Przed sporządzeniem sprawozdania finansowego, kierownik jednostki zobowiązany jest dokonać oceny zdolności jednostki do kontynuacji prowadzenia działalności. Ta ocena jest istotna przede wszystkim ze względu na właściwy sposób wyceny aktywów.
Ocena kontynuacji działalności
Zasadniczo przyjmuje się, że jednostka będzie kontynuowała działalność w przewidywalnej przyszłości w niezmniejszonym znacząco zakresie, bez zagrożenia likwidacją lub upadłością. Gdy przyjęcie takiego założenia jest uzasadnione, aktywa i zobowiązania są ujmowane w księgach rachunkowych i sprawozdaniu finansowym z założeniem, że jednostka będzie w stanie osiągnąć korzyści ekonomiczne z aktywów oraz wypełnić zobowiązania w normalnym toku działalności. Ich wycena przeprowadzana jest zgodnie z zasadami ogólnymi.
W przypadku, gdy założenie o kontynuacji działalności nie jest uzasadnione, w sprawozdaniu finansowym sporządzonym na pierwszy dzień bilansowy w takiej sytuacji, jak i w każdym kolejnym sprawozdaniu sporządzonym, o ile taki stan się utrzymuje:
- wycena aktywów jednostki następuje po cenach sprzedaży netto możliwych do uzyskania, nie wyższych od cen ich nabycia albo kosztów wytworzenia, pomniejszonych o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także odpisy z tytułu trwałej utraty wartości,
- tworzona jest rezerwa na przewidywane dodatkowe koszty i straty spowodowane zaniechaniem lub utratą zdolności do kontynuowania działalności,
- dokonywane są zmiany dotychczasowych osądów i szacunków, tj. przyjętych okresów amortyzacji oraz wartości końcowych aktywów trwałych lub klasyfikacji zobowiązań finansowych na długoterminowe, krótkoterminowe tak, aby ich wycena czy prezentacja odzwierciedliły wszelkie zdarzenia i okoliczności uwzględniające sytuację braku kontynuowania działalności.
Różnica powstała w wyniku wyceny oraz utworzenia rezerwy wpływa na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny.
Wskazówki z KSR nr 14
Wskazówki dotyczące identyfikowania sytuacji, w których przyjęcie założenia kontynuacji działalności nie jest zasadne, można odnaleźć w KSR nr 14 „Kontynuacja działalności oraz rachunkowość jednostek przy braku kontynuowania działalności”.
Podsumowując, można stwierdzić, że podstawą do sporządzenia rocznego sprawozdania finansowego stanowią aktywa i pasywa, które zostały zweryfikowane w wyniku inwentaryzacji oraz odpowiednio wycenione, uwzględniając odpisy aktualizujące. W przypadku wykazywania przychodów i kosztów w rachunku wyników, ważne jest przestrzeganie zasady memoriału, ograniczając prezentację do przychodów i kosztów związanych z konkretnym rokiem. Ponadto, zasada współmierności nakazuje uwzględnianie przychodów i związanych z nimi kosztów, a także klasyfikowanie ich do aktywów lub pasywów w danym okresie sprawozdawczym. Dotyczy to również kosztów i przychodów, które odnoszą się do przyszłych okresów lub które jeszcze nie zostały poniesione.
Należy przy tym podkreślić, że w niektórych przypadkach może się zdarzyć, że istnieją poważne ryzyka do ewentualnej kontynuacji działalności. Nie jest to jeszcze ocena braku kontynuacji działalności, co wymaga dokonania określonych czynności przy sporządzeniu sprawozdania finansowego. Nie mniej jednak należy we wprowadzeniu zaznaczyć, czy istnieje ryzyko braku kontynuacji działalności i podać uzasadnienie.
Podstawa prawna: art. 19, art. 36 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości.