Środki trwałe, z których korzystają firmy prowadzące działalność gospodarczą, to rzeczowe aktywa trwałe, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok. Muszą być one kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. To główne warunki zaliczenia danego składnika majątku do kategorii środków trwałych. Oznacza to np., że jeżeli zakupiona przez jednostkę maszyna produkcyjna będzie wymagała montażu, powinna ona zostać ujawniona na koncie - Środki trwałe w budowie. Na konto - Środki trwałe może zostać przeniesiona dopiero w momencie, gdy jednostka przyjmie ją do użytku. Podobnie będzie w przypadku awarii lub zniszczenia środka trwałego. Nieużywany składnik majątku nie może widnieć w ewidencji środków trwałych.
W przypadku gdy środek trwały nie jest dłużej zdatny do użytku i nie może zostać naprawiony, należy go zlikwidować.
Postawienie środka trwałego w stan likwidacji powinno być potwierdzone dokumentem LT. Jeżeli nie został on umorzony w całości, ewidencja usunięcia składnika majątku z ksiąg rachunkowych może przebiegać w następujący sposób:
1. Wyksięgowanie w wartości dotychczasowego umorzenia: strona Wn konta 050 - Umorzenie środków trwałych, strona Ma konta 010 - Środki trwałe.
2. Wyksięgowanie w wartości nieumorzonej: strona Wn konta 566 - Pozostałe koszty operacyjne, strona Ma konta 010 - Środki trwałe.
Należy jednak pamiętać, że w przypadku gdy likwidacja jest skutkiem zdarzeń losowych, to część nieumorzona obciąża konto 775 - Straty nadzwyczajne.
Postawione w stan likwidacji środki trwałe do czasu fizycznego przeprowadzenia tego procesu ujmuje się na koncie pozabilansowym. Oznacza to, że w dacie wyksięgowania składnika majątku z konta - 010 Środki trwałe należy go ujawnić w wartości początkowej po stronie Wn konta - Środki trwałe w likwidacji. Ostatecznie zlikwidowany środek trwały wyksięgowuje się zapisem: strona Ma konta - Środki trwałe w likwidacji.
Środek trwały należy usunąć z ewidencji księgowej także w sytuacji, gdy spółka zdecyduje się na jego sprzedaż. W takim przypadku ewidencja księgowa może przebiegać w następujący sposób:
1. Wystawienie faktury za sprzedany środek trwały: strona Wn konta 240 - Inne rozrachunki, Ma konto 760 - Pozostałe przychody operacyjne (w wartości netto) i Ma konto 224 - VAT należny - wartość VAT należnego.
2. Wpływ środków za sprzedany środek trwały na rachunek bankowy: strona Wn konta 130 - Rachunek bankowy, strona Ma konta 240 - Inne rozrachunki.
3. Wyksięgowanie środka trwałego: strona Wn konta 050 - Umorzenie środków trwałych - do wysokości dotychczasowego umorzenia, strona Wn konta 766 - Pozostałe koszty operacyjne - w wysokości nieumorzonej, strona Ma konta 010 - Środki trwałe.
Należy zwrócić uwagę, że firma będzie musiała wyksięgować środek trwały również wtedy, gdy zostanie on przekazany w formie aportu lub darowizny.
NIEUMORZONY ŚRODEK TRWAŁY
W księgach rachunkowych środki trwałe podlegają amortyzacji. W odróżnieniu od zasad amortyzacji podatkowej, którą rozpoczyna się w miesiącu następującym po miesiącu, w którym środek trwały wprowadzono do ewidencji, prawo bilansowe zezwala na rozpoczęcie dokonywania odpisów już w miesiącu, w którym środek trwały został przyjęty do używania. Stawka i okres amortyzacji w księgach rachunkowych uzależniony jest przede wszystkim od okresu ekonomicznej użyteczności danego środka trwałego. Przy likwidacji środka trwałego wartość nieumorzoną księguje się jako pozostałe koszty operacyjne.
AGNIESZKA POKOJSKA
agnieszka.pokojska@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 3. ust.1 pkt 15 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.).