Jak wykazać w księgach rachunkowych transakcje leasingowe w rachunku przepływów pieniężnych

Przy sporządzaniu rachunku przepływów pieniężnych często pojawia się problem, do którego segmentu działalności zakwalifikować daną transakcję. W takich sytuacjach należy przede wszystkim kierować się treścią ekonomiczną operacji i szczegółowo analizować jej ewidencję księgową. Do takich "problematycznych" transakcji należy m.in. leasing.


Składniki majątku jednostki, choć zaliczane do jej aktywów, zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości, nie muszą stanowić jej własności. Jednostka musi jednakże sprawować nad nimi kontrolę, np. w postaci leasingu finansowego lub na podstawie bezpłatnego użytkowania.

Leasing jest szczególną formą finansowania inwestycji, umożliwiającą inwestorowi korzystanie z dóbr inwestycyjnych bez konieczności ich zakupu. Warunki leasingu mogą zostać dowolnie ustalone przez strony i są często wielowymiarowe

Autopromocja


W sensie finansowym leasing jest transakcją polegającą na oddaniu przez jedną stronę (leasingodawcę - finansującego) drugiej stronie (leasingobiorcy - korzystającemu) przedmiotu leasingu do korzystania za wynagrodzeniem. Po zakończeniu okresu umowy korzystający może, ale nie musi, zakupić przedmiot leasingu.


MSR nr 17 dotyczy wszystkich umów leasingowych, z wyjątkiem tych, które podlegają powszechnie stosowanym szczegółowym przepisom sektorowym. Są to umowy leasingowe odnoszące się do poszukiwania lub wykorzystywania zasobów naturalnych, takich jak ropa naftowa, gaz ziemny, drewno, metale oraz do innych praw związanych z minerałami, a także do niektórych umów licencyjnych.


Jakie przepisy regulują leasing:

- cywilnoprawne: Kodeks cywilny,

- bilansowe: ustawa o rachunkowości,

- podatkowe: ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych,

- międzynarodowe: MSR, US GAAP.


Ujmowanie leasingu w rachunku przepływów pieniężnych


Leasingodawca - finansujący


Zgodnie z Krajowym Standardem Rachunkowości nr 1, jeżeli jednostka gospodarcza zajmuje się świadczeniem usług leasingowych, to niezależnie od metody sporządzania rachunku (bezpośrednia, pośrednia) wpływy i wydatki związane z operacjami leasingu, bez względu na to, czy jest to leasing operacyjny, czy finansowy, wykazuje w segmencie działalności operacyjnej.


Leasingobiorca - korzystający


- Leasing operacyjny

W przypadku leasingu operacyjnego nie następuje przeniesienie własności leasingowanego składnika aktywów. Leasingobiorca nie ma żadnych praw związanych z przedmiotem leasingu - nie może go np. amortyzować. Opłata leasingowa jest dla korzystającego kosztem, usługą obcą, a więc składnikiem uzyskanego wyniku finansowego. Nie ma więc żadnych podstaw, aby leasing operacyjny odzwierciedlić w rachunku przepływów pieniężnych.


- Leasing finansowy

W punkcie 27 KSR nr 1 stwierdzono, iż "dane dotyczące przepływów z działalności inwestycyjnej i finansowej prezentuje się zawsze metodą bezpośrednią. Dlatego dotyczące działalności inwestycyjnej i finansowej zdarzenia i operacje niepieniężne, a więc niepowodujące wpływu lub rozchodu środków pieniężnych lub ich ekwiwalentów są wyłączone z rachunku przepływów pieniężnych".

Przykładem takiego zdarzenia i operacji jest nabycie składników aktywów poprzez przejęcie bezpośrednio z nimi związanych zobowiązań lub drogą leasingu finansowego .


Korzystający nie może więc przedstawić w swoim rachunku aktywów otrzymanych w leasing finansowy, ponieważ zdarzenie to ma charakter niepieniężny. Pieniężny charakter ma natomiast spłata raty kredytu leasingowego, dlatego do działalności finansowej krajowy standard rachunkowości zalicza w szczególności poniesione przez korzystającego wydatki na spłatę zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego. Wydatki te ujmowane są w pozycji C.II.7 przepływów pieniężnych z działalności finansowej: "Płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego". Pozycja ta służy do wykazania wydatków na spłatę zobowiązań z tytułu leasingu finansowego, to jest rat kapitałowych bez odsetek i prowizji. Odsetki i prowizje wykazuje się w pozycji C.II.8 "Odsetki".


Spłatę zadłużenia w walutach obcych wykazuje się łącznie ze zrealizowanymi różnicami kursowymi (zarówno dodatnimi, jak i ujemnymi).

Dodatkowo w przypadku leasingu finansowego korzystający staje się docelowym właścicielem aktywu (np. środka trwałego), dlatego ma prawo go amortyzować. W tym przypadku kwota amortyzacji wykazywana jest w przepływach pieniężnych z działalności operacyjnej w pozycji A.II.1 jako korekta wyniku finansowego in plus .


PRZYKŁAD 1

Jednostki zawarły umowę leasingu operacyjnego dotyczącą środka trwałego o wartości godziwej 100 000 zł. Zgodnie z umową roczna opłata wynosi 12 000 zł. Korzystający będzie mógł użytkować środek trwały przez 3 lata, natomiast przewidywany okres jego ekonomicznej użyteczności wynosi 10 lat. Jaki wpływ będzie miała ta umowa na rachunek przepływów pieniężnych finansującego i korzystającego?


Finansujący:

- zgodnie z zaleceniem KSR nr 1 finansujący wykaże wszystkie kwoty w segmencie działalności operacyjnej. W rachunku przepływów pieniężnych sporządzonym metodą bezpośrednią przychody z leasingu w kwocie 12 000 zł przedstawi jako wpływy z działalności operacyjnej (A.I.1 "Wpływy ze sprzedaży"),


- jeśli sporządza rachunek metodą pośrednią, przychody wykaże poprzez kategorię wyniku finansowego. Jednocześnie w działalności operacyjnej w pozycji A.II.1 umieści korektę wyniku o kwotę amortyzacji środka wynoszącą 10 000 zł (100 000 zł przez 10 lat).

Korzystający:


- nie wprowadza przedmiotu umowy do swoich ksiąg, a jedynie odnotowuje informację o użytkowanym środku trwałym w ewidencji pozabilansowej. Płaci również opłatę leasingową (koszty usług obcych) 12 000 zł. Koszty te pomniejszą uzyskany wynik finansowy i tylko w ten sposób znajdą się w sporządzanym rachunku przepływów pieniężnych.


PRZYKŁAD 2


Jednostki zawarły umowę leasingu finansowego dotyczącą środka trwałego o wartości godziwej 150 000 zł. Zgodnie z umową roczna opłata wynosi 40 000 zł. Przewidywany okres ekonomicznej użyteczności środka jest równy okresowi trwania umowy leasingowej i wynosi 5 lat. Jaki wpływ będzie miała powyższa umowa na rachunek przepływów pieniężnych finansującego i korzystającego?


W przykładzie dla uproszczenia przyjęto, że odsetki rozłożone są liniowo przez cały okres umowy (warto podkreślić, że MSR nr 17 nie zaleca takiego rozwiązania).

Suma opłat leasingowych: 5 lat × 40 000 zł = 200 000 zł.

Wartość godziwa środka trwałego: 150 000 zł.

Odsetki: 50 000 zł za cały okres umowy, 10 000 zł rocznie,

(50 000 zł przez 5 lat).


Finansujący:

- wyksięgowuje składnik aktywów według wartości godziwej - 150 000 zł - ze swojej ewidencji i wykazuje informację o środku trwałym w ewidencji pozabilansowej; operacja ta znajduje odzwierciedlenie w rachunku przepływów według wariantu pośredniego w pozycji A.II.9 "Zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych",

- sporządzając rachunek w wariancie pośrednim w segmencie działalności operacyjnej wykazuje: przychody ze sprzedaży 50 000 zł (40 000 zł rata kapitałowa + 10 000 zł odsetek) jako składnik otrzymanego wyniku finansowego, jednocześnie w pozycji A.II.7 koryguje wynik zmianą stanu należności według wartości godziwej przedmiotu leasingu 150 000 zł,

- sporządzając rachunek w wariancie bezpośrednim wykazuje jedynie otrzymane wpływy ze sprzedaży 50 000 zł w pozycji A.I.1.


Korzystający:

- wprowadza przedmiot umowy do swoich ksiąg według wartości godziwej. Nie jest to jednak zdarzenie pieniężne, dlatego nie znajduje odzwierciedlenia w rachunku przepływów pieniężnych,

- płaci ratę leasingową, na którą składają się rata kapitału i odsetki. Obydwa składniki znajdują odzwierciedlenie w segmencie działalności finansowej. Kwota raty kapitałowej - 40 000 zł - ujmowana jest w pozycji C.II.7 "Płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego". Natomiast należne finansującemu odsetki - 10 000 zł - w pozycji C.II.8 "Odsetki",

- ma prawo dokonywać odpisów amortyzacyjnych, dlatego jeśli sporządza rachunek w wariancie pośrednim, w pozycji A.II.1 segmentu operacyjnego przedstawi kwotę 30 000 zł.


- § 27 KSR nr 1 - "Rachunek przepływów pieniężnych"

- art. 48b ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 157, poz. 1119


Katarzyna Kobiela-Pionnier

asystent w Wyższej Szkole Finansów i Zarządzania w Warszawie

Księgowość
Czy można sprzedać środek trwały w czasie zawieszenia działalności gospodarczej.? Jak rozliczyć podatki od tej sprzedaży?
01 kwi 2025

Wielu przedsiębiorców, którzy decydują się na zawieszenie działalności gospodarczej, zastanawia się, jak prawidłowo rozliczyć sprzedaż środków trwałych. Często pojawiają się pytania, czy w trakcie zawieszenia można sprzedać firmowy majątek i czy od takiej transakcji należy odprowadzić podatek. Wbrew pozorom, sprawa nie jest skomplikowana.

CFO w firmie – dlaczego warto go docenić, zwłaszcza w sytuacji kryzysowej
01 kwi 2025

O roli dyrektorów finansowych w zarządzaniu kryzysowym na przykładzie sytuacji, w jakiej znalazły się międzynarodowe organizacje pozarządowe – pisze Jarosław Czubacki, Head of Finance w Fundacji Save the Children Polska.

KSeF tuż za rogiem! Księgowi mówią jasno: za zgodność e-faktur odpowiadać będą przedsiębiorcy
31 mar 2025

KSeF już jest na horyzoncie. Przedsiębiorcy wciąż jednak zwlekają z przygotowaniami do e-faktur, licząc na pomoc księgowych z biur rachunkowych. Tymczasem to oni sami będą odpowiadać za zgodność z nowymi przepisami. Jak dobrze przygotować firmę i uniknąć kosztownych potknięć? Sprawdź, co zrobić już teraz.

Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania między Polską a Wielką Brytanią – kompendium wiedzy dla polskich rezydentów podatkowych
31 mar 2025

W erze globalnej mobilności zawodowej i kapitałowej coraz więcej Polaków uzyskuje dochody z zagranicy. Najczęściej chodzi o Wielką Brytanię – kraj, który od lat przyciąga naszych obywateli do pracy, prowadzenia działalności gospodarczej czy inwestowania. W takim kontekście kluczowa staje się znajomość zasad opodatkowania dochodów uzyskiwanych w UK przez osoby będące polskimi rezydentami podatkowymi.

Prof. W. Modzelewski: VAT unijny to największe zagrożenie dla uczciwych podatników. Trzeba zrezygnować z pozornych działań uszczelniających i napisać od nowa ustawę o VAT
31 mar 2025

Powoli ale skutecznie przebija się do świadomości podatników diagnoza, że VAT unijny, wprowadzony w Polsce w 2004 r., był od początku nieznaną w historii pułapką zastawioną nie tylko na nasze państwo, lecz również na dziesiątki tysięcy naiwnych i uczciwych podatników, którzy mieli być (i są nadal) ofiarami tego eksperymentu – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

Ordynacja podatkowa - MF szykuje liczne zmiany od 2026 r. Przedawnienie, zapłata podatku, zwrot nadpłaty, MDR i wiele innych nowości w projekcie nowelizacji
31 mar 2025

W dniu 28 marca 2025 r. opublikowany został projekt bardzo obszernej nowelizacji Ordynacji podatkowej i kilkunastu innych ustaw. Zmiany są bardzo liczne i mają wejść w życie 1 stycznia 2026 r. Ministerstwo Finansów informuje, że celem tej nowelizacji jest poprawa relacji między podatnikami i organami podatkowymi, zwiększenie efektywności działania organów podatkowych oraz doprecyzowanie przepisów, których stosowanie budzi wątpliwości. Zobaczmy jakie zmiany czekają podatników od początku przyszłego roku.

Obowiązkowe e-Doręczenia od 1 kwietnia 2025 r. dla firm zarejestrowanych w KRS. Jak założyć skrzynkę i aktywować Adres do Doręczeń Elektronicznych (ADE)
27 mar 2025

W komunikacie z 27 marca 2025 r. Poczta Polska przypomina o nadchodzącym terminie: 1 kwietnia 2025 r., kiedy to obowiązek korzystania z systemu e-Doręczeń zostanie rozszerzony na przedsiębiorstwa zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym przed początkiem bieżącego roku.

Ekologiczne opakowania w e-handlu - ogromne wyzwanie dla logistyki
26 mar 2025

Europejski klient e-commerce ma sprzeczne oczekiwania wobec opakowań, w których dostarczane są jego zamówienia. Domaga się ekologicznych rozwiązań, ale rzadko zrezygnuje z zakupu, jeśli nie otrzyma alternatywy zrównoważonej klimatycznie. Nie chce też płacić za spełnienie postulatów środowiskowych, a długa lista rozbieżności generuje ogromne wyzwania po stronie sprzedawców i logistyki. Ekologiczna rewolucja nie jest tania, dodatkowo nowe unijne przepisy wymuszają daleko idące zmiany w procesie realizacji zamówień.

Praca w KAS - rekrutacja 2025. Gdzie szukać ogłoszeń?
26 mar 2025

Praca w KAS a rekrutacja w 2025 roku. Jakie zadania ma Krajowa Administracja Państwowa? Kto może pracować w KAS? Gdzie szukać ogłoszeń? Jakie są wymagania są w trakcie rekrutacji w 2025 roku?

Roczne zeznanie podatkowe CIT tylko do 31 marca. Jak złożyć CIT-8
28 mar 2025

Ministerstwo Finansów i Krajowa Administracja Skarbowa przypominają, że 31 marca 2025 r. upływa termin złożenia zeznania CIT-8 za 2024 rok dla tych podatników, których rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym. CIT-8 można złożyć także elektronicznie w serwisie e-Urząd Skarbowy bez konieczności posiadania podpisu kwalifikowanego.

pokaż więcej
Proszę czekać...