oddzielenia materiałów pochodzących i niepochodzących.
- W czasie produkcji lub najpóźniej w chwili wystawionego preferencyjnego dowodu pochodzenia dla wytworzonego towaru, ilość materiałów pochodzących w magazynie była co najmniej równa ilości materiałów wykorzystanych przy wytworzeniu towarów pochodzących (odsaldowywanie w pierwszej kolejności komponentów pochodzących).
- W dokumentacji magazynowej i księgowej należy zwiększyć stan zapasów surowców pochodzących tylko i wyłącznie wówczas, gdy surowce te są dostarczane tylko z preferencyjnymi dowodami pochodzenia, w przeciwnym wypadku powiększeniu ulega tylko stan magazynowy surowców niepochodzących.
- Po uzyskaniu pozwolenia metoda jest stosowana, a jej stosowanie jest rejestrowane na podstawie ogólnych zasad rachunkowości mających zastosowanie w Unii Europejskiej.
Niedopuszczalne jest, aby przedsiębiorca nie korzystając z procedury księgowego rozróżnienia, przy zmieszanych surowcach pochodzących i niepochodzących, wystąpił z wnioskiem lub wystawił dowód preferencyjnego pochodzenia towaru. Również niedopuszczalnym jest wystawienie dowodów pochodzenia w przypadkach, gdy korzystając z procedury księgowego rozróżnienia wystarczająca ilość komponentów pochodzących nie została włączona do procesu produkcji i brak surowców niepochodzących na magazynie.
dr Izabella Tymińska, ekspert ds. ceł, prawa celnego, handlu zagranicznego
* * *
O Autorze: dr Izabella Tymińska, ekspert ds. ceł, prawa celnego, handlu zagranicznego. Zajmuje się doradztwem z zakresu przepisów prawa celnego, importu i eksportu towarów i usług, analizą finansowo-ekonomiczną kontraktów międzynarodowych. Specjalizuje się w sprawach z tzw. „górnej półki trudności” - zawiłych i nietypowych. Wieloletni pracownik Urzędu Celnego. Przez wiele lat pracowała dla firm logistycznych i spedycyjnych, gdzie piastowała m.in. funkcję członka zarządu. Jest wykładowcą na Akademii Sztuki Wojennej na Wydziale Zarządzania i Dowodzenia w Instytucie Logistyki w Warszawie. Wykładała w Szkole Wyższej w Warszawie ALMAMER, Wyższej Szkole Cła i Logistyki czy Uczelni Techniczno – Handlowej. Absolwentka Ekonomii, Logistyki, Stosunków Międzynarodowych, Zarządzania oraz Ekonomiki Obronności.
https://www.linkedin.com/in/dr-izabella-tymińska-ekspert-celny/
https://www.facebook.com/Ekspert.celny.Doradztwo.celne/
https://twitter.com/DrTyminska
www.ekspertcelny.pl