Trzeba pamiętać, że wypłaty zasiłków macierzyńskich i chorobowych nie stanowią w firmie kosztów uzyskania przychodów. Przedmiotowe zagadnienie zostało uregulowane zasadniczo w art. 61 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Zgodnie z tym przepisem prawo do zasiłków chorobowego i macierzyńskiego oraz ich wysokość ustalają płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych. Płatnicy ci zobowiązani są również do dokonania wypłat tych zasiłków.
Natomiast w przypadku gdy płatnik składek na ubezpieczenie społeczne zatrudnia mniej niż 20 pracowników, obowiązek ustalenia prawa do zasiłków, wysokości zasiłków, a także ich wypłaty spoczywa na Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Obowiązek ustalenia prawa, wysokości oraz wypłaty zasiłków spoczywa również na ZUS, jeśli zatrudnienie określonego pracownika ustanie w czasie trwania uprawnienia do jednego z przedmiotowych zasiłków. W takim przypadku płatnik zaprzestaje wypłaty przedmiotowych świadczeń (nawet jeśli wciąż zatrudnia więcej niż 20 pracowników), a obowiązki te przejmuje ZUS.
Liczbę ubezpieczonych przez danego płatnika ustala się według stanu na dzień 30 listopada poprzedniego roku kalendarzowego, a w stosunku do płatników składek, którzy na ten dzień nie zgłaszali nikogo do ubezpieczenia chorobowego, według stanu na pierwszy miesiąc, w którym dokonali takiego zgłoszenia. Zakład Ubezpieczeń Społecznych kontynuuje po dniu 31 grudnia podjętą wcześniej wypłatę zasiłku, nawet jeżeli od dnia 1 stycznia płatnik składek staje się zobowiązany do wypłaty zasiłków, ze względu na przekroczenie progu zatrudnienia, tj. jeśli ilość zatrudnionych przez niego pracowników wzrosła powyżej 20.
O kwotę wypłaconych w danym miesiącu zasiłków płatnik zmniejsza swoje zobowiązanie wobec ZUS z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. Dzieje się tak dlatego, że zgodnie z filozofią systemu ubezpieczeń społecznych zasiłki chorobowy i macierzyński są finansowane przez ZUS, a nie przez płatnika składek. Ten ostatni wykonuje jedynie, na mocy powołanej wyżej ustawy, obowiązki ZUS, działając niejako w jego imieniu i na jego rzecz. Dlatego też wypłacane przez płatnika składek przedmiotowe zasiłki nie mogą stanowić u niego kosztów uzyskania przychodów - nie są to bowiem jego koszty, lecz koszty ZUS. Wypłaty rzeczonych zasiłków nie mają zatem charakteru kosztowego, lecz wyłącznie rozrachunkowy.
Schemat księgowań związanych z obowiązkiem wypłaty zasiłków przedstawia się następująco:
1. Obliczenie zasiłku (np. 1000 zł): strona Wn konta - Rozrachunki publicznoprawne, strona Ma konta - Rozrachunki z pracownikami.
2. Wypłata świadczenia (1000 zł - 19 proc. zaliczki na podatek dochodowy = 810 zł): strona Wn konta - Rozrachunki z pracownikami, strona Ma konta - Rachunek bieżący.
3. Obliczenie pozostałych składek ZUS finansowanych przez ubezpieczonych (np. 8000 zł): strona Wn konta - Rozrachunki z pracownikami, strona Ma konta - Rozrachunki publicznoprawne.
4. Obliczenie pozostałych składek ZUS finansowanych przez płatnika (np. 6870 zł): strona Wn konta - Koszty, strona Ma konta - Rozrachunki publicznoprawne.
5. Zapłacenie do ZUS należnych składek (8000 + 6870 - 1000 = 13 870 zł): strona Wn konta - Rozrachunki publicznoprawne, strona Ma konta - Rachunek bieżący.
(AP)