Nie tylko dla złotników - nowe prawo probiercze

Zanim przedstawimy uwagi dotyczące nowego prawa probierczego, należy wyjaśnić, iż określa ono zasady i warunki wprowadzania do obrotu wyrobów z metali szlachetnych oraz obrotu nimi na terytorium Polski, a także zasady i tryb przeprowadzania badań i oznaczania wyrobów z metali szlachetnych oraz wyrobów zawierających metale szlachetne. Metalami szlachetnymi w rozumieniu ustawy są: platyna, pallad, złoto i srebro, metale z grupy platynowców: iryd, osm, rod i ruten oraz ich stopy z innymi metalami.

Ustawa z dnia 1 kwietnia 2011 roku - Prawo probiercze (Dz. U. z 2011 r. Nr 92, poz. 529), uchyla dotychczas obowiązującą ustawę z dnia 3 kwietnia 1993 r. - Prawo probiercze (Dz. U. z 1993 Nr 55, poz. 249 ze zm.).

Nowa ustawa określa: 1) zasady i warunki wprowadzania do obrotu wyrobów z metali szlachetnych oraz obrotu nimi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 2) zasady i tryb przeprowadzania badań i oznaczania wyrobów z metali szlachetnych oraz wyrobów zawierających metale szlachetne; 3) obowiązujące próby dla wyrobów z metali szlachetnych; 4) organizację administracji probierczej; 5) zasady nadzoru nad wykonywaniem przepisów ustaw. Należy przy tym wskazać, że nowa ustawa wprowadza wiele nowych przepisów mających na celu bardziej precyzyjne ujęcie kwestii prawa probierczego. Dużo dokładniej określone zostały podstawowe terminy z zakresu prawa probierczego, a w wielu przypadkach wprowadzono wyczerpujące katalogi pojęć. Poniżej przedstawiamy niektóre zmiany wprowadzone nową ustawą.

Według dotychczas obowiązującej ustawy, to minister właściwy do spraw gospodarki określał, w drodze rozporządzenia, próby dla wyrobów z metali szlachetnych. To uregulowanie decydowało o względnie uznaniowym i elastycznym sposobie określania prób metali szlachetnych przez organ administracji. Nowa ustawa nie zawiera takiego upoważnienia i sama określa próby dla metali szlachetnych. Jednocześnie nowa ustawa precyzuje, że zawartość metalu szlachetnego w wyrobie określa się próbą, przez którą rozumie się stosunek masy czystego metalu szlachetnego zawartego w stopie do masy stopu, wyrażony w częściach tysięcznych. Wyrób odpowiada danej próbie, jeżeli zawartość metalu szlachetnego nie jest mniejsza od przewidzianej dla danej próby.

Przepisami nowej ustawy, zasługującymi na uwagę, są przepisy dotyczące administracji probierczej, zakresu jej działania i uprawnień. Nowe przepisy precyzują kompetencje organów administracji probierczej i upraszczają jej funkcjonowanie. Organami administracji probierczej, po wejściu w życie nowej ustawy, są Prezes Głównego Urzędu Miar (który wykonuje swoje zadania w zakresie probiernictwa przy pomocy Głównego Urzędu Miar) oraz dyrektorzy okręgowych urzędów probierczych (którzy wykonują swoje zadania przy pomocy kierowanych przez nich okręgowych urzędów probierczych). Zlikwidowane zostały urzędy obwodowe. Ponadto, nowa ustawa wprowadziła możliwość realizowania zadań administracji probierczej w oparciu o formułę partnerstwa publiczno-prywatnego oraz możliwość tworzenia punktów probierczych u podmiotu wprowadzającego wyrób do obrotu.

Kolejną istotną zmianą, którą wprowadza nowa ustawa jest określenie, że organ administracji probierczej, na podstawie przeprowadzonych badań, określa zawartość metalu szlachetnego w wyrobie oraz stwierdza, w drodze decyzji administracyjnej, czy zawartość ta odpowiada obowiązującej próbie, co potwierdza, umieszczając na wyrobie cechę probierczą, wydając świadectwo badania lub umieszczając znak „MET”. Powyższe rozwiązanie pozwoli na zastosowanie przewidzianego w Kodeksie postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) trybu postępowania odwoławczego i zagwarantuje pełną ochronę interesów stron uczestniczących w postępowaniu przed organem administracji probierczej. Nowa ustawa w sposób dużo bardziej wyczerpujący określa katalog usług, za które organy administracji probierczej pobierają opłaty.

Postanowienia nowej ustawy, które w sposób bardziej przejrzysty regulują całe prawo probiercze to ukłon nie tylko w stronę przedsiębiorców, ale również konsumentów. Jasne wymogi dotyczące m. in. zasad oznaczania wyrobów z metali szlachetnych wprowadzanych do obrotu, sprawiają, że konsument otrzymuje precyzyjne i ujednolicone informacje.

Podsumowując, nowa ustawa stanowi odpowiedź na problemy, jakie dotychczas napotykali nie tylko przedsiębiorcy z branży jubilerskiej, ale także konsumenci. Nowe przepisy upraszczają funkcjonowanie organów administracji probierczej poprzez doprecyzowanie ich kompetencji. Pozytywnie należy ocenić również dookreślenie, że organy administracji probierczej w drodze decyzji administracyjnej stwierdzają, czy zawartość metalu szlachetnego w wyrobie odpowiada obowiązującej próbie i w związku z tym zastosowanie trybu odwoławczego przewidzianego w Kodeksie postępowania administracyjnego. Istotne jest również, że punkty probiercze mogą być tworzone u przedsiębiorców wprowadzających do obrotu wyroby jubilerskie, co powinno doprowadzić do zmniejszenia  kosztów transportu, ubezpieczenia i przetrzymywania wyrobów w urzędach probierczych, a przez to być może do zmniejszenia cen wyrobów dla konsumentów.