Obowiązek badania sprawozdania finansowego
„Polska Agencja Nadzoru Audytowego (PANA), która powstała w 2020 roku, ma wśród swoich zadań ustawowych prowadzenie działalności edukacyjnej. Dlatego rozpoczynamy dzisiaj (7 lutego) ogólnopolską kampanię informacyjną, której celem jest podkreślenie roli, jaką pełni badanie sprawozdań finansowych przez biegłych rewidentów” – mówi prezes PANA Marcin Obroniecki.
„Po pierwsze w jej trakcie chcemy przypomnieć, że dla bardzo wielu firm zawarcie umowy o zbadanie sprawozdania finansowego jest obowiązkiem ustawowym. Według naszych szacunków nawet około jedna trzecia podmiotów, które mają taki obowiązek, nie poddaje swoich sprawozdań badaniu. Po drugie chcemy zauważyć, że firma przeprowadzająca audyt musi mieć do tego stosowne uprawnienia. Po trzecie chcemy uświadomić społeczeństwu, że istnieje coś takiego jak sprawozdanie z badania. To relatywnie krótki, ale bardzo ważny dokument, który w sposób maksymalnie obiektywny ocenia prawidłowość przedstawienia sytuacji finansowej, majątkowej i wyników działalności badanej jednostki. Jest to również pewna forma syntetycznej oceny działań tych, którzy zarządzają badanym podmiotem” – dodaje Obroniecki.
PANA nieprzypadkowo na przeprowadzenie kampanii informacyjnej zdecydowała się w I kwartale roku. To w tym okresie firmy wykonują czynności niezbędne do sporządzenia rocznego sprawozdania finansowego, a firmy audytorskie przeprowadzają w nich badanie. To także ostatni moment dla firm, które jeszcze tego nie zrobiły na wybranie audytora do zbadania ich sprawozdań finansowych.
Kto ma prawo zbadać sprawozdanie finansowe?
Badanie sprawozdania finansowego powinien przeprowadzać biegły rewident wpisany do rejestru biegłych rewidentów prowadzonego przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów. Biegły rewident to osoba o najwyższych zawodowych kompetencjach w zakresie specjalistycznej wiedzy z zakresu rachunkowości, finansów i audytu, reprezentująca zawód zaufania publicznego, którego wykonywanie oparte jest na obiektywizmie, uczciwości oraz przestrzeganiu etyki zawodowej. Sposób wykonywania pracy biegłych rewidentów jest nadzorowany przez Polską Agencję Nadzoru Audytowego PANA.
„Zdarzają się sytuacje, w których badania sprawozdania finansowego dokonuje podmiot, który nie ma do tego stosownych uprawnień. To nie są częste przypadki, ale się zdarzają. Na stronie internetowej PANA znajduje się lista firm, które mogą świadczyć usługi audytorskie, a Polska Izba Biegłych Rewidentów prowadzi, również publicznie dostępny, rejestr osób, które mają uprawnienia biegłych rewidentów” – mówi Marcin Obroniecki.
„Częściej zdarza się, że zobowiązane do tego podmioty sporządzają raporty finansowe, ale nie zlecają ich zbadania, czyli sprawdzenia przez biegłego rewidenta” – dodaje prezes PANA.
Do sporządzania i poddania badaniu rocznych sprawozdań finansowych zobowiązanych jest w Polsce około 40 tys. podmiotów, na przykład wszystkie spółki akcyjne, których jest zarejestrowanych ok. 10 tys.
Lista firm audytorskich PANA - sprawdź firmę audytorską
Krajowy Rejestr Biegłych Rewidentów - sprawdź biegłego rewidenta
Badanie sprawozdań finansowych - wieloletnia tradycja
Badanie informacji finansowych ma już kilkusetletnią tradycję – prawdopodobnie jako pierwszy taki obowiązek wprowadził w XV wieku we Florencji bank Medyceuszy wobec swoich oddziałów. W Polsce od kilku lat sprawozdania finansowe oraz wyniki ich badania są łatwo dostępne – można je odnaleźć w elektronicznej bazie danych sprawozdań finansowych, prowadzonej przez Ministerstwo Sprawiedliwości.
Dlaczego badanie sprawozdania finansowego jest ważne?
„Podczas badania sprawozdania finansowego biegły rewident nie tylko weryfikuje prawdziwość zawartych w nim danych, ale pośrednio ocenia model biznesowy analizując czy w finansach firmy nie ma poważnych nieprawidłowości spowodowanych przypadkowym błędem czy celowym oszustwem. Pośrednio wyraża także swoją opinię na temat perspektyw kontynuacji działalności firmy w najbliższych 12 miesiącach, bo niepewność co do tego powinna wpływać na kształt sprawozdania finansowego. To wydaje się krótki horyzont, ale mówi wiele o kondycji firmy, w szczególności, jeśli opinia biegłego rewidenta będzie wskazywała na problemy z kontynuacją działalności” – mówi Marcin Obroniecki.
„Przeczytanie sprawozdania z badania sprawozdania finansowego powinno być jednym z naszych obowiązkowych działań, jeśli chcemy zainwestować w firmę, kupić jej obligacje czy zostać jej kontrahentem. Zdaję sobie sprawę, że to nie jest łatwa lektura „do poduszki”. Zwróciłbym jednak uwagę, że o ile roczne sprawozdanie finansowe może liczyć i kilkaset stron, tak sprawozdanie z badania to z reguły od 5 do 10 stron. A jeśli w badanym podmiocie dzieją się niepokojące rzeczy, to w takim sprawozdaniu powinno to znaleźć odbicie. Może się więc okazać, że poświęcając kilkadziesiąt minut na lekturę uratujemy się przed stratą naszych oszczędności” – dodaje Obroniecki. (PAP Biznes)
tj/ ana/
Badanie sprawozdania finansowego. Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania
Dlaczego badanie sprawozdania jest ważne dla inwestora, deponenta, obligatariusza? Kto może badać sprawozdanie finansowe? Dlaczego nie wystarczy, że sprawozdanie finansowe sprawdzi główna księgowa, czy biuro rachunkowe?
Badanie sprawozdania finansowego ma na celu sprawdzenie, czy sprawozdanie to przedstawia jasny i rzetelny obraz sytuacji majątkowej i finansowej danego podmiotu, a także osiągniętego wyniku finansowego. Dane przedstawione w zbadanym sprawozdaniu finansowym zostały sprawdzone przez biegłego rewidenta – eksperta od poprawności danych finansowych.
Z punktu widzenia inwestora ważne jest sprawozdanie z badania, w którym zawarta jest opinia na temat sprawozdania finansowego wraz z oceną zdolności podmiotu do kontynuacji działalności w najbliższym okresie.
Badanie sprawozdania finansowego powinien przeprowadzać biegły rewident wpisany do rejestru biegłych rewidentów prowadzonego przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów. Biegły rewident to osoba o najwyższych zawodowych kompetencjach w zakresie specjalistycznej wiedzy z zakresu rachunkowości, finansów i audytu, reprezentująca zawód zaufania publicznego, którego wykonywanie oparte jest na obiektywizmie, uczciwości oraz przestrzeganiu etyki zawodowej. Sposób wykonywania pracy biegłych rewidentów jest nadzorowany przez Polską Agencję Nadzoru Audytowego PANA.
Umowa na wykonanie badania sprawozdania finansowego powinna zostać zawarta tylko i wyłącznie z firmą audytorską wpisaną na listę firm audytorskich prowadzoną przez Polską Agencję Nadzoru Audytowego, a badanie przeprowadzone przez biegłego rewidenta wpisanego do rejestru biegłych rewidentów prowadzonego przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów.
W przypadku badania ustawowego, pierwsza umowa o badanie sprawozdania finansowego jest zawierana z firmą audytorską na okres nie krótszy niż dwa lata z możliwością przedłużenia na kolejne co najmniej dwuletnie okresy.
Posługujący się wszechstronną wiedzą o sposobie funkcjonowania podmiotów gospodarczych, rachunkowości i prawie podatkowym biegły rewident może w niezależny sposób ocenić wiarygodność danych przedstawionych w sprawozdaniu finansowym. Swoją pracę wykonuje w oparciu o określone akty prawne (w tym o ustawę o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz o ustawę o rachunkowości), standardy wykonywania zawodu i odpowiednie procedury. Biegły rewident nie jest księgowym, to tytuł zawodowy, który otrzymuje się po odbyciu stosownych praktyk i aplikacji zawodowych oraz zdaniu rygorystycznych egzaminów potwierdzających szeroki zakresie wiedzy i przygotowanie do wykonywania tego zawodu.
Jakie podmioty (poza jednostkami zainteresowania publicznego) mają obowiązek poddać badaniu biegłego rewidenta swoje sprawozdania finansowe?
Badaniem objęte są m.in. roczne sprawozdania finansowe kontynuujących działalność:
a) wszystkich spółek akcyjnych,
b) jednostek, których roczne sprawozdania finansowe są sporządzone zgodnie z MSR,
c) spółek przejmujących i spółek nowo zawiązanych, których sprawozdania finansowe są sporządzone za rok obrotowy, w którym nastąpiło połączenie,
d) innych podmiotów (np. spółek z o.o.), które w poprzedzającym roku obrotowym spełniły co najmniej dwa z warunków:
- średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,
- suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2 500 000 euro,
- przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5 000 000 euro.
Na kim (w danym podmiocie) spoczywa obowiązek poddania badaniu sprawozdania finansowego - lub odpowiedzialności za zaniechanie tego obowiązku?
Wyboru firmy audytorskiej do przeprowadzenia badania sprawozdania finansowego dokonuje organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe jednostki (czyli np. rada nadzorcza lub zgromadzenie wspólników), chyba że statut, umowa lub inne wiążące jednostkę przepisy prawa stanowią inaczej. Na podstawie uchwały organu zatwierdzającego sprawozdanie, kierownik jednostki zawiera z firmą audytorską umowę o badanie sprawozdania finansowego.
Kierownik badanej jednostki (np. zarząd spółki) powinien zapewnić biegłemu rewidentowi, przeprowadzającemu badanie sprawozdania finansowego, dostęp do ksiąg rachunkowych oraz dokumentów stanowiących podstawę dokonanych w nich zapisów oraz wszelkich innych dokumentów, jak również udzielić wyczerpujących informacji, wyjaśnień i oświadczeń – niezbędnych do sporządzenia sprawozdania z badania.
Koszty przeprowadzenia badania sprawozdania finansowego ponosi badana jednostka (np. spółka akcyjna).
Sprawozdanie finansowe i jego badanie - terminy
Sprawozdanie finansowe powinno zostać sporządzone nie później niż w terminie trzech miesięcy począwszy od dnia bilansowego, a zatwierdzone w ciągu sześciu miesięcy od dnia bilansowego. Zbadanie sprawozdania powinno nastąpić przed jego zatwierdzeniem przez organ zatwierdzający.
Często jest tak, że rok rachunkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym. W takim wypadku terminy przedstawiają się następująco:
- Dzień bilansowy: 31 grudnia
- Sporządzenie sprawozdania finansowego: do 31 marca
- Pomiędzy sporządzeniem a zatwierdzeniem sprawozdania finansowego następuje jego zbadanie
- Zatwierdzenie sprawozdania finansowego: do 30 czerwca
Terminy te mogą ulec zmianie na podstawie odrębnych przepisów.
Niedopełnienie obowiązku zbadania sprawozdania finansowego - konsekwencje
Niedopełnienie tego obowiązku zagrożone jest karą grzywny albo ograniczenia wolności. Oprócz odpowiedzialności karnej może wystąpić również odpowiedzialność cywilna.
Oprócz tego, jednostki które nie poddały badaniu sprawozdań finansowych, a miały taki obowiązek, nie mogą dokonać podziału lub pokrycia wyniku finansowego. Nie mogą również wypłacić należnych dywidend, ani dokonać zwiększenia kapitału zapasowego lub pokrycia straty z lat ubiegłych, ponieważ takie czynności będą bezskuteczne.
Źródło: Polska Agencja Nadzoru Audytowego