RADA
Wybór roku obrotowego powinien znaleźć się w dokumentacji zasad (polityki) rachunkowości. Decyzja taka może mieć znaczący wpływ na wynik finansowy. Głównym skutkiem będzie odroczenie zapłaty podatku dochodowego i możliwość reinwestowania zaoszczędzonych w ten sposób środków.
uzasadnienie
W wielu swoich zapisach ustawa o rachunkowości daje jednostce prawo wyboru stosowanych zasad. W niektórych sytuacjach decyzja dotycząca przyjęcia tych, a nie innych zasad rzutuje na wynik finansowy jednostki. Wiele jednostek nie korzysta jednak z możliwości kształtowania swojego sprawozdania finansowego, a tym samym wyniku finansowego.
Przypomnijmy tylko, że ustawa o rachunkowości (art. 10) wskazuje, iż jednostka powinna posiadać dokumentację opisującą w języku polskim przyjęte przez nią zasady (politykę) rachunkowości, w szczególności dotyczące:
l okeślenia roku obrotowego i wchodzących w jego skład okresów sprawozdawczych,
l metod wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego,
l sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych,
l systemu służącego ochronie danych i ich zbiorów, w tym dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych i innych dokumentów stanowiących podstawę dokonanych w nich zapisów.
Już pierwszy wymieniony punkt daje duże możliwości wpływania przez kierownictwo firmy na wynik finansowy. Charakterystyczne jest jednak to, że wiele firm rozważa możliwość zmiany swojego roku obrotowego, jednak w rzeczywistości stosunkowo rzadko się na ten ruch decydują. Oczywiście jak większość rozwiązań również i to nie cechuje się samymi zaletami. Negatywnym aspektem zmiany roku obrotowego jest konieczność przestawienia administracji i służb finansowych na nowy cykl roczny oraz nowe zasady budżetowania, uwzględniające zmodyfikowane strumienie pieniężne. Kolejnym kłopotem dla firm jest konieczność modyfikacji systemów komputerowych.
Wskazane elementy negatywne mają jednak skutek jednorazowy i występują w początkowej fazie przejścia na nowy rok obrotowy. Z tego powodu nie powinny przesłaniać trwałych efektów finansowych, którym może być przede wszystkim podniesienie efektywności podatkowej poprzez odłożenie w czasie zapłaty podatku dochodowego.
Dla porządku przypomnijmy, że rokiem obrotowym jest rok kalendarzowy lub inny okres trwający 12 kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych, stosowany również do celów podatkowych (art. 3 ust. 1 pkt 9 ustawy o rachunkowości). Zmiana roku obrotowego spowoduje zatem zmianę okresu rozliczeniowego do celów podatkowych, a także konieczność zmian w dokumentach organizacyjnych (umowie, statucie).
Przykład
Spółka Kalbornia jest producentem odzieży damskiej. Zdecydowaną większość produkcji spółki stanowią kolekcje wiosenne i letnie. Najwyższy dochód na sprzedaży swoich kolekcji spółka osiąga w miesiącach styczeń-lipiec. Do tej pory jej rok obrotowy i podatkowy był zgodny z rokiem kalendarzowym. Spróbujmy ocenić skutki finansowe związane z przejściem spółki na rok podatkowy i bilansowy obejmujący okres od sierpnia do lipca.
Dochody spółki w poszczególnych miesiącach kształtowały się w sposób następujący (dane w tys. zł):
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Nie wdając się w szczegółowe wyliczenia, łatwo zauważyć, że zmiana roku obrotowego (podatkowego) doprowadzi do tego, że przez pierwsze sześć miesięcy nowego roku obrotowego (od sierpnia do stycznia włącznie - dopiero w deklaracji podatkowej za luty spółka wykaże dochód do opodatkowania) spółka nie zapłaci podatku dochodowego. Przed zmianą roku obrotowego podatek uiszczony byłby już w pierwszym miesiącu roku obrotowego i płacony byłby przez kolejnych siedem miesięcy (do lipca włącznie).
Przykład pokazuje, że zmiana roku obrotowego spowodowała odłożenie w czasie obciążenia podatkowego. Jednostka może reinwestować zaoszczędzony podatek, osiągając dodatkowe przychody. Co prawda zmiana roku obrotowego (podatkowego) nie ma wpływu na wynik działalności operacyjnej, ale spowoduje zwiększenie przychodów z działalności finansowej. Dodatkowe przychody będą osiągane za okres od osiągnięcia dochodu do momentu zapłacenia podatku od tego dochodu. W tym przypadku będzie to okres około pół roku.
Jak widać, dla wyniku finansowego prezentowanego w sprawozdaniu finansowym ważne znaczenie może mieć wybór określonych zasad (polityki) rachunkowości. Wskazana w przykładzie spółka osiągnęła dochód w jednym półroczu, a w drugim ponosiła stratę. W rzeczywistości wynik finansowy w poszczególnych miesiącach może kształtować się w sposób bardziej skokowy (zmienny). Dlatego przed podjęciem decyzji należy przeprowadzić dokładną symulację. Warto zadać sobie ten trud, ponieważ korzyści z tego tytułu mogą sięgnąć nawet kilkunastu procent wartości wyniku finansowego netto.
Zmiana roku obrotowego jest tylko jedną z możliwości kształtowania sprawozdania finansowego poprzez wybór odpowiednich zasad (polityki) rachunkowości. W kolejnych opracowaniach przedstawimy możliwe skutki innych zmian w tym zakresie.
l art. 3 i 10 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540
Aleksander Szostak
specjalista z zakresu rachunkowości i audytu, pracownik międzynarodowej firmy audytorskiej