Ustalając zasady i terminy obiegu dokumentów księgowych, związanych z wnoszeniem i zwrotem sum depozytowych, kierownik jednostki samorządu terytorialnego powinien:
• wskazać dokumenty będące podstawą ujmowania w ewidencji księgowej operacji gospodarczych w zakresie wpłat, zwrotu oraz przekazania na rachunek budżetu jednostki samorządu terytorialnego sum depozytowych,
• wskazać osoby odpowiedzialne za sporządzenie tych dokumentów oraz za sprawdzenie ich prawidłowości pod względem merytorycznym, formalno-rachunkowym i za zatwierdzenie do wypłaty,
• ustalić terminy sporządzania i przekazywania do księgowości tych dokumentów - uwzględniające ustawowo wskazane terminy zwrotu poszczególnych sum depozytowych.
Przy ustalaniu w przepisach wewnętrznych powyższych zasad należy wziąć pod uwagę następujące okoliczności:
• wielkość jednostki, ilość poszczególnych operacji gospodarczych, podział pracy pomiędzy poszczególne komórki organizacyjne i stanowiska pracy,
• rozdział pomiędzy poszczególnych pracowników obowiązków w zakresie zatwierdzania, realizacji i ewidencji poszczególnych operacji gospodarczych,
• zachowanie zasady ekonomiki pracy (czasu i kosztów związanych z obsługą rozliczeń z tytułu sum depozytowych) - tj. tworzenia jak najmniejszej ilości dokumentów koniecznej do zapewnienia prawidłowego i terminowego rozliczania i ewidencjonowania operacji gospodarczych w zakresie sum depozytowych.
Przykładowe uregulowania dotyczące obiegu dokumentów związanych z sumami depozytowymi
Zaprezentowane zestawienie (patrz: tabela) przedstawia przykładowe uregulowania dotyczące obiegu dokumentów, mogące mieć zastosowanie w przyjmowaniu i rozliczaniu sum depozytowych, po uwzględnieniu specyfiki danej jednostki organizacyjnej.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Co oznacza „niezwłocznie”?
Określenie „niezwłocznie”, używane przez ustawodawcę w odniesieniu do ustalenia terminów zwrotu/rozliczenia sum depozytowych, zostało objaśnione w literaturze i orzecznictwie z zakresu prawa cywilnego. To, że dana czynność ma być wykonana niezwłocznie, oznacza wykonanie jej „bez zbędnej zwłoki”, w czasie, jaki jest potrzebny do dokonania danej czynności w normalnych warunkach, bez ociągania się czy celowego zaniechania podejmowania działań. W praktyce termin ten może oznaczać wykonanie czynności w tym samym dniu lub w ciągu od jednego do kilku dni. Zależeć to będzie od wielkości jednostki organizacyjnej i ustalonego w niej podziału pracy.
Na przykład w małej jednostce organizacyjnej, gdzie udziela się niewielu zamówień publicznych i w związku z tym jest niewiele operacji gospodarczych dotyczących wnoszenia i zwrotu wadiów i zabezpieczeń należytego wykonania umów, a udzielanie zamówień i ich realizacja nadzorowane są przez tego samego pracownika - zwrot wadium lub zabezpieczenia może nastąpić w ciągu 1-2 dni (czas konieczny do wystawienia odpowiedniego dokumentu, będącego podstawą zwrotu, sprawdzenia go pod względem merytorycznym, formalno-rachunkowym i zatwierdzenia do wypłaty oraz do sporządzenia polecenia przelewu i złożenia go w banku).
W dużych jednostkach, ze względu na dużą ilość operacji gospodarczych i podział poszczególnych etapów ich realizacji pomiędzy różne komórki organizacyjne (na przykład inny wydział/referat zajmuje się udzielaniem zamówień publicznych, a inny nadzoruje wykonanie umów o realizację zamówień), niezwłoczne wykonanie operacji rozliczenia i zwrotu wadium lub zabezpieczenia należytego wykonania umowy może zająć od 3 nawet do 10 dni.
Zapamiętaj!
O tym, co w praktyce danej jednostki będzie oznaczać termin „niezwłocznie” - decyduje kierownik tej jednostki, wskazując w przepisach wewnętrznych terminy sporządzania i przekazywania dokumentów do księgowości.
Przy ustalaniu tych terminów oprócz struktury organizacyjnej, podziału pracy pomiędzy poszczególne komórki organizacyjne oraz terminów wskazanych w przepisach ustawowych należy uwzględnić konieczność ujmowania operacji gospodarczych w księgach rachunkowych jednostki we właściwym okresie sprawozdawczym (miesiącu), zgodnie z przepisami art. 20 ust. 1 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości.
Obowiązek skontrolowania dokumentów dotyczących zwrotu sum depozytowych
Pracownicy, na których kierownik jednostki nałożył obowiązek skontrolowania dokumentów dotyczących zwrotu sum depozytowych pod względem merytorycznym i formalno-rachunkowym, odpowiadają za sprawdzenie, czy w dokumencie, będącym podstawą wypłaty z rachunku środków depozytowych lub podstawą przelewu środków z rachunku sum depozytowych na rachunek budżetu jednostki samorządu terytorialnego:
• została wskazana właściwa osoba, na rzecz której ma nastąpić zwrot depozytu,
• kwota podlegająca zwrotowi i termin zwrotu są zgodne z obowiązującymi przepisami ustawowymi i/lub umową,
• wystąpiły ustawowe przesłanki zwrotu depozytu, zatrzymania kwoty depozytu przez jednostkę samorządu terytorialnego bądź jej zarachowania na poczet należności jednostki samorządu terytorialnego.
Pracownicy zatwierdzający do wypłaty wymienione dokumenty, pomimo braku ich wcześniejszego skontrolowania pod względem merytorycznym i formalno-rachunkowym (w praktyce jednostek samorządu terytorialnego najczęściej kierownik jednostki lub jego zastępcy oraz skarbnik lub główny księgowy), powinni mieć świadomość, że w razie wystąpienia nieprawidłowości to oni będą bezpośrednio odpowiadać za ich powstanie.
Podstawa prawna
• Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540)