Niektóre samorządy uznają tablice reklamowe (billboardy) za budowlę i naliczają 2 proc. ich wartości uiszczanych jako podatek od nieruchomości.
Prawo budowlane mówi, iż za budowlę uznać można wolno stojące, trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe. Nie jest jasne, jak należy traktować tablice reklamowe niezwiązane na stałe z gruntem. Problem polega na tym, że wiele billboardów to konstrukcje zamontowane na tzw. przenośnych konglomeratach cementowych, które można przenosić z miejsca na miejsce. Wiele samorządów traktuje je jednak jako budowle i żąda zapłaty podatku od nieruchomości.
W związku z powyższym Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na interpelację poselską (nr 19987) udzieliło wyjaśnień w sprawie opodatkowania tablic reklamowych.
Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613, ze zm.) opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
W myśl art. 1a ust. 1 pkt 2 ww. ustawy budowla to obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, a także urządzenie budowlane w rozumieniu przepisów prawa budowlanego związane z obiektem budowlanym, które zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem.
Stosownie do art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623) pod pojęciem obiekt budowlany należy rozumieć:
- budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi,
- budowlę stanowiącą całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami,
- obiekt małej architektury.
W myśl art. 3 pkt 3 ww. ustawy pod pojęciem budowli należy rozumieć każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: obiekty liniowe, lotniska, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni wiatrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową.
Definicja budowli w Prawie budowlanym zawiera otwarty katalog obiektów budowlanych uznawanych za budowle, do których zalicza się wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe. W związki z tym, że ani ustawa o podatkach i opłatach lokalnych, ani ustawa Prawo budowlane nie definiuje pojęcia trwałego związania z gruntem, powstała wątpliwość, czy przedmiotem opodatkowania podatkiem od nieruchomości są urządzenia reklamowe, których sposób związania z podłożem pozwala na przeniesienie w inne miejsce. Przydatne do wyjaśnienia tej kwestii są tezy zawarte w wyrokach sądowych.
W wyroku z dnia 3 marca 2010 r. sygn. akt VII SA/Wa 82/10 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wskazał, że „o tym, czy urządzenie reklamowe jest trwale związane z gruntem czy też nie, nie decyduje sposób i metoda związania z gruntem, nie decyduje również technologia wykonania fundamentu i możliwości techniczne przeniesienia nośnika reklamowego w inne miejsce, ale to, czy wielkość tego urządzenia, jego konstrukcja, przeznaczenie i względy bezpieczeństwa wymagają takiego trwałego wiązania. (...) O trwałości związania z gruntem nie może w każdym przypadku decydować fakt posadowienia konstrukcji fundamentowej przynajmniej częściowo poniżej poziomu gruntu. Może być ona posadowiona także wyżej, zwłaszcza wówczas gdy jest ona wsparta na wylewce z betonu podkładowego zagłębionego w ziemi”.
Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 16 grudnia 2009 r. sygn. akt II OSK 1958/08 stwierdził, że „żaden z przepisów Prawa budowlanego nie uzależnia kwalifikacji obiektu od metody, techniki i technologii jego wykonania czy od tego, że w każdej chwili może on być rozebrany. (...) O tym, czy obiekt jest trwale związany z gruntem, czy też nie, nie świadczy sposób, w jaki zagłębiono go w gruncie ani technika, w jakiej to wykonano, ale masa całkowita obiektu i jego rozmiary, które wymagają trwałego związania z gruntem ze względów bezpieczeństwa”.
W sentencji wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 lipca 2010 r. sygn. akt II OSK 1233/09 wskazano, że „obiekt budowlany trwale związany z gruntem musi co do zasady posiadać prefabrykowany lub murowany fundament albo odpowiednio przygotowane podłoże wymagające wykonania stosownych robót ziemnych. Należy przez to rozumieć mocne połączenie w takim stopniu, że odłączenie spowodowałoby zasadniczą zmianę w sensie technicznym uniemożliwiającą np. ponowne posadowienie danego obiektu w innym miejscu bez konieczności ponownego przygotowania podłoża. Sama tylko techniczna możliwość przeniesienia obiektu na inne miejsce nie ma zatem istotnego znaczenia”.
W świetle przytoczonych wyroków nie jest zasadne przyjmowanie jako wyznacznika trwałego związania z gruntem, możliwości przeniesienia urządzenia reklamowego. Powyższe nie odbiega od cywilistycznego rozumienia trwałego związania z gruntem.
Art. 48 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.) stanowi, że z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych do części składowych gruntu należą w szczególności budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane, jak również drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania.
Stosowana obecnie technika pozwala na przemieszczanie budynków i budowli. Możliwość technicznej zmiany lokalizacji obiektu nie powoduje, że w rozumieniu art. 48 Kodeksu cywilnego nie uważa się obiektu za trwale związany z gruntem. Aktualna pozostaje zatem teza zawarta w komentarzu do art. 48 Kodeksu cywilnego pod red. A. Kidyby, Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna, LEX, 2009 - iż dla uznania budynku i innego urządzenia za część składową nieruchomości konieczne jest ustalenie istnienia trwałego powiązania z gruntem, co musi być dokonywane w oparciu o konkretne okoliczności i obowiązujące przepisy, w szczególności przepisy ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane.
Zgodnie z internetowym Słownikiem języka polskiego PWN „trwały” oznacza „istniejący przez dłuższy czas lub nieulegający szybkim zmianom” bądź „zdatny do użytku przez dłuższy czas”. Podane znaczenia wykluczają rozumienie trwałości jako stanu niepodlegającego zmianie. Takie znaczenie jest przyporządkowane słowu „stały”, którym jednak ustawodawca nie posłużył się w art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego, określając sposób związania urządzeń reklamowych z gruntem.
MF wskazało, że kwestia trwałości związania z gruntem danego urządzenia reklamowego w każdym przypadku wymaga indywidualnej oceny. Ocena ta nie może ograniczać się jedynie do wyjaśnienia, czy konstrukcja urządzenia reklamowego umożliwia bądź wyklucza jego przeniesienie. Przywołane orzeczenia wskazują kierunek, w jakim powinna zmierzać ocena stanu faktycznego.
Z powołanych orzeczeń wynika, że jeżeli do posadowienia urządzenia reklamowego w innym miejscu wymagane jest dostosowanie tego miejsca, użycie specjalistycznego sprzętu, a działanie to ma na celu umożliwienie użytkowania urządzenia zgodnie z przeznaczeniem i wymagają tego zasady bezpieczeństwa, to tego typu urządzenie ma cechy pozwalające na uznanie go za trwale związane z gruntem. Podlegałoby więc opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości.
Jeżeli natomiast urządzenie reklamowe mogłoby zostać przeniesione w inne miejsce jedynie przy użyciu siły fizycznej, a posadowione bez konieczności instalacji bądź dostosowania podłoża w dowolnym miejscu nie traciłoby walorów użytkowych, to brak byłoby przesłanek dla uznania urządzenia za trwale związane z gruntem. Tym samym nie podlegałoby opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. Ministerstwo Finansów podziela prezentowane stanowisko sądów administracyjnych i doktryny w powyższym zakresie.
Budowla, jako przedmiot opodatkowania podatkiem od nieruchomości, została zdefiniowana. Różnorodność rozwiązań technicznych powoduje jednak problemy z oceną indywidualnych stanów faktycznych. Niemniej przepisy ustawy podatkowej odwołują się do przepisów Prawa budowlanego. Tym samym dla wyjaśnienia wątpliwości istnieje możliwość posiłkowania się dokumentacją techniczną, aktami administracyjnymi zgromadzonymi na potrzeby inwestycji bądź opinią biegłych. Nie przewiduje się więc doprecyzowania przepisów w tym zakresie.