Według przedstawicieli górniczych firm, orzeczenie TK to pozytywny sygnał dla całej branży.
- Z ustnego uzasadnienia wyroku jasno wynika, że wyrobiska górnicze nie są budowlami i nie podlegają opodatkowaniu - skomentował rzecznik największej górniczej spółki - Kompanii Węglowej - Zbigniew Madej.
Co do opodatkowania zlokalizowanych pod ziemią urządzeń Trybunał pozostawił rozstrzygnięcia sądom administracyjnym.
- Orzeczenie Trybunału, jasno stwierdzające, że podziemne wyrobiska nie są budowlami, odczytujemy jako istotny krok do przodu. Należy jednak liczyć się z tym, że otworzy to nową dyskusję, dotyczącą podziemnych urządzeń i możliwości ich opodatkowania. Mamy nadzieję, że i tu orzecznictwo okaże się korzystne dla górnictwa - ocenił Wojciech Jaros z Katowickiego Holdingu Węglowego.
W ocenie prezesa Jastrzębskiej Spółki Węglowej (JSW), Jarosława Zagórowskiego, rozstrzygnięcie TK to bardzo pozytywny sygnał - zarówno dla jego firmy, jak i całego górnictwa.
- Zdajemy sobie sprawę, że jeszcze długa droga przed nami, natomiast wierzymy, że to początek korzystnych zmian na rzecz górnictwa. Sądy administracyjne i organy podatkowe powinny od tej pory kierować się orzeczeniem Trybunału. Czekamy zatem na pozytywne i sprawne zakończenie toczących się postępowań w naszych indywidualnych sprawach. Pozwoli to na rozwiązanie ok. 274 mln utworzonych na ten cel rezerw a także odzyskanie około ok. 161 mln zapłaconego już podatku - powiedział prezes JSW.
Zdaniem Madeja z KW, po orzeczeniu Trybunału sądy powinny wznowić zawieszone postępowania w sporach firmy z gminami. Kompania liczy, że jeżeli zaczną zapadać korzystne dla górnictwa wyroki, będzie mogła odzyskać 111,3 mln zł już zapłaconego podatku oraz rozwiązać ok. 500 mln zł rezerw, a niezapłacone decyzje podatkowe będą uchylone. W skali całego górnictwa chodzi o łączną kwotę ponad 1,4 mld zł.
- Na skutek wyroku Trybunału i jego ustnego uzasadnienia powinna nastąpić zmiana interpretacji przepisów podatkowych oraz praktyki postępowania organów podatkowych wobec spółki. Powinno to spowodować, że nie wystąpi dodatkowe roczne obciążenie KW w wysokości ponad 70 mln zł z tytułu dotychczas spornego podatku od wyrobisk górniczych - uważa rzecznik.
Trybunał Konstytucyjny wydał 13 września tzw. orzeczenie interpretacyjne o konstytucyjności przepisów definiujących pojęcie budowli na potrzeby opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Z pytaniem w tej sprawie zwrócił się do TK Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach, rozpatrujący spór między Jastrzębską Spółką Węglową a samorządem Ornontowic.
Jak powiedział Madej, z sentencji wyroku wynika, że definiujące pojęcie budowli przepisy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych są zgodne z konstytucją pod warunkiem takiego ich rozumienia, że nie odnoszą się do podziemnych wyrobisk górniczych; mogą natomiast odnosić się do obiektów i urządzeń zlokalizowanych w tych wyrobiskach.
Trybunał potwierdził problemy w interpretacji przepisów, których niedookreśloność zgłosił gliwicki Sąd. Jako przyczynę takiego stanu wskazał spiętrzenie odesłań z ustawy o podatkach i opłatach lokalnych do innych ustaw, w tym do prawa budowlanego oraz prawa geologicznego i górniczego.
- Zdaniem Trybunału wykładnia analizowanych przepisów prowadzi jednak do wniosku, iż opodatkowanie podziemnych wyrobisk górniczych należy uznać za niedopuszczalne. Wyrobiska górnicze nie stanowią przedmiotu opodatkowania podatkiem od nieruchomości ani samodzielnie ani ze znajdującą się w nich infrastrukturą - podkreślił rzecznik Kompanii.
Wyjaśniając użyte w sentencji wyroku sformułowanie, że przepisy podatkowe "mogą odnosić się do urządzeń zlokalizowanych w wyrobiskach", Trybunał zaznaczył, że nie wypowiada się jednoznacznie w tym zakresie, pozostawiając ostateczne rozstrzygnięcie kwestii możliwości opodatkowania obiektów zlokalizowanych w wyrobiskach sądom administracyjnym.
- Niemniej analiza dokonana przez Trybunał w ustnym uzasadnieniu prowadzi do wniosków, iż jest to w praktyce niemożliwe. Zdaniem Trybunału, jako budowle, opodatkowaniu mogą podlegać wyłącznie obiekty wymienione expresis verbis w prawie budowlanym" - ocenił Madej, według którego niewymienione tam obiekty nie są ani budowlami, ani urządzeniami budowlanymi. "W praktyce obiekty zlokalizowane w wyrobiskach nie są podobne ani ze struktury ani z nazwy do obiektów wymienionych w prawie budowlanym. Zatem nie mamy tutaj do czynienia z budowlami - podkreślił rzecznik.
- Trybunał Konstytucyjny jednoznacznie wskazał, że nie ma podatku od wyrobisk podziemnych, że nie są to budowle w rozumieniu prawa budowlanego, a przepisy podatkowe powinny być jasne. W tym kontekście jest to ważne ustalenie, które porządkuje sytuację - powiedział dziennikarzom we wtorek wicepremier, minister gospodarki Waldemar Pawlak.
Dodał, że Ministerstwo Gospodarki zgłaszało propozycję, żeby zwiększyć udział gmin śląskich w opłacie eksploatacyjnej. - Jesteśmy gotowi promować rozwiązania zwiększające opłatę eksploatacyjną, tak aby samorządy uzyskały większe przychody. To jest rozwiązanie racjonalne i rozsądne - dodał Pawlak.
Spór o to, czy od podziemnej infrastruktury kopalń gminom należy się podatek, trwa od kilkunastu lat. Według wyliczeń ekspertów branży, ostateczne usankcjonowanie obciążenia wyrobisk kopalń podatkiem wiązałoby się z zapłatą przez górnicze firmy ponad 1,4 mld zł zaległych i bieżących podatków oraz odsetek.
W marcu 2002 r. Sąd Najwyższy uznał, że podziemne wyrobiska górnicze oraz zlokalizowane w nich budowle nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. Jednak w opinii organów podatkowych uchwała ta straciła na aktualności z początkiem 2003 r., gdy zmieniono ustawę o podatkach i opłatach lokalnych w części regulującej zakres podatku od nieruchomości.
Wówczas do ustawy wprowadzono definicję budowli poprzez odwołanie w tym zakresie do prawa budowlanego. Organy podatkowe i sądy uznały, że wyrobisko górnicze, na potrzeby opodatkowania podatkiem od nieruchomości, powinno być traktowane jako budowla składająca się z poszczególnych obiektów (urządzeń) funkcjonalnie ze sobą powiązanych. Górnictwo kwestionuje takie rozumienie wyrobiska, odwołując się do prawa geologicznego i górniczego.