W wielu przypadkach niezależność jest podstawą profesjonalnego wykonania czynności zawodowych. Tak właśnie jest u biegłych rewidentów czy audytorów wewnętrznych, gdzie niezależność wymagana jest przepisami ustawowymi. Warto więc zauważyć, że również kodeks zawodowej etyki w rachunkowości, wydany i zalecany przez Stowarzyszenie Księgowych w Polsce (SKwP), wymaga zachowania niezależności przez osoby zajmujące się rachunkowością.
Rafał Wawrowski, sekretarz Komisji Etyki w SKwP, wyjaśnia, że niezależność, zgodnie z kodeksem, to umiejętność wyrażania swojej opinii przez osoby zajmujące się rachunkowością w sprawach dyskusyjnych, wymagających rozstrzygnięć przy jej udziale. Niezależność zawodowa, a więc nieuleganie jakimkolwiek wpływom, jest podstawą wysokiej jakości sprawozdań finansowych i sprawozdań wewnętrznych jednostki.
- Z drugiej jednak strony, normy kodeksu wskazują, że niezależność zawodowa nie może oznaczać uporczywego trwania przy swojej opinii czy też braku elastyczności. Pogląd powinien ulec zmianie w sytuacji, gdy zajdą przesłanki wskazujące inne rozwiązania pozwalające na rzetelne, obiektywne i wiarygodne przedstawienie sytuacji będącej przedmiotem osądu - twierdzi nasz rozmówca.
Ekspert podkreśla, że osoba zajmująca się rachunkowością musi mieć świadomość, że jej niezależność jest zagrożona w szczególności poprzez zażyłość, zaufanie czy zastraszanie. Ponadto niezależność zawodowa nie oznacza braku podległości zwierzchnikom, gdyż większość tych osób ma nad sobą przełożonych, którzy mają prawo wydawać polecenia służbowe. Według Rafała Wawrowskiego osoba ta ma moralny obowiązek profesjonalnego osądu sytuacji bez ulegania wpływom zniekształcającym osąd. Dlatego też bardzo ważne jest, aby, niezależnie od innych osób czy zdarzeń, w podejmowaniu decyzji kierować się jak najbardziej bezstronnym spojrzeniem na sytuację i przedstawiać swoje zdanie oparte na obiektywizmie i profesjonalizmie.
Zasady etyki muszą być zachowane, gdy przedsiębiorstwo planuje w przyszłym roku redukcję zatrudnienia. Ekspert wyjaśnia, że w takiej sytuacji główny księgowy winien, zachowując postawę niezależności zawodowej, zaproponować utworzenie w tym celu rezerwy. Ponieważ takie działanie niekorzystnie wpływa na wynik finansowy osoby zainteresowanej pokazaniem firmy w jak najlepszym świetle, mogą być wywierane naciski, aby takiej rezerwy nie uwzględniać w sprawozdaniu finansowym.
AGNIESZKA POKOJSKA
agnieszka.pokojska@infor.pl