Jak powiedziała Zakrzewska, nawet pozostawienie wyboru, które z rodziców będzie z tego urlopu korzystać, prawdopodobnie będzie fikcją, choćby ze względu na fakt, że w większości polskich domów wynagrodzenie mężczyzny jest wyższe lub zdecydowanie wyższe niż wynagrodzenie kobiety.
Wyjaśniła, że w związku z tym korzystanie z urlopu płatnego w wysokości 80 proc. wynagrodzenia przez mężczyznę będzie większym obciążeniem dla budżetu domowego niż wtedy, gdy skorzysta z niego kobieta. - To jest aspekt, który niestety może zadziałać na niekorzyść kobiet - oceniła.
- Na pewno pomaga to w opiece na dziećmi, ale liczyliśmy na to, że premier wyraźniej rozgraniczy urlop ojcowski od macierzyńskiego (...) Myśleliśmy, że ten dodatkowy, sześciomiesięczny urlop, zostanie podzielony między matkę i ojca w takim zakresie, że zarówno matka, jak i ojciec, mają prawo do urlopu, ale matka na przykład do pierwszych trzech miesięcy, a ojciec do drugich trzech miesięcy - powiedziała Zakrzewska.
Przypomniała, że już dziś w Kodeksie pracy są przepisy, które pozwalają ojcom na opiekę nad dziećmi, ale są one wykorzystywane w bardzo znikomym stopniu. Chodzi np. o dwutygodniowy urlop ojcowski, płatny w wysokości 100 proc. wynagrodzenia. Według danych szacunkowych, w 2011 r. skorzystało z tego prawa 4-7 proc. ojców.
Zdaniem Zakrzewskiej na sytuację demograficzną w kraju wpłynie głównie zapowiedziane wyższe finansowanie przez państwo przedszkoli i żłobków oraz objęcie tego typu opieką większego odsetka dzieci.
- Musimy pamiętać, to nie jest tylko dobra wola państwa, bo musimy realizować założenia strategii lizbońskiej, która nakładała na nas obowiązek objęcia do 2010 r. 80 proc. dzieci w wieku żłobkowym i przedszkolnym opieką instytucjonalną. My jesteśmy jeszcze daleko w tyle, mamy ok. 50 proc. - zaznaczyła.
Pytana o to, czy proponowane rozwiązania wpłyną na rynek pracy, ekspertka PKPP Lewiatan oceniła, że tak, ale przy założeniu, że to jedna osoba będzie korzystać z 12-miesięcznego urlopu, bo wówczas pracodawcy chętniej będą zatrudniać na jej miejsce inne osoby - na podstawie umowy na zastępstwo.
- Natomiast jeżeli mówimy o dwóch osobach w rodzinie, które będą dzielić się urlopem, te okresy absencji są zdecydowanie krótsze i wówczas prawdopodobieństwo, że pracodawcy będą chcieli zatrudniać na zastępstwo, jest mniejsze. Na pewno nie przełoży się to na jakiś szczególny wzrost zatrudnienia - dodała.
PKPP Lewiatan postuluje, by ograniczenie wymiaru etatu podczas urlopu macierzyńskiego wymagało zgody pracodawcy lub wyłączenie przypadków, w których podział stanowiska pracy jest niemożliwy, bądź znacznie utrudniony ze względu na specyfikę wykonywanych zadań.
Na konferencji prasowej po czwartkowym posiedzeniu rządu premier Donald Tusk oraz minister pracy i polityki społecznej poinformowali, że proponowane rozwiązania zakładają, iż od 2013 r. będzie możliwość wydłużenia urlopu macierzyńskiego do roku.
Kosiniak-Kamysz mówił, że aby skorzystać z rocznego urlopu macierzyńskiego płatnego w wysokości 80 proc. przez cały rok trzeba będzie zadeklarować taką chęć na 14 dni przed planowaną datą porodu. Powiedział, że osoba, która nie zadeklaruje, że chce korzystać z urlopu macierzyńskiego przez rok, będzie otrzymywała świadczenie w wysokości 100 proc. przez pierwsze pół roku. Zaznaczył jednak, że jeśli później będzie chciała urlop przedłużyć, będzie otrzymywać przez kolejne pół roku świadczenie w wysokości 60 proc. Dodał, że drugą część urlopu będzie można wykorzystać w ratach. Powiedział, że będzie możliwość wymieniania się między rodzicami urlopem, także w dodatkowej jego części. Projekt w piątek ma trafić do konsultacji.
Kolejny projekt przyjęty przez rząd przewiduje, że w 2013 r. opłata za szóstą i siódmą godzinę przedszkola będzie kosztować rodziców nie więcej niż 1 zł. W 2015 r. 90 proc. dzieci ma znaleźć miejsce w przedszkolu, a w 2016 r. - 100 proc. Finansowanie przez rodziców ma leżeć w możliwościach "właściwie każdej polskiej rodziny" - mówił premier.