Po pierwsze, ubezpieczyciel musi obecnie informować ubezpieczonego o zbliżającym się terminie automatycznego odnowienia polisy. Po drugie, chwilą wypowiedzenia lub odstąpienia od umowy ubezpieczenia obowiązkowego OC stała się data nadania listu na poczcie (poprzednio była to data dotarcia listu do ubezpieczyciela). Ponadto właściciel pojazdu obciążonego składkami z dwóch (lub więcej) polis będzie mógł wypowiedzieć taką umowę, jeżeli jedna z tych umów została zawarta automatycznie (możliwość wypowiedzenia nie będzie już ograniczona żadnym terminem).
Do sytuacji podwójnego ubezpieczenia dochodziło najczęściej w efekcie:
• niewypowiedzenia w odpowiednim terminie umowy (polisa ulegała wtedy wbrew woli ubezpieczonego automatycznemu odnowieniu na następny okres) i jednoczesnego nabycia innej polisy OC (art. 28 ustawy o OC),
• niewypowiedzenia przez nabywcę samochodu przed upływem 30 dni od dnia nabycia polisy OC zakupionej przez poprzedniego właściciela i jednoczesnego nabycia innej polisy OC.
Kłopoty z wypowiedzeniem umowy
Zjawisko podwójnego ubezpieczenia było wynikiem stosowania art. 28 ustawy o OC. Przepis ten zakłada automatyczne odnawianie ważności polisy OC. Odbywa się to w ten sposób, że jeżeli posiadacz pojazdu mechanicznego nie później niż na jeden dzień przed upływem okresu 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta, nie powiadomi na piśmie zakładu ubezpieczeń o jej wypowiedzeniu, uważa się, że została zawarta następna umowa na kolejne 12 miesięcy. W przypadku gdy właściciel samochodu chce zawrzeć umowę z innym ubezpieczycielem, musi powiadomić o tym dotychczasowy zakład ubezpieczeń w dniu poprzedzającym upływ okresu ubezpieczenia poprzez złożenie wypowiedzenia. Jeżeli tego nie zrobi i jednocześnie dojdzie do zawarcia umowy z innym zakładem ubezpieczeń, powstaje sytuacja podwójnego ubezpieczenia. W konsekwencji trzeba opłacać podwójną składkę. Ponadto przed nowelizacją ubezpieczyciele za datę wypowiedzenia uznawali datę dotarcia listu z wypowiedzeniem. Ponieważ często właściciele samochodów wysyłali listy z wypowiedzeniem w ostatniej chwili, wypowiedzenia były uznawane za bezskuteczne i następowało automatyczne odnowienie niechcianej polisy OC.
Kłopoty nabywców samochodów
Kłopoty nabywców samochodów wynikały ze stosowania art. 31 ustawy o OC. Podobnie jak art. 28 ustawy o OC przepis ten zakładał zasadę kontynuacji dotychczasowego ubezpieczenia. Przed nowelizacją ubezpieczony miał jedynie krótki okres na wypowiedzenie umowy, którą przejął wraz z samochodem. Artykuł 31 ustawy o OC stanowił, że w razie zbycia pojazdu mechanicznego, którego posiadacz zawarł umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, na nabywcę pojazdu przechodzą prawa i obowiązki zbywcy wynikające z tej umowy. Umowa ubezpieczenia ulegała rozwiązaniu z upływem okresu, na który została zawarta, chyba że nabywca wypowiedział ją przed upływem 30 dni od dnia nabycia pojazdu mechanicznego. W przypadku wypowiedzenia umowy rozwiązywała się ona z upływem 30 dni następujących po dniu nabycia pojazdu mechanicznego.
Takie regulacje oznaczały, że nabywca samochodu miał prawo wypowiedzieć umowę OC tylko w ściśle określonym przez ustawę okresie. Jeżeli tego nie zrobił, pierwotna umowa obowiązywała w dalszym ciągu. Nieświadomi tej zasady nabywcy samochodów zawierali na swoje imię i nazwisko drugą umowę OC i w konsekwencji byli zobowiązani opłacać składki z obu umów OC bez możliwości wypowiedzenia jednej z nich. W praktyce ubezpieczyciele uważali bowiem, że sytuacja, w której nabywca samochodu posiadał dwie polisy OC, nie była podstawą do wypowiedzenia jednej z tych umów. Powoływali się przy tym na art. 33 ustawy o OC, który zawierał zamknięty katalog sytuacji, kiedy umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych mogła ulec rozwiązaniu (przepis ten nie wymieniał sytuacji posiadania dwóch polis jako podstawy rozwiązania umowy ubezpieczenia OC).
Wypowiadanie umów OC - zmiany od 11 lutego 2012 r.
Ustawodawca nie zmienił art. 28 ust. 1 ustawy o OC. W dalszym ciągu umowa OC, która nie została wypowiedziana, jest automatycznie odnawiana na kolejny okres. Po nowelizacji w odniesieniu do uregulowanych w ustawie ubezpieczeń obowiązkowych (OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, OC rolników i ubezpieczeń budynków rolniczych) wprowadzono jednak zasadę, iż w przypadku nadania oświadczenia o wypowiedzeniu umowy ww. ubezpieczenia obowiązkowego drogą pocztową za datę jego złożenia uważa się datę stempla pocztowego (nowy art. 18 ust. 3 ustawy o OC). Wypowiedzenie nie musi więc dotrzeć do ubezpieczyciela przed terminem automatycznego odnowienia polisy. Wystarczy, że w tym terminie list z wypowiedzeniem trafi na pocztę (ważne, aby była to placówka operatora publicznego, czyli placówka Poczty Polskiej).
Więcej na ten temat znajdziesz w Internetowym Serwisie Księgowego w artykule Od 11 lutego 2012 r. kupujący samochód nie będzie musiał płacić podwójnych polis OC
• art. 18, 28, 28a, 31 ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych - Dz.U. Nr 124, poz. 1152; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 205, poz. 1210
Tomasz Król
konsultant podatkowy