RADA
Sprzedaż towarów po obniżonej cenie oznacza konieczność aktualizacji wartości towarów. O sposobie ewidencji i rozliczeniu obniżki cen w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Ujęcie w księgach rachunkowych skutków obniżki cen towarów wynika z odpowiednich przepisów ustawy o rachunkowości:
- art. 7 ust. 1 pkt 1 obliguje do uwzględnienia w wyniku finansowym, bez względu na jego wysokość, zmniejszenia wartości użytkowej lub handlowej towarów,
- art. 28 ust. 1 pkt 6 zobowiązuje do wyceny towarów nie rzadziej niż na dzień bilansowy, według cen nabycia lub kosztów wytworzenia nie wyższych od ich cen sprzedaży netto na ten dzień,
- art. 34 ust. 5 - w myśl którego odpisy aktualizujące wartość rzeczowych składników aktywów obrotowych, a zatem również towarów, dokonane w związku z utratą ich wartości oraz wynikające z wyceny według cen sprzedaży netto zamiast według cen nabycia, zakupu lub kosztów wytworzenia, zalicza się odpowiednio do pozostałych kosztów operacyjnych, kosztów wytworzenia sprzedanych produktów albo do kosztów sprzedaży.
Skutki obniżek cen towarów dokonanych w ciągu roku obrotowego wykazuje się w rachunku zysków i strat w odrębnym wierszu (H.II lub E.II) jako pozostałe koszty operacyjne z tytułu aktualizacji wartości aktywów niefinansowych.
W przypadku utraty wartości użytkowej lub handlowej towarów konieczne jest obniżenie ich ceny. Taka strategia cenowa może przyczynić się do szybszego (i czasem efektywniejszego) upłynnienia zapasów. Stan towarów ustala się w drodze spisu z natury.
Konieczność obniżki cen towarów może wystąpić, gdy:
- nastąpi utrata wartości użytkowej lub handlowej poniżej ich ustalonej ceny sprzedaży netto,
- nastąpi utrata wartości użytkowej lub handlowej poniżej ich wartości w cenach zakupu, nabycia lub kosztach wytworzenia.
Obniżka ceny sprzedaży netto do poziomu ceny zakupu towaru nie stanowi utraty wartości tych towarów. Powoduje ona jedynie zmianę ceny ewidencyjnej, tj. wymaga korekty odchylenia z tytułu marży. W takim przypadku obniżkę cen ujmuje się w księgach jako zmniejszenie odchylenia od cen ewidencyjnych zapisem:
Wn „Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów”
- w analityce „Odchylenie z tytułu marży”,
Ma „Towary”.
Utrata wartości ma miejsce wówczas, gdy obniżona wartość towarów jest niższa od ceny zakupu, nabycia czy kosztów wytworzenia. Uzasadnia to dokonanie odpisu aktualizującego, którego wartość obciąży pozostałe koszty operacyjne. Taki odpis musi być poprzedzony spisem z natury potwierdzonym przez uprawnione osoby wraz z załączonym protokołem zawierającym obliczenie skutków obniżki cen. Protokół, zaakceptowany przez kierownika jednostki, aby mógł stanowić podstawę zapisów w księgach rachunkowych jednostki, musi spełniać wymogi określone w art. 21 ust. 1 ustawy o rachunkowości dla dowodów księgowych. Obliczeń dokonują członkowie komisji powołanej przez kierownika jednostki.
Jednostka, która przyjęła do wyceny towarów wartości różne od rzeczywistych cen zakupu, nabycia lub kosztów wytworzenia, np. cenę sprzedaży netto lub brutto (punkty sprzedaży detalicznej), jest obowiązana obniżkę cen tych towarów podzielić na dwie części:
- doprowadzającą cenę sprzedaży do ceny zakupu, która zmniejsza odchylenia kredytowe od cen ewidencyjnych towarów,
- wyrażającą utratę wartości użytkowej i handlowej towarów (obniżka poniżej cen zakupu), którą zalicza się do pozostałych kosztów operacyjnych.
Ewidencji obniżki cen powyżej marży dokonuje się w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych:
Wn „Pozostałe koszty operacyjne”,
Ma „Odpisy aktualizujące wartość towarów”.
Przykład 1
Jednostka ma do sprzedaży 20 par obuwia sportowego po 240 zł każda. Zgodnie z podjętą decyzją kierownictwa obniżoną cenę sprzedaży ustalono na poziomie 180 zł/szt. Cena zakupu jednej pary obuwia wynosiła 200 zł, zatem cenę sprzedaży obuwia obniżono poniżej ceny zakupu. Obuwie objęte obniżką cen sprzedano. Łączny utarg gotówkowy wyniósł 3600 zł.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Ewidencja księgowa
1. Korekta odchyleń od cen ewidencyjnych obuwia objętego obniżką cen, doprowadzająca wartość obuwia do wartości w cenach zakupu:
Wn „Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów” 800
- w analityce „Odchylenie z tytułu marży”
Ma „Towary” 800
2. Skutki obniżki cen obuwia poniżej cen zakupu:
Wn „Pozostałe koszty operacyjne” 400
Ma „Odpisy aktualizujące wartość towarów” 400
3. Sprzedaż obuwia za gotówkę
Wn „Kasa” 3 600
Ma „Przychody ze sprzedaży towarów” 3 600
4. Rozchód sprzedanego obuwia
Wn „Koszt własny” 4 000
Ma „Towary” 4 000
5. Odpis aktualizujący wartość obuwia sprzedanego objętego obniżką cen - 400 zł:
Wn „Odpisy aktualizujące wartość towarów” 400
Ma „Pozostałe przychody operacyjne” 400
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Przykład 2
Spółka X prowadząca handel detaliczny dokonała obniżki cen towarów objętych ewidencją wartościową w cenach sprzedaży brutto. Wszystkie towary objęte obniżką cen zostały sprzedane za gotówkę w kwocie 150 000 zł. Obniżką cen objęto towary wykazane w poniższym zestawieniu:
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Ewidencja w księgach rachunkowych
1. Skutki posezonowej obniżki cen towarów:
Wn „Pozostałe koszty operacyjne” 12 049
Ma „Odpisy aktualizujące wartość towarów” 12 049
2. Korekta odchyleń od cen ewidencyjnych towarów objętych obniżką cen, doprowadzająca wartość tych towarów do wartości w cenach zakupu:
a) z tytułu VAT zawartego w cenie ewidencyjnej
Wn „Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów” 9 185
- w analityce „Odchylenie z tytułu VAT”
Ma „Towary” 9 185
b) z tytułu marży zawartej w cenie ewidencyjnej
Wn „Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów” 29 700
- w analityce „Odchylenie z tytułu marży”
Ma „Towary” 29 700
3. Sprzedaż towarów:
- wartość sprzedaży brutto
Wn „Kasa” 150 000
- wartość w cenach sprzedaży netto po obniżce
Ma „Przychody ze sprzedaży” 122 951
- VAT należny
Ma „VAT należny” 27 049
4. Korekta kosztu własnego o odchylenie z tytułu VAT
Wn „Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów” 27 049
- w analityce „Odchylenie z tytułu VAT”
Ma „Koszt własny sprzedanych towarów” 27 049
5. Rozchód sprzedanych towarów według cen ewidencyjnych:
Wn „Koszt własny sprzedaży” 135 000
Ma „Towary” 135 000
6. Odwrócenie zbędnego odpisu aktualizującego:
Wn „Odpisy aktualizujące wartość towarów” 12 049
Ma „Pozostałe przychody operacyjne” 12 049
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Odpisy aktualizujące wpływają na pozostałe koszty operacyjne i skutki obniżki cen wykazywane są w odrębnej pozycji rachunku zysków i strat.
Ponadto jeśli w spółce nie dokonano aktualizacji wartości zapasów towarów, to oznacza, że w bilansie zawyżono wartość składników majątku obrotowego. Dlatego co najmniej na dzień bilansowy należy dokonać wyceny aktywów obrotowych i przeprowadzić korektę zapisów księgowych.
Gdyby sklep został zlikwidowany, jednostka byłaby zobowiązana do przeprowadzenia spisu z natury zapasów pozostających w sklepie.
Bożena Zdunek
księgowa