Koszty sądowe zasądzone na rzecz firm, np. dochodzących swoich należności, stanowią przychód podatkowy dopiero w momencie ich otrzymania.
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.), kosztami uzyskania przychodów są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 tej ustawy.
Przepisy ustawy nie zawierają szczególnych uregulowań dotyczących zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztów procesowych ponoszonych przez wierzyciela czy kosztów wynajęcia firmy windykacyjnej – co do zasady należy zastosować ogólne reguły zaliczania wydatków do kosztów (patrz postanowienie naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego Łódź Bałuty z 26 marca 2006 r., nr I USB II/423/3/06).
Przedsiębiorstwo, które w celu odzyskania przysługujących mu należności zdecydowało się na skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego i poniosło z tego tytułu koszty procesowe, może uznać, że jego działanie było uzasadnione i celowe. W takim przypadku poniesione wydatki wiążą się z ochroną interesów prawnych danego podatnika, ponieważ zmierzają do odzyskania należnych mu pieniędzy. W konsekwencji usprawiedliwione będzie zaliczenie poniesionych wydatków do kosztów uzyskania przychodów. Zarówno bowiem poniesione wydatki związane z windykacją, jak i postępowaniem sądowym, stanowią takie koszty.
Kontrowersyjne natomiast jest to, kiedy zasądzone na rzecz podatników koszty sądowe stanowią przychód podatkowy. Wypowiedział się na ten temat NSA w wyroku z 30 marca 2004 r. (sygn. FSK 93/04), który stwierdził, że koszty sądowe zasądzone na rzecz podatników stanowią przychód podatkowy dopiero w momencie ich otrzymania. W uzasadnieniu NSA wskazał, że za przychód związany z działalnością gospodarczą może być uznana jedynie zasądzona wierzytelność główna, która była dochodzona przed sądem oraz związane z nią odsetki i inne świadczenia o podobnym charakterze.
NSA wskazał, że koszty sądowe zaliczane są do kosztów procesu. Obejmują one koszty niezbędne do celowego dochodzenia prawa i celowej obrony. Sąd stwierdził, że podatnik, podejmując działalność gospodarczą, nie zmierza wprost do osiągnięcia efektu, jakim będzie uzyskanie przychodu w postaci zasądzonych na jego rzecz kosztów sądowych. Koszty te zachowują przede wszystkim ściśle procesowy charakter. Dlatego niemożliwe byłoby uznanie, że stanowią one świadczenia o charakterze zbliżonym do należności odsetkowych. NSA stwierdził, że cechy oraz cel istnienia obu kategorii są zupełnie różne. W konsekwencji NSA przyznał rację podatnikowi, który potraktował koszty sądowe jako przychody podlegające opodatkowaniu dopiero w momencie ich otrzymania.
Ważne!
Ustawa o CIT nie zawiera szczególnych uregulowań dotyczących zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztów procesowych ponoszonych przez wierzyciela.
EDYTA WERESZCZYŃSKA
edyta.wereszczynska@infor.pl