Zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym przedstawia dane o zmianach (i przyczynach tych zmian) w poszczególnych składnikach kapitału (funduszu) własnego. Zmiany, jakie nastąpiły w kapitale własnym w danym okresie sprawozdawczym, mają istotne znaczenie dla użytkowników sprawozdania finansowego. Odzwierciedlają wzrost lub spadek wartości aktywów netto. Zestawienie to przedstawia także dane o kosztach i przychodach, które zostały bezpośrednio odniesione na kapitał (fundusz) własny, z pominięciem rachunku zysków i strat. Konstrukcja tego zestawienia prezentuje poszczególne rodzaje kapitałów własnych, począwszy od bilansu otwarcia, poprzez zwiększenia i zmniejszenia według określonych tytułów, aż do bilansu zamknięcia. Zestawienie prezentuje też wartość kapitału (funduszu) własnego na początek okresu (BO), kapitału (funduszu) własnego na koniec okresu (BZ) oraz informacje o wielkości kapitału (funduszu) własnego po uwzględnieniu proponowanego podziału zysku albo pokrycia straty.
Sporządzenie zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym następuje na podstawie danych wynikających z zapisów na kontach oraz sald na początek i koniec okresu sprawozdawczego.
W tabeli 1 scharakteryzowano poszczególne pozycje zestawienia.
Tabela 1. Charakterystyka pozycji zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Przykład
W księgach rachunkowych firmy METRONEX Sp. z o.o. na dzień 1 stycznia 2006 r. (BO) wykazano następujące stany początkowe kont kapitału własnego:
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
W roku 2006 dokonano następujących operacji gospodarczych dotyczących kapitału własnego:
1. W marcu sprostowano błąd ujawniony w trakcie kontroli rozliczenia podatkowego za rok 2004. Stwierdzono, że wartość prac modernizacyjnych w hali produkcyjnej na kwotę 321 000 zł błędnie zaksięgowano w koszty remontów na konto „usługi obce”. Z tego tytułu nastąpiło istotne zaniżenie wyniku finansowego roku 2004. Wartość zaniżenia należy ująć jako „błąd podstawowy”.
2. W kwietniu zlikwidowano starą linię produkcyjną, która na 1 stycznia 1995 r. podlegała aktualizacji wyceny. Skutki aktualizacji wyceny były następujące: zwiększenie wartości początkowej o 29 400 zł oraz zwiększenie umorzenia o 6200 zł. Różnicę (23 200 zł) należy odnieść z konta „kapitał z aktualizacji wyceny” na konto „Kapitał zapasowy”.
3. W lipcu przeksięgowano zysk z roku 2005 oraz dokonano jego podziału. Zysk w kwocie 127 600 zł podzielono w następujący sposób:
a) kwota na zwiększenie udziałów - 23 000 zł, z tego: 20 000 zł na kapitał udziałowy, 3000 zł na zryczałtowane opodatkowanie (15%),
b) kwota na kapitał zapasowy - 28 000 zł,
c) kwota na kapitał rezerwowy - 20 000 zł,
d) kwota na wypłatę dywidendy udziałowcom - 40 000 zł,
e) kwota na nagrody dla pracowników - 16 600 zł.
4. W grudniu wypłacono zaliczkę na poczet zysku roku bieżącego w kwocie 20 000 zł, w tym: 17 000 zł - wartość otrzymana przez udziałowców, oraz 3000 zł - podatek dochodowy.
Ponadto na konto 860 „Wynik finansowy 2006 r.” przeksięgowano przychody, koszty, wyniki nadzwyczajne. W efekcie saldo końcowe tego konta wyniosło 123 840 zł.
Na podstawie przedstawionych danych sporządzono zestawienie zmian w kapitale własnym, podając dane za rok bieżący.
Opisane operacje zostały ujęte na następujących kontach:
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Zestawienie zmian w kapitale własnym firmy METRONEX Sp. z o.o. na dzień 31 grudnia 2006 r.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Należy zwrócić uwagę, że między zestawieniem zmian w kapitale (funduszu) własnym a kapitałami własnymi wykazanymi w bilansie muszą zachodzić następujące zgodności:
l stan kapitału własnego na początek okresu (BO) musi być zgodny ze stanem zaprezentowanym w pasywach bilansu na początek okresu (BO),
l stan kapitału własnego (BO) powiększony o sumę wszystkich zwiększeń i pomniejszony o sumę wszystkich zmniejszeń poszczególnych kapitałów musi się równać kapitałowi na koniec okresu wykazanemu w pasywach bilansu (BZ).
UWAGA!
W celu sprawdzenia poprawności sporządzenia zestawienia zmian w kapitale własnym należy porównać wartości poszczególnych pozycji kapitałów własnych w zestawieniu z wartościami kapitałów przedstawionych w części A pasywów bilansu (tabela 2).
Tabela 2. Część A bilansu firmy METRONEX Sp. z o.o.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Mariusz Dudek
ekspert w zakresie księgowości, audytor wewnętrzny