W ramach zamknięcia roku obrotowego jednostki mają obowiązek, zgodnie z zasadą ostrożności tworzyć rezerwy na znane jednostce ryzyko, grożące straty oraz skutki innych zdarzeń, także wtedy, gdy zostaną one ujawnione między dniem bilansowym a dniem, w którym rzeczywiście następuje zamknięcie ksiąg rachunkowych.
Kiedy tworzy się rezerwy?
Rezerwy tworzy się zgodnie z obowiązkiem prawnym lub zwyczajowo oczekiwanym obowiązkiem handlowym, to jest wtedy, gdy występuje na tyle duże prawdopodobieństwo, że zajdzie konieczność wywiązania się jednostki z ciążącego na niej obowiązku, a koszty lub straty wymagające poniesienia dla wywiązania się z tego obowiązku są na tyle znaczące, że ich nieuwzględnienie w wyniku finansowym tego okresu, w którym obowiązek powstał, spowodowałoby istotne zniekształcenie obrazu sytuacji majątkowej, finansowej i wyniku finansowego jednostki.
Rozliczenia międzyokresowe bierne
Należy podkreślić, że rezerwy związane bezpośrednio z działalnością operacyjną, a więc z wytwarzaniem, sprzedażą (handlem) i fazą posprzedażną, a także ogólnym zarządem to rozliczenia międzyokresowe bierne. W związku z tym RMK bierne wchodzą do kręgu kosztowego.
Rezerwy oraz bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów odzwierciedlają skutki wypełnienia obecnych obowiązków, przy czym prawdopodobne jest, że w celu ich wypełnienia konieczny będzie wypływ środków zawierających w sobie korzyści ekonomiczne.
Zdarzenia obligujące do tworzenia rezerw | Ujmowanie w księgach |
| Zdarzenia związane bezpośrednio z działalnością operacyjną | dokonywania biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów |
| Zdarzenia związane pośrednio z działalnością operacyjną | tworzenia rezerw |
| Zdarzenia związane z operacjami finansowymi | tworzenia rezerw |
| Zdarzenia związane z innym ryzykiem niż ogólne ryzyko prowadzenia działalności operacyjnej | tworzenia rezerw |
Rozróżnienie rezerw, biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów oraz zobowiązań warunkowych zapewnia prawidłowość:
a) ujęcia i prezentacji w bilansie rezerw oraz biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów,
b) ustalenia wyniku finansowego w rachunku zysków i strat,
c) ujawnienia zobowiązań warunkowych w informacji dodatkowej.
Wykorzystanie rezerw
Wykorzystanie rezerwy następuje w związku z powstaniem zobowiązania, na które była utworzona. Rezerwa może być wykorzystana wyłącznie zgodnie z celem, na jaki była pierwotnie utworzona. Dotyczy to również biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.
Zamiana rezerwy/biernego rozliczenia międzyokresowego kosztów w zobowiązanie, wobec przekształcenia się przewidywanego ryzyka wykonania przez jednostkę świadczeń, wynikających z ciążących na niej obowiązków w pewność, powoduje zmniejszenie rezerwy bądź biernego rozliczenia międzyokresowego kosztów i zwiększenie zobowiązań.
Rozwiązanie rezerw
Rozwiązanie części lub całości niewykorzystanej rezerwy w przypadku zmniejszenia lub ustania ryzyka uzasadniającego jej tworzenie, na dzień na który okazała się zbędna, polega na zmniejszeniu stanu rezerwy oraz zwiększeniu:
a) pozostałych przychodów operacyjnych – jeżeli rezerwa dotyczy pośrednio działalności operacyjnej,
b) przychodów finansowych – jeżeli rezerwa dotyczy operacji finansowych,
c) zysków nadzwyczajnych – jeżeli rezerwa dotyczy zdarzeń związanych z innym ryzykiem niż ogólne ryzyko prowadzenia działalności operacyjnej.
Niewykorzystanie w części lub całości biernego rozliczenia międzyokresowego kosztów w przypadku zmniejszenia lub ustania ryzyka uzasadniającego jego dokonanie polega na zmniejszeniu stanu biernego rozliczenia międzyokresowego kosztów oraz zmniejszeniu kosztów działalności operacyjnej (odpowiednio kosztu wytworzenia produktów, kosztów sprzedaży, kosztów ogólnego zarządu) poniesionych w okresie sprawozdawczym, w którym stwierdzono, że związane z tym rozliczeniem zobowiązanie jest mniejsze lub nie powstało.
Podstawa prawna:
- Art. 3 ust 1, art. 39 ust 2 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości;
- KSR 6 Rezerwy, rozliczenia międzyokresowe bierne i zobowiązania warunkowe.