RADA
Udzielone poręczenie wykazuje się w księgach w ewidencji pozabilansowej jako zobowiązania warunkowe. Jeżeli na dzień bilansowy zachodzi prawdopodobieństwo, że kredytobiorca nie będzie mógł spłacić swoich długów, spółka udzielająca poręczenia powinna utworzyć rezerwę w ciężar konta „Inne koszty finansowe”. Jeśli rezerwy nie utworzono, to wartość zobowiązania spisuje się w koszty w momencie otrzymania wezwania do zapłaty.
UZASADNIENIE
W wyniku zawarcia umowy poręczenia podstawowym obowiązkiem poręczyciela jest wykonanie zobowiązania, gdyby nie wykonał go dłużnik główny, czyli ten, kto je zaciągnął.
Poręczyciel odpowiada za zobowiązania solidarnie z dłużnikiem. Poręczenia mogą udzielać zarówno osoby fizyczne, jak i prawne.
W sytuacji gdy podpisano umowę poręczenia, a kredytobiorca przestaje spłacać dług, wierzyciel (bank) niezwłocznie zawiadamia poręczyciela. Poręczyciel, w stosunku do którego wierzyciel dochodzi roszczenia, powinien niezwłocznie wezwać dłużnika do wzięcia udziału w sprawie. Jeśli poręczyciel dokona spłaty zadłużenia, powinien niezwłocznie zawiadomić o tym dłużnika. Jednocześnie sam staje się wierzycielem dłużnika, od którego może dochodzić roszczeń z tytułu wykonanego poręczenia.
Poręczenie w księgach rachunkowych
Udzielone poręczenie ewidencjonuje się na koncie pozabilansowym „Zobowiązania warunkowe”.
Po stronie Ma tego konta księgowane są wszelkiego rodzaju zobowiązania warunkowe krajowe i zagraniczne. Natomiast wygaśnięcie zobowiązań warunkowych księgowane jest po stronie Wn.
Wyksięgowanie z ewidencji pozabilansowej następuje pod datą spłaty długu.
Konto pozabilansowe „Zobowiązania warunkowe” może wykazywać tylko saldo Ma, które oznacza stan zobowiązań warunkowych.
Wykazanie poręczenia jako zobowiązania warunkowego wynika z tego, że obowiązek jego wykonania uzależniony jest od zaistnienia określonych zdarzeń. Samo udzielenie poręczenia nie skutkuje jeszcze powstaniem zobowiązania.
Ze względu na to, że sytuacja związana z zobowiązaniami warunkowymi może rozwinąć się w sposób początkowo nieprzewidziany, należy ją oceniać i analizować na bieżąco. Jeśli wystąpi prawdopodobieństwo, że wypływ środków będzie konieczny np. z uwagi na pogorszenie się kondycji finansowej dłużnika (kredytobiorcy), to zgodnie z art. 35d ustawy o rachunkowości należy utworzyć rezerwę na tego typu zobowiązanie.
Utworzenie rezerw na pewne lub o dużym stopniu prawdopodobieństwa zobowiązania związane z operacjami finansowymi odnosi się na konto „Inne koszty finansowe”. Natomiast rezerwy niezwiązane bezpośrednio z działalnością operacyjną należy wykazać na koncie „Pozostałe koszty operacyjne”. Poręczenie kredytowe nie jest bezpośrednio związane z działalnością spółki, ale można je również zakwalifikować jako zobowiązanie związane z operacjami finansowymi. Niestety, nie ma jednolitego poglądu na ten temat, dlatego nie będzie też błędem zakwalifikowanie tego rodzaju rezerw do pozostałych kosztów operacyjnych.
Ewidencja księgowa może przebiegać w następujący sposób:
1. Udzielenie poręczenia - ewidencja pozabilansowa:
Ma „Zobowiązania warunkowe”
- w analityce „Poręczenie kredytu”.
2. Utworzenie rezerwy w związku z niewypłacalnością dłużnika. Rezerwa tworzona jest do wysokości kwoty, jaką poręczyciel będzie zobowiązany zapłacić:
Wn „Inne koszty finansowe”, „Pozostałe koszty operacyjne”,
Ma „Rezerwy na zobowiązania”.
3. Uregulowanie zobowiązania objętego poręczeniem:
Wn „Pozostałe rozrachunki”
- w analityce „Zobowiązanie z tytułu udzielonego poręczenia”,
Ma „Rachunek bankowy”.
4. Rozwiązanie utworzonej rezerwy:
Wn „Rezerwy na zobowiązania”,
Ma „Pozostałe rozrachunki”
- w analityce „Zobowiązanie z tytułu udzielonego poręczenia”.
5. Wykreślenie zobowiązania warunkowego z ewidencji pozabilansowej:
Wn „Zobowiązania warunkowe”
- w analityce „Poręczenie kredytu”.
Jeśli spółka udzielająca poręczenia nie utworzyła wcześniej na nie rezerwy, to w koszty księguje je w momencie otrzymania wezwania do zapłaty, zapisem:
Wn „Inne koszty finansowe”, „Pozostałe koszty operacyjne”,
Ma „Pozostałe rozrachunki”
- w analityce „Zobowiązanie z tytułu udzielonego poręczenia”.
Uregulowanie zobowiązania:
Wn „Pozostałe rozrachunki”
- w analityce „Zobowiązanie z tytułu udzielonego poręczenia”,
Ma „Rachunek bankowy”.
Jeżeli kredytobiorca ureguluje swoje zobowiązanie wobec poręczyciela, otrzymaną należność trzeba uwzględnić w pozostałych przychodach operacyjnych:
Wn „Rachunek bankowy”,
Ma „Inne przychody finansowe”, „Pozostałe przychody operacyjne”.
W przypadku gdy poręczyciel nie otrzyma od kredytobiorcy należnej kwoty, może dochodzić swoich roszczeń na drodze sądowej.
Przykład
Spółka X udzieliła poręczenia kredytowego spółce Y. Kredyt zaciągnięty przez spółkę Y wynosi 250 000 zł. Na dzień bilansowy spółka X uzyskała informację, że spółka Y ma kłopoty finansowe i istnieje prawdopodobieństwo wykorzystania przez wierzyciela (bank) udzielonego przez spółkę X poręczenia. Koszty rezerwy na poręczenie kredytowe, zgodnie z polityką rachunkowości spółki, odnoszone są w ciężar kosztów finansowych.
Ewidencja księgowa
1. Udzielenie poręczenia - ewidencja pozabilansowa - do wysokości zaciągniętego kredytu:
Ma„Zobowiązania warunkowe” 250 000
- w analityce „Poręczenie kredytu”
2. Utworzenie rezerwy w związku z niewypłacalnością dłużnika. Według analiz przeprowadzonych przez spółkę X wartość prawdopodobnego zobowiązania wynosi 60 000 zł:
Wn„Inne koszty finansowe” 60 000
Ma„Rezerwy na zobowiązania” 60 000
3. Spółka X otrzymała od banku informację, że dłużnik (spółka Y) zaprzestał spłacania rat kredytowych i dlatego wezwano poręczyciela do uregulowania zobowiązania w wysokości 45 000 zł. Spółka X zobowiązanie uregulowała:
Wn„Pozostałe rozrachunki” 45 000
- w analityce „Zobowiązanie z tytułu udzielonego poręczenia”
Ma„Rachunek bankowy” 45 000
4. Rozwiązanie rezerwy do wysokości kwoty kredytu spłaconego przez poręczyciela:
Wn„Rezerwy na zobowiązania” 45 000
Ma„Pozostałe rozrachunki” 45 000
- w analityce „Zobowiązanie z tytułu udzielonego poręczenia”
5. Spółka Y zwróciła spółce X zapłacone przez nią zobowiązanie z tytułu poręczenia:
Wn„Rachunek bankowy” 45 000
Ma„Inne przychody finansowe” 45 000
6. Uzyskano informację, że spółka Y spłaciła kredyt, w związku z czym poręczenie wygasło. Wyksięgowano pozostałą część niewykorzystanej rezerwy:
Wn„Rezerwy na zobowiązania” 15 000
Ma„Inne przychody finansowe” 15 000
7. Wyksięgowanie poręczenia z ewidencji pozabilansowej:
Wn„Zobowiązania warunkowe” 250 000
- w analityce „Poręczenie kredytu”
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
• art. 876-887 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 82, poz. 557
• art. 3 ust. 1 pkt 28, art. 35d ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540
Urszula Kucypera
główna księgowa