Firmy mogą korzystać z gruntów będących własnością Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego (czyli gmin, powiatów bądź województw) i ich związków na podstawie tzw. prawa wieczystego użytkowania.
Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego użytkowanie wieczyste ustanawia się na rzecz osoby fizycznej lub prawnej na okres 99 lat. W wyjątkowych sytuacjach, gdy cel gospodarczy użytkowania wieczystego nie wymaga oddania gruntu na tak długi okres, dopuszczalne jest oddanie gruntu na okres krótszy, jednak nie krócej niż na lat 40.
Warto pamiętać, że zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 15 ustawy o rachunkowości prawo wieczystego użytkowania gruntu zalicza się w księgach rachunkowych do środków trwałych. Podlega ono również amortyzacji. Należy jednak pamiętać, że takie postępowanie jest właściwe tylko dla celów rachunkowych. Ustawy podatkowe, które kwalifikują prawo wieczystego użytkowania gruntów do kategorii wartości niematerialnych i prawnych, nie przewidują jego amortyzacji.
Grunty, które są w użytkowaniu wieczystym spółki, nie stanowią jej majątku. Powinny więc być wykazywane w ewidencji pozabilansowej na koncie - Grunty użytkowane wieczyście. Natomiast w sprawozdaniu finansowym w części informacja dodatkowa należy zamieścić dane o ich wartości (nie są wykazywane w bilansie).
Do ksiąg rachunkowych środki trwałe wprowadza się w wartości początkowej równej cenie nabycia lub kosztowi wytworzenia. Wartością początkową prawa wieczystego użytkowania jest najczęściej pierwsza jednorazowa wpłata, która nie stanowi zwykłej opłaty rocznej.
Dodatkowe koszty związane z zakupem zwiększają cenę nabycia, która stanowić będzie wartość początkową tego składnika majątku. Wynika to z art. 28 ust. 2 ustawy o rachunkowości, zgodnie z którym ceną nabycia środka trwałego jest cena zakupu, obejmująca kwotę należną sprzedającemu, powiększona między innymi o koszty związane z zakupem i przystosowaniem do stanu zdatnego do używania.
W księgach rachunkowych wartość pierwszej opłaty oraz kosztów związanych z zakupem można zaewidencjonować następującym zapisem: strona Wn konta 010 - Środki trwałe (w analityce: Prawo wieczystego użytkowania gruntu) - wartość netto, strona Wn konta 225 - Rozliczenie VAT naliczonego - VAT naliczony podlegający odliczeniu, strona Ma konta 300 - Rozliczenie zakupu - wartość ogółem do zapłaty.
Z kolei wprowadzenie wartości gruntów do ewidencji pozabilansowej będzie odzwierciedlone zapisem jednostronnym: strona Wn konto 090 - Grunty użytkowane wieczyście.
NIEODPŁATNE OTRZYMANIE PRAWA WIECZYSTEGO UŻYTKOWANIA
Wprowadzone do ksiąg rachunkowych prawo wieczystego użytkowania gruntów uzyskane nieodpłatnie na podstawie decyzji administracyjnej ujmuje się drugostronnie w poz. B.IV.2 - Inne rozliczenia międzyokresowe jako rozliczenia długoterminowe. Wartość początkową tego prawa ustala się w wartości godziwej, za którą przyjmuje się w szczególności:
• wartość rynkową, jeśli jednostka dysponuje takimi informacjami,
• wartość wynikającą z relacji do wartości gruntu określonej w ostatnio otrzymanej przez jednostki decyzji, ustalającej opłatę roczną za użytkowanie wieczyste gruntów,
• wartość ustaloną przez rzeczoznawcę,
Sposób ustalenia wartości prawa opisuje się w dokumencie stanowiącym podstawę jego wprowadzenia do ksiąg,
Wynika to z komunikatu nr 19/DR/2002 Ministerstwa Finansów z 20 grudnia 2002 r. w sprawie prezentacji danych w sprawozdaniu finansowym za 2002 rok przez jednostki inne niż banki i zakłady ubezpieczeń (Dz.Urz. Min. Fin. z 2003 r. nr 1, poz. 2) (zachowuje on nadal aktualność).
Agnieszka Pokojska
agnieszka.pokojska@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 3 ust. 1 pkt 15 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.).