Najnowsza nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zmodyfikowała katalog zwolnień przedmiotowych. Jedna ze zmian dotyczy zwolnienia nie tylko stypendiów dla uczniów i studentów, których wysokość i zasady udzielania zostały określone w uchwale organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, ale też stypendiów dla uczniów i studentów przyznanych przez organizacje prowadzące działalność pożytku publicznego - wypłacanych na podstawie regulaminów zatwierdzonych przez organy statutowe, udostępnianych do publicznej wiadomości za pomocą Internetu, środków masowego przekazu lub wykładanych (wywieszanych) dla zainteresowanych w pomieszczeniach ogólnie dostępnych.
Według przepisów obowiązujących do końca 2010 r. stypendia korzystały ze zwolnienia z opodatkowania, jeśli ich kwota nie przekraczała miesięcznie 380 zł. Należy jednak podkreślić, że przekroczenie tego limitu zwolnienia nie miało miejsca, w przypadku gdy z powodu opóźnienia w przekazywaniu pieniędzy stypendysta otrzymał w jednym miesiącu „skumulowaną” wypłatę obejmującą zaległe kwoty, należne np. za kilka miesięcy. Istotne było jedynie określenie w umowie, że miesięczna kwota stypendium nie przekraczała 380 zł.
PRZYKŁAD
Stowarzyszenie ufundowało studentowi stypendium w kwocie 350 zł miesięcznie. Przez pierwsze dwa miesiące 2010 r. student otrzymywał je terminowo. Przez kolejne trzy miesiące wypłaty nie były realizowane. Student w kolejnym miesiącu otrzymał jednorazowo zaległą kwotę stypendium za ten okres. Wypłacona w taki sposób kwota stypendium w całości korzystała ze zwolnienia z opodatkowania. Miesięczna kwota stypendium nie przekracza bowiem miesięcznego limitu zwolnienia wynoszącego 380 zł.
Od 2011 r. dotychczasowy miesięczny limit stypendium został zastąpiony limitem rocznym, który wynosi 3800 zł. Jeśli więc kwota wypłaconego stypendium w skali roku nie przekroczy 3800 zł, to w całości będzie ona korzystać ze zwolnienia z opodatkowania - niezależnie od wysokości kwot przyznanych w poszczególnych miesiącach.
PRZYKŁAD
Fundacja wypłaca dwóm uczniom stypendia. W 2010 r. stypendium jednemu z uczniów wypłacane było w kwocie 350 zł miesięcznie przez osiem miesięcy. Kwota stypendium dla drugiego z nich wynosiła 580 zł, a wypłacano je przez sześć miesięcy. Ponieważ wysokość kwoty wypłacanej pierwszemu z uczniów nie przekraczała miesięcznie limitu zwolnienia, fundacja nie potrącała zaliczek na podatek. Natomiast opodatkowywała nadwyżkę ponad limit zwolnienia (tj. kwotę 200 zł) z tytułu wypłat dokonywanych na rzecz drugiego ucznia. W 2011 r. pierwszemu z uczniów kwota stypendium będzie wypłacona jednorazowo, natomiast drugiemu będzie wypłacana co dwa miesiące. Obaj uczniowie będą mogli skorzystać ze zwolnienia z opodatkowania całości wypłaconych im kwot stypendiów, ze względu na nieprzekroczenie kwoty rocznego limitu tego zwolnienia.
Taka konstrukcja zwolnienia pozwala na dokonywanie wypłat w znacznie bardziej elastyczny sposób. Organizacje będą mogły bowiem samodzielnie ustalać wysokość jednostkowych wypłat (np. w miarę posiadanych na ten cel środków). Nie będą musiały sprawdzać przy każdej wypłacie, czy został przekroczony limit zwolnienia, co dotychczas skutkowało obowiązkiem pobrania zaliczki na podatek dochodowy od nadwyżki. Obecnie trzeba będzie jedynie monitorować, czy suma kwot wypłaconych jednej osobie nie przekroczyła limitu rocznego.
PRZYKŁAD
Fundacja przyznała w 2011 r. stypendia kilku studentom. Roczna kwota stypendium dla jednej osoby wynosi 3700 zł. Niezależnie od sposobu wypłaty (jednorazowo czy w ratach) fundacja nie będzie musiała pobierać zaliczek na podatek dochodowy od wypłaconych kwot. Fundacja ufundowała też jednemu ze studentów roczne stypendium, które ma być wypłacane w kwocie 800 zł miesięcznie. W tym przypadku fundacja będzie musiała ustalić moment, w którym nastąpi przekroczenie rocznego limitu zwolnienia i po jego przekroczeniu od kolejnych wypłat pobierać zaliczki na podatek dochodowy.
Zamiana limitu miesięcznego na roczny w znowelizowanych przepisach ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: updof) byłaby niekorzystna wtedy, gdyby stypendium w kwocie nieprzekraczającej obowiązującego do końca 2010 r. miesięcznego zwolnienia było wypłacane również za miesiące wakacyjne (czyli przez pełne 12 miesięcy). W takim przypadku „strata” wynosi 760 zł, bo o taką właśnie kwotę zmalał wprowadzony od 2011 r. roczny limit w stosunku do dotychczasowego limitu miesięcznego - po „przeliczeniu” go na rok.
PRZYKŁAD
Stowarzyszenie wypłaca uczniowi stypendium w kwocie 380 zł miesięcznie. W 2010 r. było ono wypłacane przez pełne 12 miesięcy. Ponieważ kwota stypendium nie przekraczała miesięcznego limitu zwolnienia, stowarzyszenie nie potrącało zaliczek na podatek od tych kwot. Na tych samych warunkach stypendium zostało przyznane również w 2011 r. Jednak kwota stypendium w „przeliczeniu” za 12 miesięcy przekroczy roczny limit zwolnienia o 760 zł. Stowarzyszenie będzie musiało więc monitorować wysokość wypłacanych kwot w celu ustalenia momentu przekroczenia limitu zwolnienia. Od nadwyżki będzie zobowiązane potrącić zaliczkę na podatek dochodowy.
Od 2011 r., wskutek nowelizacji, został również zniesiony warunek polegający na uzależnieniu zastosowania przez płatnika powyższego zwolnienia od złożenia przez stypendystę przed pierwszą wypłatą oświadczenia według ustalonego wzoru, że nie uzyskuje on równocześnie innych dochodów podlegających opodatkowaniu (z wyjątkiem renty rodzinnej oraz dochodów określonych w art. 29-30b i art. 30e updof). Przepis ten do końca 2010 r. dawał płatnikowi podstawę do opodatkowania w trakcie roku wypłacanego świadczenia tylko z powodu niedopełnienia przez stypendystę formalnego obowiązku złożenia oświadczenia określonej treści w wyznaczonym przepisami terminie. Pobrane przez płatnika zaliczki i tak najczęściej były zwracane stypendyście w formie nadpłaty. Miało to jednak miejsce dopiero po złożeniu zeznania rocznego. Zniesienie wymogu składania oświadczenia jest więc korzystne, gdyż zwalnia płatnika z konieczności zbierania tych dokumentów w celu zastosowania zwolnienia, a beneficjentowi pozwala otrzymać całą należną mu kwotę stypendium bez zagrożenia pomniejszaniem jej o zaliczki tylko z powodu niedopełnienia formalności wobec płatnika w określonym terminie.
Anna Welsyng
Podstawy prawne:
- ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 226, poz. 1478
- ustawa z 25 listopada 2010 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - Dz.U. Nr 226, poz. 1478