Zawód księgowego - doradca, analityk czy rachmistrz?
„Doradca i analityk czy może jednak rachmistrz?” – Raport Symfonii i Stowarzyszenia Księgowych w Polsce – Oddziału Okręgowego w Warszawie na temat przyszłości zawodów księgowych.
Jak wynika z badań przeprowadzonych przez Symfonię oraz SKwP większości badanym (54,84 proc.) zajmującym się rekrutacją w firmach, zdarza się zatrudniać ludzi młodych, będących tuż po szkole. Ich przygotowanie do zawodu na 6-stopniowej skali ocenione zostało na niecałą trójkę (2,95). Najsłabszym przygotowaniem młodzi ludzie wykazują się ich zdaniem w zakresie wiedzy o finansach i księgowości, wiedzy z zakresu prawa, ogólnej wiedzy o biznesie, a także matematyki. Nie najlepiej jest również w zakresie tematu automatyzacji pracy, m.in. znajomości programów komputerowych do częściowego lub całkowitego zastąpienia niektórych czynności dotychczas wykonywanych przez człowieka.
Absolwenci średnich szkół kształcących z przedmiotów związanych z księgowością okiem pracodawców
Według badanych większość młodych księgowych nie nadąża za nowymi wyzwaniami w tym obszarze. Dane zebrane w badaniu Symfonii i SKwP pokazują wprost, że ścieżka kształcenia przyszłych pracowników związanych z szeroko pojętą księgowością nie przystaje do wymagań rynku i przewidywań jego rozwoju. Aż 70 proc. pracodawców nisko ocenia przygotowanie młodych absolwentów w zakresie cyfryzacji podatków, a 75 proc. twierdzi, że absolwenci szkół średnich nie są w żadnym stopniu gotowi do pełnienia ról zawodowych związanych doradztwem i konsultingiem, brak im umiejętności formułowania wniosków i przygotowywania ekspertyz na podstawie zebranych danych. 40 proc. badanych pracodawców twierdzi, że młodzi ludzie nie są dobrze przygotowani do pełnienia ról zawodowych związanych z tzw. automatyzacją pracy, rozumianą jako szerokie wykorzystanie technologii (zastąpienie przez programy komputerowe wybranych czynności wykonywanych do tej pory przez człowieka, np. dekretacja faktur) i związanymi z tym zjawiskiem wyzwaniami, jak np. malejący popyt na pracowników wykonujących najprostsze czynności związane z księgowością. Przeciwnego zdania było 28 proc. respondentów, a około 30 proc. nie ma na ten temat wyrobionego zdania.
Co skłoniło Symfonię i SKwP do podjęcia tematu? Wyjaśnia Piotr Ciski, Prezes Zarządu Symfonii: – W którym miejscu znajduje się obecnie zawód księgowego? Jak jest postrzegany i co o nim myślą młodzi Polacy, którzy są na etapie szukania dla siebie perspektyw zawodowych? To bardzo interesujące w ostatnich latach zagadnienie, gdyż pandemia Covid-19 przyspieszyła cyfrowy rozwój gospodarki, dostarczając wielu wyzwań również w zakresie finansów. Dzięki temu rola mądrych, wszechstronnych, otwartych na cyfrowe rozwiązania księgowych w firmach wzrosła, stawiając ich na pozycji doradczo-analitycznej dla zarządów. Pojawia się pytanie, czy na tę zmieniającą się rzeczywistość zareagują twórcy programów nauczania, w ramach których kształcą się przyszli księgowi?
O konieczności stałego rozwoju i wpajaniu tej potrzeby młodym księgowym mówi także Jerzy Koniecki – Prezes Zarządu Głównego Stowarzyszenia Księgowych w Polsce: – Liczne zmiany w przepisach, wielokrotnie niejasne, wymagają od księgowych elastyczności, otwartości i stałej aktualizacji swojej wiedzy. Rozwój wpisany jest w zawód księgowego. Należy więc w młodych ludziach zaszczepić potrzebę stałego podnoszenia swoich kwalifikacji i zdobywania nowych umiejętności, a także otwartość na zmiany i nowe rozwiązania technologiczne. Zwróćmy uwagę na rozwiązania, które do niedawna były jedynie ideą – koncepcją przyszłości, a dziś są wykorzystywane w biurach rachunkowych czy działach księgowych dla usprawnienia codziennej pracy – robotyzacja, automatyzacja czy księgowość w chmurze.
Jak podstawę programową w przedmiotach związanych z księgowością oceniają nauczyciele?
W kwestiach związanych z nowoczesnymi rozwiązaniami księgowymi i uwzględnianiem ich w programie kształcenia nauczyciele są podzieleni: 50 proc. twierdzi, że aktualna podstawa programowa nie uwzględnia elementów związanych z postępującą cyfryzacją podatków (np. takie zagadnienia jak JPK, e-faktury), 30 proc. jest odmiennego zdania. Podobnie w przypadku oceny przygotowania uczniów do pełnienia ról zawodowych związanych z szeroko pojętą analizą danych – 40 proc. badanych twierdzi, że podstawa programowa do tego przygotowuje, natomiast 37 proc. się z tym nie zgadza. Bardziej jednomyślni są w kwestii przygotowania uczniów do pełnienia roli doradcy, konsultanta – aż 58 proc. twierdzi, że podstawa programowa tego nie zapewnia.
Raport Symfonii i SKwP pokazuje też, że są obszary, w których wyobrażenia nauczycieli i pracodawców są odmienne. Przykładem jest podejście do matematyki. Na pytanie z których obszarów wiedza i umiejętności są najważniejsze, by być dobrze przygotowanym do pracy w zawodach związanych z szeroko pojętą księgowością aż 87 proc. nauczycieli odpowiedziało, że matematyka (najwyższy poziom wskazań), tymczasem takiej samej odpowiedzi udzieliło zaledwie 6,37 proc. pracodawców.
Wnioski płynące z badania „Doradca i analityk czy może jednak rachmistrz?” są niepokojące. Pokazują wprost, że ścieżka kształcenia nie przystaje do wymagań rynku i przewidywań jego rozwoju. Pracodawcy zdają sobie sprawę, że zawód księgowego ewoluuje w kierunku doradcy, stratega finansowego – osoby, która doskonale potrafi formułować wnioski i przygotowywać ekspertyzy na podstawie zebranych danych, które mogą posłużyć osobom zarządzającym firmą do podejmowania lepszych decyzji biznesowych.
Podkreśla to Bogdan Zatorski, Kierownik do spraw analiz biznesowych i wymagań prawnych w Symfonii: – Doświadczane przez nas obecnie gwałtowne zmiany, dotyczą moim zdaniem technologii przetwarzania danych, a nie podstawowych pytań, na które rachunkowość odpowiada. Szczegółowe dane o zdarzeniach gospodarczych coraz sprawniej zbierają systemy informatyczne i nie ma od tego odwrotu, bo w systematycznych, powtarzalnych czynnościach algorytmy są sprawniejsze niż ludzie. Tego wyścigu my ludzie nie możemy z maszynami wygrać, wygrywamy jednak wszędzie tam, gdzie należy odkryć przyczynę anomalii, wyciągnąć z nich wnioski i zaproponować zmiany usprawniające procesy biznesowe realizowane w organizacji. Człowiek ze swoimi pokładami inteligencji, wiedzy i doświadczenia życiowego, potrafi twórczo rozwiązywać problemy i nie ma się co obawiać, że w takich zawodach jak księgowość zostanie zastąpiony przez komputery. Zmieni się zapewne charakter pracy, dane zarejestrują algorytmy, ale to człowiek musi sprawdzić czy poprawnie, zweryfikować spójność, wprowadzić niezbędne poprawki, a ostatecznie przyjąć odpowiedzialność za przekazywane odbiorcom informacje, w tym za deklaracje podatkowe. Dlatego system edukacji powinien być otwarty na wykorzystanie w nauczaniu nowoczesnych programów księgowych, nieustannie rozwijanych w ślad za zmianami prawnymi w tym również stale dostosowywanych do obsługi cyfrowych podatków.
Pełna treść raportu dostępna jest na stronie Symfonii Raport Doradca i analityk czy może jednak rachmistrz oraz SKwP doradca-i-analityk-czy-może-jednak-rachmistrz - całość raportu