Surowe kary za nielegalne zatrudnianie cudzoziemców bez ważnego prawa pobytu w Polsce oraz odpowiedzialność wykonawców i podwykonawców zatrudniających nielegalnie cudzoziemców w Polsce przewidują przepisy ustawy o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Nowelizacja wchodzi w życie 21 lipca 2012 r.
Nowe emerytury - praktyczny przewodnik >>
Uchwalenie omawianej ustawy jest związane z koniecznością dostosowania polskich przepisów do wymagań dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z 18 czerwca 2009 r. (2009/52/WE) przewidującej minimalne normy w odniesieniu do kar i środków stosowanych wobec pracodawców zatrudniających nielegalnie przebywających obywateli krajów trzecich (Dz.Urz. UE L 168 z 30 czerwca 2009 r., s. 24-32). Nowelizacji nie stosujemy do:
1) obywateli państwa członkowskiego Unii Europejskiej,
2) obywateli państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym,
3) obywateli Konfederacji Szwajcarskiej,
4) członków rodziny cudzoziemców, o których mowa w pkt 1-3, który do nich dołącza lub z nimi przebywa.
Obowiązek przechowywania ważnego dokumentu pobytu cudzoziemca w Polsce
Ustawa o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (dalej ustawa) nakłada na podmioty, które powierzają wykonywanie pracy cudzoziemcom, obowiązek domagania się okazania ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Polski (art. 2 ustawy). Jednocześnie pracodawca ma obowiązek przechowywania kopii wyżej wymienionego dokumentu przez cały okres wykonywania pracy przez cudzoziemca.
Domniemanie istnienia stosunku pracy
Omawiana ustawa przyznaje zatrudnionym w Polsce cudzoziemcom wiele uprawnień, które będą miały wpływ także na finanse zatrudniających ich pracodawców. Zatrudnieni cudzoziemcy uzyskali roszczenie o wypłatę zaległego wynagrodzenia i świadczeń związanych z tym wynagrodzeniem. W przypadku powierzenia cudzoziemcowi pracy na podstawie stosunku pracy nowe przepisy przewidują domniemanie istnienia stosunku pracy przez okres 3 miesięcy na wypadek konieczności wypłaty zaległego wynagrodzenia (art. 4 ust. 2 ustawy). Jednocześnie zarówno pracodawca, jak i cudzoziemiec mogą starać się udowodnić, że okres zatrudnienia był krótszy lub dłuższy.
Przykład
Pracodawca zatrudnił cudzoziemca na podstawie umowy o pracę na czas określony 6 miesięcy. Pracownik pracował faktycznie tylko 2 miesiące i został zwolniony. W razie sporu o prawo do wynagrodzenia, jeżeli pracodawca udowodni przed sądem, że cudzoziemiec pracował faktycznie tylko przez okres 2 miesięcy, otrzyma on wynagrodzenie za 2 miesiące.
Jeżeli pracodawca zatrudni cudzoziemca na podstawie innej umowy niż umowa o pracę, to zgodnie z omawianą ustawą przyjmuje się domniemanie uzgodnienia między pracodawcą a cudzoziemcem wynagrodzenia w kwocie 3-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę. Również w tym przypadku zarówno pracownik, jak i pracodawca mogą starać się udowodnić, że umówiono się na inną wysokość wynagrodzenia. Przepisy ustawy ustanawiają bowiem minimalne zasady ochrony dla cudzoziemców.
Zmiany w ochronie przedemerytalnej - poradnik pracodawcy >>
Przykład
Cudzoziemcowi zostało powierzone wykonywanie pracy na umowę zlecenia w formie ustnej. Nie zostały mu potwierdzone warunki pracy i płacy na piśmie. W razie sporu przed sądem, jeżeli zleceniodawca udowodni, że cudzoziemiec umówił się z nim np. na wynagrodzenie miesięczne w kwocie 3,5 tys. zł, to takie wynagrodzenie zostanie mu zasądzone przez sąd za każdy miesiąc pracy.
Podmiot, który powierza wykonywanie pracy cudzoziemcowi przebywającemu bez ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Polski, będzie miał obowiązek pokryć koszty związane z przesłaniem cudzoziemcowi zaległych należności do państwa, do którego cudzoziemiec powrócił lub został wydalony.
WAŻNE!
Jeżeli podmiot zatrudni cudzoziemca na podstawie innej umowy niż umowa o pracę, przy dochodzeniu zaległego wynagrodzenia i innych świadczeń obowiązuje domniemanie uzgodnienia wynagrodzenia w kwocie 3-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Odpowiedzialność podwykonawców i wykonawców
Często się zdarza, że to podwykonawca powierza wykonywanie pracy cudzoziemcowi, który nie ma ważnego dokumentu uprawniającego do przebywania w Polsce, a następnie ten podwykonawca staje się niewypłacalny. W takim przypadku omawiana ustawa zabezpiecza interesy zatrudnionych cudzoziemców w taki sposób, że jeżeli podwykonawca wykonawcy jest niewypłacalny w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, a egzekucja przeciw niemu okaże się bezskuteczna lub przemawia za tym szczególnie ważny interes cudzoziemca, to wykonawca ma obowiązek:
- wypłacić cudzoziemcowi zasądzone zaległe wynagrodzenie i związane z nim świadczenia,
- pokryć koszty związane z przesłaniem cudzoziemcowi zaległych należności do państwa, do którego cudzoziemiec powrócił lub został wydalony,
- ponieść koszty wydalenia cudzoziemca.
Więcej na ten temat w Monitorze Prawa Pracy i Ubezpieczeń. Zamów w sklepie INFOR >>