Nowelizacja przyznała zakładowi ubezpieczeń uprawnienie do żądania odpowiedniej zmiany wysokości składki ubezpieczeniowej. Powstaje ono w sytuacji, gdy ubezpieczający nie podał zakładowi ubezpieczeń znanych sobie okoliczności, o które zakład ubezpieczeń pytał przed zawarciem umowy ubezpieczenia obowiązkowego i które pociągają za sobą istotną zmianę prawdopodobieństwa wypadku ubezpieczeniowego. W ten sposób ustawodawca uregulował skutki tzw. fałszywej deklaracji ryzyka przez ubezpieczającego w zakresie ubezpieczeń obowiązkowych.
Dodatkowo, zgodnie z nowelizacją, umowa ubezpieczenia obowiązkowego nie może obejmować ubezpieczeniem okresu poprzedzającego zawarcie tej umowy. Dzięki tej zmianie, nie będzie możliwości zawierania umowy ubezpieczenia obowiązkowego z wstecznie określonym okresem odpowiedzialności. Umowy takie były dotychczas zawierane w celu uniknięcia sankcji za brak zawartej umowy ubezpieczenia obowiązkowego (co mogło być stwierdzone np. w toku kontroli).
Nowelizacja wzmocniła ponadto mechanizm rozwiązania problemu tzw. podwójnego ubezpieczenia, który występował w dotychczasowym stanie prawnym. Miał on miejsce w sytuacji, gdy posiadacz pojazdu mechanicznego nie później niż na jeden dzień przed upływem 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (dalej „OC”) posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta, nie powiadomił na piśmie zakładu ubezpieczeń o jej wypowiedzeniu. Wówczas uważano, co do zasady, że została zawarta następna umowa na kolejne 12 miesięcy.
Z kolei, jeżeli posiadacz pojazdu chciał zawrzeć umowę z innym zakładem ubezpieczeń, musiał powiadomić o tym dotychczasowy zakład ubezpieczeń przez złożenie wypowiedzenia najpóźniej w dniu poprzedzającym upływ okresu ubezpieczenia. Niedopełnienie tego obowiązku i zawarcie umowy z innym zakładem ubezpieczeń skutkowało powstaniem tzw. podwójnego ubezpieczenia i rodziło konieczność opłacania podwójnej składki. Aby zapobiec tego typu sytuacjom, nowelizacja nałożyła na zakłady ubezpieczeń obowiązek wysłania ubezpieczającemu informacji o ubezpieczeniu na kolejny okres ubezpieczenia nie później niż 14 dni przed upływem okresu 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta. Umożliwi to posiadaczom pojazdów mechanicznych podjęcie decyzji co do ewentualnego wypowiedzenia umowy ubezpieczenia i zawarcia umowy na bardziej dogodnych warunkach z innym zakładem ubezpieczeń.
Jeśli pomimo tego zawiadomienia, posiadacz pojazdu mechanicznego nie wypowie we właściwym terminie dotychczasowej umowy ubezpieczenia i dodatkowo zawrze kolejną umowę, będzie chroniony innym rozwiązaniem wprowadzonym nowelizacją. W przypadku, gdy posiadacz pojazdu mechanicznego jednocześnie jest ubezpieczony w dwóch lub więcej zakładach ubezpieczeń, przy czym jedna z umów ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta na skutek automatycznego odnowienia, umowa taka może zostać przez niego wypowiedziana na piśmie. W przypadku takiego wypowiedzenia, zakład ubezpieczeń będzie mógł żądać zapłaty składki ubezpieczeniowej za okres, przez który ponosił odpowiedzialność. W sytuacji, gdy doszło do zawarcia kilku umów ubezpieczenia OC w odniesieniu do tego samego pojazdu, z tym samym okresem ubezpieczenia i z jednym zakładem ubezpieczeń, to wówczas temu zakładowi ubezpieczeń należy się składka ubezpieczeniowa tylko z tytułu jednej umowy ubezpieczenia. Warto przy tym dodać, że zmiany wprowadzone nowelizacją będą miały zastosowanie do umów ubezpieczenia zawartych od dnia 11 lutego 2012 r. (tj. od dnia wejścia w życie nowelizacji). Do umów zawartych przed tym dniem będą miały zastosowanie przepisy dotychczasowe.
Podsumowując uznać należy, iż zmiany wprowadzone nowelizacją są korzystne dla posiadaczy pojazdów mechanicznych, gdyż rozwiązują dotychczasowy problem podwójnego ubezpieczenia OC. Jednocześnie należy zwrócić uwagę, iż posiadacze pojazdów, którzy zawarli umowy ubezpieczenia OC przed dniem 11 lutego 2012 r. i chcieliby zmienić zakład ubezpieczeń, powinni pamiętać, że sami muszą dopilnować terminu, kiedy mogą wypowiedzieć dotychczasową umowę ubezpieczenia. Do umów zawartych przed dniem 11 lutego 2012 r. przepisy nowelizacji nie mają bowiem zastosowania.
Aneta Wrona-Kłoczko
aplikant radcowski
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna